Postupak protiv Spajića zbog sumnje na korupciju

Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) pokrenula je ispitni postupak protiv ministra finansija i socijalnog staranja Milojka Spajića za utvrđivanje postojanja ugrožavanja javnog interesa koje upućuje na postojanje korupcije u vezi sa izborom advokatske kancelarije Four Knights LLC iz Švajcarske da zastupa Crnu Goru u arbitražnom postupku koji je pokrenuo biznismen Duško Knežević, Atlas Capital Holding Limited i Meljine Complex Limited.

Iz ASK-a su za “Vijesti” kazali da je postupak pokrenut u novembru prošle godine i kada ga završe, mišljenje će poslati Specijalnom državnom tužilaštvu (SDT) na dalje postupanje.

”Na osnovu člana 54 Zakona o sprečavanju korupcije ASK je 22. novembra 2021. godine, po službenoj dužnosti, pokrenuo postupak za utvrđivanje postojanja ugrožavanja javnog interesa koji upućuje na postojanje korupcije zbog potencijalnog ugrožavanja javnog interesa od strane ministra finansija i socijalnog staranja Milojka Spajića, u postupku po javnom pozivu domaćim i međunarodnim advokatskim kancelarijama da dostave ponude za zastupanje države Crne Gore u arbitražnom postupku protiv Duška Kneževića od 22. marta 2021. godine”, rekli su iz ASK-a.

ASK spise daje SDT-u

Agencija je 6. decembra 2021. zatražila od Ministarstva finanasija kompletnu dokumentaciju koja se odnosi na predmetni postupak a, kako su objasnili, naročito pristigle ponude za zastupanje Crne Gore u ovom arbitražnom postupku, odluku o izboru najpovoljnije ponude sa obrazloženjem, te metodologiju sa kriterijumima po kojoj je izvršen taj izbor.

”Ministarstvo je odgovorilo 13. decembra i dostavilo traženu dokumentaciju. Postupak je u toku. Nakon što donese mišljenje, Agencija će spise predmeta dostaviti SDT-u na dalje postupanje”, kazali su u ASK-u.

Atlas grupa i njen predsjednik Duško Knežević pokrenuli su arbitražnu parnicu krajem 2020. godine kojom od Crne Gore traže više od 500 miliona eura obeštećenja, nastalog, kako su kazali, flagrantnim kršenjem crnogorskog i međunarodnog prava.

Pravni tim Kneževića tužbom traži od države Crne Gore da se biznismenu i kompanijama iz Atlas grupe isplati štetu nastala, kako smatraju, “nezakonitim uvođenjem stečaja u dvije banke” od strane Centralne banke Crne Gore. Riječ je o Atlas i IBM banci. Arbitražom je obuhvaćena i šteta nastala “nezakonitim postupanjem državnih organa” u kompleksu Meljine u Herceg Novom.

Na javni poziv 52 ponude

Iz Ministarstva finansija su kazali “Vijestima” da su na javni poziv koji je raspisan u martu prošle godine pristigle 52 ponude.

”Ministarstvo finansija je u postupku izbora pravnog zastupnika, i pored činjenice da je shodno članu 14 Zakona o javnim nabavkama zastupanje u međunarodnim arbitražama izuzeto od primjene postupaka javnih nabavki, sprovelo javni postupak izbora pravnog zastupnika. Javnim pozivom predviđena su dva ključna kriterijuma za izbor pravnog zastupnika i to kvalifikacioni (obavezni) i finansijski”, kazali su u ovom resoru.

Kvalifikacioni (obavezni) uslovi su podrazumijevali prethodno iskustvo u zastupanju država u ad hok arbitražnim postupcima na osnovu UNCITRAL pravila i prethodno iskustvo u ad hok arbitražnim postupcima po UNCITRAL-ovim pravilima za najmanje tri člana advokatske kancelarije koji će pružati usluge u arbitražnom postupku.

Finansijska ponuda je podrazumijevala cijenu po satu za svakog pojedinca (advokata, partnera, savjetnika, saradnika i/ili osoblja koje će biti angažovano u arbitražnom postupku), dodatne naknade za advokate koje bi mogli pružiti tokom postupka, mjesečna naknada koja bi bila naplaćena za savjetovanje elektronskim putem ili putem telefona o rutinskim pitanjima, naknade za druge moguće troškove, ako postoje, kao što su pravna istraživanja, kopije... i procjena troškova po pojedinoj procesnoj fazi.

”Izbor pravnog zastupnika izvršen je na osnovu navedenih kriterijuma i to na način da su kvalifkacioni kriterijumi nosili 70 poena, a finansijski 30 poena”, kazali su u ministarstvu.

