Uvoz može, surogat ne, podrška i liječenju muškog steriliteta

Dozvoljen uvoz polnih ćelija i embriona kada se oni ne mogu obezbijediti u Crnoj Gori, veći broj pokušaja medicinski potpomognute oplodnje (MPO) na teret države, kao i pravo na jedan postupak liječenja muške neplodnosti metodom Micro TESE, predviđeni su kroz tekst dva zakona o kojima je ovih dana raspravljano u Skupštini.

Kroz amandmane na Zakon o obaveznom zdravstvenom osiguranju, pored ostalog, predloženo je da se parovima i ženama bez partnera koji nemaju djece, na teret države omogući da do godinu dana čuvaju embrione - dok žena ne napuni 45 godina. Predviđena su i četiri transfera tih embriona, do navršene 50. godine žene.

Po tri, odnosno dva postupka i čuvanje embriona predviđeni su i za parove koji već imaju djecu.

Amandmanima je predloženo i da se na teret države osiguranim licima oboljelim od maligne ili druge teže bolesti čije liječenje može dovesti do neplodnosti, ako nemaju djecu i imaju do 37 godina, omogući prezervacija fetilnosti i čuvanje reproduktivnog materijala na pet, odnosno 10 godina.

Prvi put se kroz predložene amandmane priznaje pravo iz osiguranja na jedan postupak liječenja muške neplodnosti metodom Micro TESE za sprovođenje postupaka MPO. Mikro TESE je metoda dobijanja spermatozoida iz tkiva testisa i primjenjuje se kod muškaraca koji zbog poremećaja u proizvodnji spermatozoida u ejakulatu nemaju ćelija spermatozoida (azoospermija).

Amandmani na Zakon o obaveznom zdravstvenom osiguranju koji se odnose na liječenje neplodnosti predložili su poslanik Boris Mugoša i poslanice Danijela Đurović, Branka Bošnjak, Simonida Kordić, Tamara Vujović, Kenana Strujić Harbić i Draginja Vuksanović Stanković.

Mugoša, Đurović, Bošnjak, Vujović, Strujić Harbić, Vuksanović Stanković, te Vesna Pavićević i Božena Jelušić predložili su i 24 amandmana na Predlog zakona o MPO. Iako je na odborima pominjana i mogućnost da se dozvoli surogat, zamjensko majčinstvo nije među amandmanima, pa će, ako Predlog zakona dobije podršku poslanika, surogat i dalje biti zabranjen.

Amandmani predviđaju da se dozvoli uvoz polnih ćelija, tkiva i embriona, onda kada se onine mogu obezbijediti u Crnoj Gori.

”U postupku uvoza polnih tkiva, polnih ćelija i embriona, mora se obezbijediti sljedivost od davaoca do primaoca i obrnuto. Dozvoljen je uvoz polnih tkiva, polnih ćelija i embriona iz banke koja ispunjava uslove kvaliteta i bezbjednosti u skladu s ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje uzimanje i presađivanje tkiva i ćelija”, piše u predloženom amandmanu.

Predloženo je i da se dozvoli naučno-istraživački rad na embrionima koji nisu prikladni za unos u matericu žene, koje treba uništiti i koje lica od kojih potiču ne žele da koriste za sopstveni postupak MPO, niti da ih doniraju.

Amandmanima se produžava i period na koji može biti čuvan genetski materijal, a predloženo je i da Klinički centar, pet godina od dana stupanja na snagu zakona, organizuje banku tkiva i ćelija.

Važeći Zakon o liječenju neplodnosti asistiranim reproduktivnim tehnologijama, usvojen je 2009, ali nikad nisu donijeta i podzakonska akta koja prate taj tekst.

( Damira Kalač )