„Jadran” mjesecima leži neiskorišten u Baru

Savjet za kulturu Opštine Tivat pokrenuo je inicijativu da se od Ministarstva odbrane i Mornarice Vojske Crne Gore zvanično zatraži da školski brod jedrenjak “Jadran” bude vraćen na njegov stalni vez na gradskoj rivi Pine u Tivtu. U inicijativi se ističe da grad Tivat i jedrenjak “Jadran” imaju posebnu i dugotrajnu istorijsku vezu, kao i da su se čak i zvaničnno pobratimili.

Tivat je “Jadranu” bio prva luka u domovini u koju je tada novosagrađeni jedrenjak uplovio po dolasku iz Njemačke gdje je napravljen, u Kraljevinu Jugoslaviju, 16. jula 1933. godine. Skoro svi veći remonti i rekonstrukcije “Jadrana” obavljeni su u Tivtu - u nekadašnjem vojnom brodogradilištu Arsenal, a za neke od njih, poput kompetne generalne obnove broda nakon što je bio zarobljen od Italijana i devastiran u Drugom svjetkom ratu, zaslužni su meštri i inženjeri tivatskog Arsenala koji su “Jadran” u nedostatku tehničke dokumetacije izgubljene u ratu, obnavljali po sopstvenim sjećanjima. Brod je i na veći dio svojih dužih međunarodnih krstarenja tokom minulih decenija kretao iz Tivta ili se vraćao u njega, a dvojica Tivćana su na spisku od ukupno 28 oficira koji su u proteklih 88 godina, imali čast da budu komandanti.

Zbog toga Savjet za kulturu Opštine i traži da se brod vrati u taj grad i podsjeća da je ministarka odbrane Olivera Injac obećanje da će se “Jadran” vratiti na svoj stalni vez na Pinama, dala i predsjedniku Opštine Željku Komnenoviću prilikom svoje službene posjete Tivtu u proljeće ove godine.

Iz Ministartva odbrane nisu konktretno odgovorili na pitanje “Vijesti” da li će se i kada atraktivni stari jedrenjak vratiti u svoju dugogodišnju bazu u Tivtu. Pomenuli su da je luka Bar u kojoj “Jadran” već dugo leži besposlen, za taj ratni brod bolja iz bezbjednosnih razloga.

”Luka Bar svojim načinom organizacije u bezbjednosnom smislu (video nadzor, kontrolisana zona kretanja i sl.) pruža viši nivo bezbjednosti u odnosu na dosadašnji vez u Tivtu koji je dio javne površine”, kazali iz Ministarstva, iako bi “Jadran” kao i svaki drugi ratni brod, trebao da bude 24 sata dnevno, 365 dana u godini, pod stražom adekvatnog broja članova posade koja ga obezbjeđuje u bezbjedonosnom i pomoračko-sigurnosnom smislu, bez obzira na kojoj brod lokaciji boravi i da li je ona opremljena video nadzorom ili ne.

Iz MO nisu odgovorili na traženje da objasne logiku rukovodstva Mormarice koja po svaku cijenu brod drži u Baru gdje on nema besplatan vez i snabdijevanje vodom i strujom, kao što je to slučaj u Tivtu, kao ni činjenicu da “Jadran” mjesecima stoji u Baru iako većina njegove posade živi u Tivtu.

MO je lani, za vrijeme mandata Predraga Boškovića, aktuelnom komandantu “Jadrana”, kapetanu korvete Ivanu Lakoviću, čak dodijelilo i službeni stan u Tivtu.

”Članovima posade ŠB “Jadran”, kao i ostalim pripadnicima Mornarice koji žive u Boki Kotorskoj, obezbjeđen je organizovani prevoz od mjesta stanovanja do posla i obratno”, odgovorili su iz MO.

