Ko je uništio i koliko će koštati “Čarli”?

Nacionalna avio-kompanija “Air Montenegro” (AM) odustala je od kupovine trećeg aviona za svoju flotu “embraera E-195” (40-AOC) koji je nekada letio u floti prizemljene bivše crnogorske državne avio-kompanije “Montenegro Airlines” (MA) u stečaju zbog nedostatka novca.

O tome je obavijestila Vladu od koje traži da riješi problem, odnosno da kupi avion jer će u suprotnom brazilska banka BNDS, u čijem je vlasništvu avion, aktivirati državnu garanciju koja je 2010. godine data za kupovinu aviona. U tom slučaju trošak po državu bi bio veći od 12 miliona dolara.

U dopisu koji je sredinom novembra uputio Vladi, AM navodi da nema mogućnosti da iz dodijeljenog novca iz budžeta, od brazilske banke BNDS koja je vlasnik ovog aviona, otkupi popularni “Čarli” (kako je avion registracije 4O-AOC nazivan) i da uloži veliki novac neophodan za vraćanje tog aviona u tzv. plovidbeno stanje. Dopis koji je menadžment AM uputio premijeru Zdravku Krivokapiću juče je zvanično stavljen na sajt Vlade.

Vlada je 24. juna dala zeleno svjetlo kompaniji AM da novcem od svog osnivačkog kapitala za iznos od 5,36 miliona dolara, od brazilske banke otkupi “embraer E195” koji je od svog izlaska iz fabrike u Brazilu u julu 2010. letio u floti MA koja ga je kupila na kredit, ali ga nije do kraja otplatila. Zbog toga je bilo planirano da AM otkupiti ovaj avion od Brazilaca, plaćajući za njega iznos od 5,3 miliona dolara u tri jednake godišnje rate koje dospijevaju početkom naredne, odnosno 2023. i 2024. godine.

Međutim, ispostavilo se da u “Čarlija” treba uložiti još više od osam miliona dolara da bi on bio vraćen u plovidbeno stanje, zbog čega je AM Vladu obavijestio da odustaje od kupovine jer nema novca u osnivačkom kapitalu koji je država unijela u tu kompaniju.

”Čarli” nije letio skoro godinu dana od kada je obavio posljednji let u istoriji MA preletjevši sa aerodroma Tivat gdje mu je bila baza, na aerodrom Podgorica, 26. decembra prošle godine. Avion je tada bio potpuno ispravan i plovidben, pa je pitanje šta se s njim desilo u protekloj godini koliko je van upotrebe ležao na aerodromu Podgorica i kako je devastiran do te mjere da u njega sada treba uložiti više od osam miliona eura kako bi se vratio u operativnu upotrebu.

Stečajna uprava MA proteklih mjeseci je u nekoliko navrata tvrdila da “Čarliju” na stajanci aerodroma u Podgorici “pristupaju neovlašćene osobe” i sa aviona navodno, skidaju razne djelove. Oni su za to optužili novu nacionalnu kompaniju AM, što je njen menadžment demantovao. Prema fotografijama koje su se pojavile u nekim od medija, sa “Čarlija” je skinut lijevi motor, ali nije objašnjeno ko je to uradio i gdje je motor završio.

U dopisu se navodi da je činjenica da postoji izvjesnost aktiviranja državne garancije koju je BNDES-u izdalo nekadašnje Ministarstvo saobraćaja pomorstva i telekomunikacija 12. jula 2010. godine, prema kojoj se država Crna Gora neopozivo i bezuslovno obavezala da će u slučaju prekršaja ugovora od strane zakupca predmetnog vazduhoplova (MA) obezbijediti da se odmah izvrši isporuka aviona, da se vazduhoplov odmah deregistruje od strane vazduhoplovnih vlasti Crne Gore i da se obešteti banka i isplati iznos svih troškova i gubitaka koje je banka pretrpjela, čime bi prema procjenama troškovi reisporuke vazduhoplova 4O-AOC aktiviranjem garancije koštali, državu preko 12 miliona dolara.

”Zato, Odbor direktora AM predlaže osnivanje novog pravnog lica od strane Vlade kao najoptimalniji model, putem kojeg bi se izvršila kupovina i spriječilo aktiviranje državne garancije, te sačuvala značajna sredstva i vazduhoplov u koji je, prema procjenama, uloženo preko 38 miliona dolara. Na ovaj način bi država za iznos od oko 13,4 miliona dolara (5,2 miliona kupovna cijena, plus 8,2 miliona vraćanje u tehnički ispravno stanje), stekla vlasništvo nad tim vazduhoplovom (sa resursima za operaciju u narednih 7-8 godina) i obezbijedila prestanak svih obaveza po prethodno prekršenom ugovoru od strane MA”, navodi se u dopisu.

Kao drugu opciju za očuvanje dosadašnjeg ulaganja od 38 miliona dolara u otplatu “Čarlija” i izbjegavanje dodatnih višemilionskih troškova u slučaju njegovog vraćanja banci, oni su predložili da Vlada kupi avion, a onda ga da u zakup AM koji bi ga komercijalno koristio.

( Siniša Luković )