Prema zvaničnim podacima koji su dostupni na sajtu privrednog registra kantona Ženeva advokatska kancelarija Four Knights LLC iz Švajcarske osnovana je u martu 2018. godine, odnosno tri godine prije javnog poziva za izbor zaastupnika države Crne Gore. Njeni osnivači su Tieri Augsburger i Džordž Alain Shaler. Osnivački kapital je 20.000 franaka i imali su po polovinu udjela. Shaler je u međuvremenu istupio iz advokatske kancelarije, tako da ona sada prema zvaničnim podacima sa njenog sajta ima samo dva advokata Augsburgera i Đanluku Maestra.

”Four Knights LLC posjeduje široko iskustvo u zastupanjima i savjetovanjima država i investitora u ad hok arbitražnim postupcima na osnovu UNCITRAL pravila, te zastupanju država i investitora iz jugoistočne Evrope prema ICSID pravilima, kao i iskustvo u investicionim arbitražama u vezi sa sektorom finansijskih usluga, a imaju i iskustva u postupcima pokrenutim zbog kršenja odredbi Sporazuma o zaštiti stranih ulaganja između investitora i država. Four Knights LLC je vodila više od 275 međunarodnih arbitražnih postupaka, 60 investicionih arbitraža, 65 UNCITRAL arbitraža i 45 postupka u kojima su predstavljali države u ad hok arbitražnim postupcima”, naveli su iz Ministarstva finansija.

U advokatskom timu sedam imena

”Vijesti” su pitale Ministarstvo kako je moguće da ova advokatska kancelarija koja je osnovana u martu 2018. u tako kratkom roku stekne toliko iskustvo u arbitražnim postupcima i da navedu nekoliko međunarodnih i investicionih arbitraža ove advokatske kancelarije. Iz Ministarstva je odgovoreno da je ova kancelarija specijalizovana za rješavanje međunarodnih arbitražnih i parničnih sporova, uključujući i investicionu arbitražu, da je osnovao Augsburger i da su svi navedeni podaci apsolutno tačni.

”Tim pravnih zastupnika okupljen oko Four Knights LLC podnio je 30. marta 2021. godine ponudu za zastupanje u okviru javnog poziva. Four Knights tim sastavljen je od pravnih stručnjaka koji imaju višegodišnje, odnosno višedecenijsko iskustvo, a okupio se specijalno povodom ovog arbitražnog slučaja, kako bi dao zajedničku ponudu za zastupanja Crne Gore. Tim uključuje iskusne pravne zastupnike koji su praksu u arbitraži sticali u okviru velikih međunarodnih advokatskih kancelarija, odnosno univerzitetske eksperte specijalizovane za međunarodno javno pravo, arbitražu, pravo stranih ulaganja i odgovornost države”, kazali su u ovom Vladinom resoru.

Ministarstvo je dostavilo “Vijestima” advokatski tim Four Knights sa sedam imena - Tijeri Augsburger (glavni zastupnik u postupku, kojem pomaže Đanluka Mastro, stariji savjetnik u Four Knights LLC), Franc X Štirniman Fuentes, Pedro Klaros, Uroš Živković, Horhe E. Vinjuales, Rumijana Jotova i Endru Sanger sa svojim biografijama.

”Iz priloženih biografija može se vidjeti da posebno odabran sastav tima za zastupanje nudi balans praktičnog iskustva i akademskog znanja relevantnog za odbranu Crne Gore u postupku koji je pokrenut od strane Duška Kneževića i ostalih, i da se ovako jedinstvena kombinacija rijetko kad može naći u arbitražnim timovima međunarodnih advokatskih kancelarija. U postupku podnošenja ponude za zastupanje Four Knights tim je podijelio sa Vladom, kao povjerljive informacije o svom konkretnom arbitražnom iskustvu u skladu sa propisima koji regulišu dijeljenje ovakvih podataka. Međutim, pravila profesije, regulativa advokatskih komora kao i pravila advokatske tajne ne dozvoljavaju Four Knights timu da dijeli detalje o arbitražnim slučajevima sa predstavnicima medija i/ili javnošću”, istakli su iz Ministarstva finansija.

Plaćanje je tajna

Iz Ministarstva navode da Four Knights LLC predstavlja tim sastavljen od iskusnih advokata i univerzitetskih profesora (tri profesora sa Univerziteta Kembridž u Velikoj Britaniji, na predmetima međunarodno javno pravo, međunarodno pravo stranih ulaganja, arbitražno pravo i jedan predavač sa Pravnog fakulteta, Univerziteta u Beogradu, na predmetima arbitražno pravo i međunarodno privatno pravo) koji imaju višedecenijsko iskustvo u zastupanju država u arbitražnim postupcima.