U Boki Kpotorskoj se, inače, nalaze se skoro sve stručne pomorske škole i fakulteti čiji bi učenici i studentiti trebali da redovno koriste školski brod “Jadran” jer je upravo obuka u praksi mladih pomoraca, osnovna misija tog broda. “Jadran” je zbog odluke čelnika Mornarice da ga presele iz Tivta u Bar, već mjesecima nedostupan učenicima Srednje pomorske škole I studentima Pomorskog fakulteta u Kotoru zbog čega se i rukovodstva tih obrazovnih ustanova sve češće ljute na Mornaricu VCG i MO. Na pitanje zbog čega brod neiskorišten leži u Baru umjesto da ga koriste budući pomorci koji se školuju u Boki, iz MO su nam kazali da je “tokom 2021. godine posada š/b “Jadran’’ bila angažovana na realizaciji stručno specijalističke obuke u više nivoa -specijalistička obuka mornara, realizacija stručno-specijalističkog modula Osnovnog podoficirskog kursa.”

”U skladu sa potpisanim sporazumima između MO i Srednje stručne škole u Baru, na š/b “Jadran’’ se realizuje obuka u luci na brodskim uređajima i sistemima, za učenike od početka školske 2021/2022, u skladu sa iskazanim potrebama i trenutnim epidemiološkim mjerama”, kazali su iz MO, ne odgovorivši precizno da li je i koliko puta “Jadran” ove godine uopšte isplovljavao iz Bara i obavito vožnji u teritorijalnim vodama Crne Gore i međunarodnim vodama južnog Jadrana.

Činjenica je međutim, da se takve plovidbe mogu prebrojati na prste jedne ruke, a iz MO to opravdavaju lošim stanjem drvenih elemenata snasti broda, zbog čega “Jadran” trenutno uopšte ne može da jedri, već samo da plovi na motor.

”Ministarstvo odbrane je u procesu javne nabavke za izradu određenih djelova opreme broda (drveni dijelovi namijenjeni za jedrenje), neophodnih za bezbjednu plovidbu, zbog čega se obuka na š/b “Jadran” izvodi u luci. Nakon okončanja postupka i završetka radova, brod će moći da realizuje zadatke na moru”, kazali su “Vijestima” u Ministarstvu.

Izmješten nakon skandala sa švercom kokaina

Nakon gašenja Arsenala i izmještanja efektiva Mornarice VCG iz Tivta u Bar 2007. godine, “Jadran” je bio jedini brod MVCG koji je ostao da bazira u Tivtu jer mu je Opština obezbijeila stalni i besplatni vez na gradskoj rivi Pine gdje je brod imao i besplatno snabdijevanje vodom i strujom. “Jadran” je, međutim, odatle izmješten prije nešto više od godinu i po dana, naredbom u međuvremenu smijenjenog komandanta Mornarice kapetana fregate Gorana Đurkovića i premješten u vojni dio luke u Baru.

To je bila indirektna posljedica velikog skandala sa pronalaskom 60 kilograma kokaina na tom jedrenjaku, neposredno pred njegovo isplovljavanje aprila 2019. godine na krstarenje do Grčke i Turske sa studentima Pomorskog fakulteta u Kotoru. Iako su se tokom istrage, otkrili mnogobrojni bezbjednosni i propusti u lancu komandovanja u Mornarici, niko od visokopozicioniranih oficira u VCG niti čelnika Ministarstva odbrane kojeg je tada vodio Predrag Bošković (DPS) nije snosio nikakve posljedice ni odgovornost zbog nezapamćenog skandala čiji su akteri bila i nekolicina podoficira MVCG koji su unijeli drogu na jedrenjak i osramotili ugled i reputaciju tog broda koji je svojevrsna institucija našeg pomorstva i spomenik tehničke kulture. Umjesto toga, MVCG je “Jadran” nedugo potom, iz Tivta gdje je on bio na udarnom mjestu na gradskoj rivi i svojevrsna turistrička atrakcija, povukla na neugledni i od javnosti zaklonjeni vez u Baru gdje brod čami već duše od godinu i po dana, vrlo rijetko izlazeći na more.

( Siniša Luković )