Epopeja sačuvana od zaborava: Ukoričeno šest decenija humanosti metalurga
Urednik i recezent knjige, Dragan Mitov Đurović, kazao je da postoje dvije vrste dobrovoljnih davalaca krvi - oni koji daju tuđu krv, političari, i oni koji daju svoju krv, ljudi velikog srca
Davne 1960. godine, septembra mjeseca, jedanaestoricu željezaraca, dobrih i humanih ljudi, okupio je nikšićki, željezarski i narodni ljekar, Svetozar Čiko Bulatović i formirao prvi klub dobrovoljnih davalaca krvi u Crnoj Gori, a možda i na Balkanu. Ti divni ljudi zavrnuli su rukave i nesebično dali krv dobrovoljno, zapisao je Miodrag Dragan Nikolić u “Monografiji šezdeset godina humanosti dobrovoljnih davalaca krvi Željezara Nikišić”.
Željezarci su tog septembra počeli da ispisuju istoriju dobrovoljnog davalaštva krvi u Crnoj Gori, a Dragan Nikolić, čovjek koji je volonterskim radom u Crvenom krstu i litrima crvene tečnosti (krv dao 125 puta) odavno postao sinonim za humanost, odlučio je da “ukoriči” šest decenija humanosti nikšićkih metalurga i sačuva od zaborava, kako reče, armiju onih koji su tvorci izreke - čovjek je čovjeku čovjek.
Materijal je počeo da prikuplja početkom devedesetih godina prošlog vijeka, a krajem 2019. počeo je da radi na njegovom uobličavanju.
Zbog kovida 19, rad se odužio, jer je Dragan, iako ima 68 godina, sa volonterima Crvenog krsta svakodnevno bio po terenu, pa je monografija, umjesto prošle, izašla ove godine.
”Želio sam da ne prekrije veo zaborava armiju bezrezervno humanih ljudi. To je jedna svojevrsna epopeja humanosti, čovjekoljublju, solidarnosti i empatije prema čovjeku. Udruženje dobrovoljnih davalaca krvi Željezara bilo je reper u Crnoj Gori, a ispostavilo se i na Balkanu. Humanošću smo ‘zarazili’ i ostale u Nikšiću, pa je osnovano još petnaestak klubova, a Nikšić je već 25 godina najhumanija sredina u Crnoj Gori kada je dobrovoljno davalaštvo krvi u pitanju”, kazao je Nikolić na promociji knjige.
Mileta Božović, jedini preostali živi član prve postave željezarinih humanista, kazao je da je dragocjenu tečnost prvi put dao 1956. godine i da je u gradu pod Trebjesom krv dao 61-62 puta. Tu je i dvadesetak davanja van rodnog grada.
”Znao sam da za dva mjeseca i po dva puta dam krv. Čujem da krv treba u Brezoviku, a u Nikšiću mi ne daju da dam krv, jer sam već dao, pa odem u Podgoricu, dam krv i u frižideru je donesem u Brezovik. Doktorica Nada Janičić je to saznala pa su poslije vodili računa. Davao sam krv i po drugim gradovima Jugoslavije”, kazao je Božović, maratonac koji je trčeći pet puta obišao zemljinu kuglu.
”Monografija Dragana Nikolića, perjanice među dobrovoljnim davaocima krvi je svojevrstan spomenik ove najhumanije ljudske djelatnosti, spomenik mukotrpnom šezdesetogodišnjem bitisanju brojnih livaca, topioca, električara, kranovođa i drugih majstora užarenog željeza, gdje se glava češće gubila, nego čuvala. Ovo je monografija o ljudima koji su spasili hiljade života, ne tražeći zauzvrat ništa. Zato je to monografija života i čovjeka”, istakla je Ana Macanović, sekretar opštinske organizacije (OO) Crvenog krsta Nikšić.
Urednik i recezent knjige, Dragan Mitov Đurović, kazao je da postoje dvije vrste dobrovoljnih davalaca krvi - oni koji daju tuđu krv, političari, i oni koji daju svoju krv, ljudi velikog srca.
”Mnogima aplaudiramo koji nam ‘piju’ krv na različite načine, a nikako da kažemo hvala onima koji nam spasavaju život i koji nam daju krv. A posebno onima koji ulože sve da sačuvaju te slike, to sjećanje”, kazao je Đurović.
Mitar Vučković, predsjednik Odbora za dobrovoljno davalaštvo krvi Nikšić, istakao je da je monografija koju je izdala OO Crvenog krsta Nikšić, podsjetnik, ali i svojevrsna spomenica za šest decenija humanosti i čovjekoljublja zaposlenih u nekadašnjem gigantu i osloncu crnogorske privrede i društva.
Željezarino Udruženje dobrovoljnih davalaca krvi, prema riječima transfuziologa Veselina Gezovića, jedno je od najorganizovanijih u Crnoj Gori.
”Njegovi članovi svojim dobročinstvom bukvalno već šest decenija obezbjeđuju normalno i kvalitetno funkcionisanje Opšte bolnice u Nikšiću, bolnice u Brezoviku i ostalih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori. Ono je matica dobrovoljnog davalaštva krvi u Nikšiću. Djelovalo je u najtežim vremenima, a skoro 30 godina bilo je jedino udruženje te vrste u gradu”, kazao je Gezović i dodao da je dugo godina za bolesne Nikšićane jedina nada bio razglas u Željezari putem kojeg su traženi dobrovoljni davaoci krvi.
Voditelj programa bio je Miro Nikolić, koji je čitao i fragmente iz monografije, a učestvovali su učenici Muzičke škole “Dara Čokorilo” Dimitrije Knežević, Ivan Burić, Ksenija Perišić i profesorica Ivana Pešić.
Nikšićani drže primat
Ne mogu se oteti utisku da je ova knjiga u isto vrijeme i ljetopis dobrovoljnog davalaštva krvi u Nikšiću u kome je svijest o tome da treba zavrnuti rukav i pomoći čovjeku kad mu je najteže odavno sazrela toliko da predstavlja jedan od sinonima kad se pomene i ovaj grad i njegovi žitelji, kazao je Mitar Vučković.
”Dokaz za to je i činjenica da je u Nikšiću danas aktivno, stalno ili povremeno, 14 klubova i udruženja dobrovoljnih davalaca krvi, okupljenih u Odboru za dobrovoljno davalaštvo krvi Opštinske organizacije Crvenog krsta Nikšić, te da se u okvinu organizovanih akcija godišnje prikupi i više od 1.500 jedinica životne tečnosti”.
Vučković je podsjetio da su se Nikšićani “ozbiljno primakli” procentu od četiri odsto dobrovoljnih davalaca krvi u ukupnoj populaciji, kao preporuci Svjetske zdravstvene organizacije, a da su posebno ponosni na činjenicu da su uspjeli da broj dobrovoljnih davanja premaši broj porodičnih.
Pohvalio je odgovornost, profesionalizam i požrtvovanost ljekara i medicinskog osoblja Odjeljenja za transfuziju krvi Nikšić kojima, kao i OO Crvenog krsta, pripadaju velike zasluge za rezultate koje dobrovoljni davaoci godinama u kontinuitetu postižu.
Veselin Gezović je istakao da imajući u vidu podatak da je svakoj trećoj osobi tokom života makar jednom neophodna krv, proizilazi da je tačna definicija da je krv nacionalni resurs jedne države.
Kazao je da se od 1. januara do sada u gradu pod Trebjesom prijavilo 3.300 ljudi da dobrovoljno da krv, a više od 60 odsto njih je nenamjenski dalo dragocjenu tečnost.
( Svetlana Mandić )