Novi skok cijena gasa u Evropi

Cijena gasa u Evropi juče su skočile za preko 30 odsto nakon što su male isporuke iz Rusije ponovo podstakle bojazni o energetskoj krizi uoči zahlađenja.

Gasovod koji obično isporučuje gas iz Sibira do Evrope juče je, 15. dan zaredom slao gas od Njemačke za Poljsku, umjesto uobičajene rute od istoka ka zapadu. Snabdijevanje ruskim gasom od Ukrajine do Slovačke takođe je smanjeno.

Ruski energetski izvoz je u žiži interesovanja tokom sporenja između Rusije i Zapada, izazvanog nagomilavanjem ruskih trupa blizu Ukrajine, koja želi da ostvari bliže odnose sa NATO-m.

Pojedini evropski poslanici EU optužuju Rusiju, koja snabdijeva preko 40 odsto bloka prirodnim gasom, da koristi energetsku krizu kao instrument uticaja. Oni tvrde da je Moskva ograničila protok gasa kako bi dobila odobrenje za rad novog gasovoda Sjeverni tok 2, koji će gasom snabdijevati Njemačku.

Rusija je odbacuje optužbe i tvrdi da će taj gasovod pojačati izvoz i pomoći u stabilizovanju visokih cijena energenata u Evropi. Moskva tvrdi da ispunjava sve ugovorene obaveze o isporukama gasa.

Gas preko gasovoda Jamal-Evropa juče je išao od zapada ka istoku, pokazali su podaci njemačkog operatora Gaskejd.

Juče je cijena gasa porasla za 23,20 eura i dostigla iznos od 95,20 eura po megavat satu.

Očekivano zahlađenje u Evropi doprinijelo je rastu cijena, ali je slabi priliv gasa iz Rusije glavni pokretač kazali su eksperti za Rojters.

Upozorenje Indonezije da je kod njih situacija za snabdijevanjem uglja kritična takođe je uzdrmalo evropsko tržište gasa. Indonezija je najavila zabranu izvoza tokom januara kako bi izbjegla nestašicu na domaćem tržištu.

”Evropske cijene gasa su skočile usljed novog pada isporuka iz Rusije, bojazni zbog moguće zabrane izvoza uglja u Indoneziji i zbog tehničke kupovine”, kazali su analitičario iz Endži Enerdžiskena.

Analitičari su takođe kazali da se protok morskog tečnog prirodnog gasa (LNG) ubrzao krajem prošle godine, ali da bi ponovo mogao pasti pošto su azijske cijene LNG-a ponovo iznad evropskih.

Evropa je u srcu energetske krize od prošle godine, kada je ukidanje ograničenja nametnutih zbog kovida dovelo do velikog rasta potražnje za prirodnim gasom.

Tržišne cijene su se povećale preko četiri puta od januara 2021, stvarajući pritisak na potrošače i kompanije prijeteći ekonomskom oporavku regiona.

Ruski energetski gigant Gasprom saopštio je u nedjelju da je prošle godine povećao ukupni izvoz gasa, uključujući i isporuke Kini. Međutim, moguće je da neće ispuniti ciljeve po pitanju snabdijevanja Evrope.

Ruski predsjednik Vladimir Putin kazao je prošlog mjeseca da Njemačka preprodaje ruski gas Poljskoj i Ukrajini umjesto da olakša situaciju na tržištu, okrivljujući njemačke uvoznike gasa za preokret toka i rast cijena.

Njemačka vlada je odbila da komentariše Putinove izjave. Njemački uvoznici gasa nijesu odgovorili na zahtjeve Rojtersa za komentar.

Izvori iz industrije su prošle nedjelje kazali da su se trgovci gasom oslanjali na zalihe kako bi snabdjeli evropske kupce i izbjegli plaćanje skoro rekordno visokih cijena za dodatne zalihe.

Zalihe u evropskim skladištima su prema posljednjim mjerenjima na 56,3 procenta i ostaju ispod petogodišnjeg prosjeka uprkos dopunama u periodu između 30. decembra i 2. junuara kada je zbog toplog vremena smanjena potražnja.

Količine koje idu prema istoku preko gasovoda Jamal-Evropa dostigle su skoro 9,9 miliona kilovat sati, piše britanska agencija i dodaje da podaci takođe pokazuju da Gasprom nije rezervisao kapacitete za tranzit gasa za izvoz preko tog gasovoda.

Gasprom je takođe smanjio dnevnu količinu tranzita gasa preko Ukrajine za Evropu za oko 50 miliona kubnih metara, što je najniži nivo od januara 2020, saopštio je ukrajinski operator sistema za transmisiju gasa.

Očekuje se da kasnije ovog mjeseca gasovod Jamal-Evropa ponovo pokrene transport ka zapadu.

OPEK i Rusija se drže plana o postepenom povećanju proizvodnje od februara

Članice OPEK-a i drugih država proizvođača nafte odlučile su juče da ostanu pri postojećoj politici i u februaru podignu proizvodnju nafte za 400 000 barela po danu nadajući se da će se putovanja i potražnja za gorivom održati uprkos brzom širenju omikron soja kovida-19.

Članice saveza OPEK plus, njih 23 na čelu sa Saudijskom Arabijom, i Rusija koja nije članica te naftne organizacije saopštile su da će se držati dosadašnjeg plana kako bi postepeno ukidale smanjenja u proizvodnji koja su nastala u jeku pandemije.

Ova vijest je izazvala rast cijena nafte, a cijena sirove nafte je na Njujorškoj berzi juče iznosila 76,79 dolara po barelu, dok je na međunarodnom nivou ta cifra dostizala 79,89 dolara po barelu.

Nakon prvih izvještaja o ultrazaraznom omikron soju krajem novembra, cijene nafte su pale. Međutim, nakon toga cijene su se oporavile a tržišta stabilizovala. Analitičari tvrde da putovanja vozilima i avionska aktivnost ukazuju da omikron, mada dominira naslovnicama i izaziva strah od kolapsa zdravstvenih sistema, možda neće dramatično smanjiti potražnju za gorivom.

Povećanja u proizvodnji postepeno nadoknađuju velike redukcije napravljene u 2020, kada je potražnja za motornim i avionskim gorivom naglo pala zbog pandemijskih mjera i putnih ograničenja. Predsjednik SAD Džo Bajden u više navrata je kazao da OPEK plus nije djelovao dovoljno brzo i povećavao proizvodnju. On je pozvao države proizvođače nafte da više odvrnu slavine kako bi se suprotstavili rastu cijena gasa i pomogli u ekonomskom oporavku.

SAD i druge države potrošači nafte objavile su 23. novembra da će u koordinisanom potezu pustiti na tržišta naftu iz strateških rezervi u naporu da obuzdaju rast cijena energenata koje podstiču inflaciju i povećavaju politički osjetljive cijene goriva američkim vozačima. Ipak, Bajdenov potez se nije bitnije odrazio na cijene, navodi agencija AP.

( Nada Bogetić )