Na sajtu Međunarodnog centra za rješavanje investicinih sporova (ICSID- međunarodna arbitražna institucija) nijesu dostupni podaci o arbitražama u kojima ova kancelarija nastupa, niti pretraga sajta ICSID daje bilo kakve rezultate.

Prema zvaničnim podacima sa sajta Advokatske komore Ženeve Augsburger je upisan u advokatsku komoru 2010. godine Spacijalizovan je za sporove koji uključuju arbitraže, ali se bavi i drugim oblastima (radno pravo, korporativno pravo...). Na sajtu kancelarije i švajcarskog arbitražnog udruženja (ASA) navodi se da ima iskustva u investicionoj arbitraži i da se radi o ICSID i UNCITRAL arbitražama, dok pretraga na sajtu ICSID-a ne daje rezultate kada se unose prezimena.

Maestro, prema zvaničnim podacima sa sajta Advokatske komore Ženeve je upisan u advokatsku komoru 2017. godine i prema podacima sa sajta kancelarije specijalizovan je za arbitraže. Ima i profil na sajtu Globalni pregled arbitraže (GAR - global arbitration review) gdje se navodi da je kod ranijeg poslodavca radio na arbitražama. Ne pominje se iskustvo u investicionoj arbitraži.

Iz Miinistarstva finansija nijesu saopštili podatak za koju sumu novca će ova advokatska kancelarija da zastupa Crnu Goru u ovom arbitražnom postupku.

”Vlada je u toku trajanja arbitražni postupak označila stepenom tajnosti interno, te u skladu sa time sada nismo u mogućnosti da dajemo podatke iz ugovora o zastupanju. To je u skladu sa savjetom pravnih zastupnika dok traje postupak”, kazali su u Ministarstvu finansija.

Ime kancelarije se ne pominje na portalu ICSID-a pri Svjetskoj banci

Izvor “Vijesti” sa višegodišnjim iskustvom u arbitražnim postupcima objasnio je da je iskustvo advokatske kancelarije koja je dobila posao, a koja je osnovana u martu 2018. godine upitno.

”Imajući u vidu činjenicu da je kvalifikacioni kriterijum bio presudan po javnom pozivu upitno je iskustvo, odnosno, broj navedenih arbitraža date kancelarije u ponudi, posebno imajući u vidu datum osnivanja iste, kao i broj advokata koji rade u advokatskoj kancelariji. Primjera radi, najznačajniji forum pred kojim se pokreću investicione arbitraže u Vašingtonu ICSID u rekordnoj 2021. godini je imao 70 novih slučajeva o čemu postoji zvanični podatak sa kraja jula prošle godine. Four Knights LLC je naveo u svojoj ponudi da su zastupali u 60 investicionih arbitraža do trenutka podnošenja ponude. Imajući u vidu da je navedena kancelarija osnovana 2018. godine, iskustvo od 60 arbitraža zvuči nevjerovatno. Pri tome, ime kancelarije, odnosno, njenih advokata se nigdje ne pominje na portalu ICSID pri Svjetskoj banci koji sadrži podatke o svim investicionim arbitražama po ICSID pravilima”, rekao je izvor “Vijesti”.

U postupku podnošenja ponude za zastupanje Four Knights tim je podijelio sa Vladom, kao povjerljive, informacije o svom konkretnom arbitražnom iskustvu u skladu sa propisima koji regulišu dijeljenje ovakvih podataka, kazali su u Ministarstvu finansija.

On je objasnio da veliki broj uglednih ponuđača koji su se javili na javni poziv Ministarstva finansija ima posebne timove sačinjene od većeg broja partnera i advokata koji su usko specijalizovani i bave se samo rješavanjem sporova u komercijalnim, odnosno investicionim arbitražama, koji su prepoznati u branši i rangirani u svim relevantnim direktorijumima. Ipak, dodaje, nijesu uspjeli da ponude takve reference koje je ponudila kancelarija Four Knights LLC sa samo dva advokata od 2018. godine koji se pored rješavanja sporova bave i raznim drugim transakcionim oblastima prava kako se to navodi na njihovom zvaničnom sajtu.

”Dodatnu sumnju izaziva činjenica da godišnji prihodi kancelarije iznose samo 436.479 dolara. Primjera radi, kancelarija WilmerHale koja zastupa Duška Kneževića u sporu koji je pokrenut protiv države i nadaleko je poznata ima preko 800 advokata i godišnje prihode od više od 1,2 milijarde američkih dolara”, istakao je izvor “Vijesti”.

Prema njegovim riječima, nije moguće utvrditi da li su navedeni advokati zaista ikada učestvovali u investicionim arbitražama, što se uobičajeno vrlo lako da dokazati.

”Ni kancelarija, a ni advokati koji su navedeni na sajtu nijesu pomenuti na sajtu ICSID-a, odnosno, rangirani ni na jednom od relevantnih direktorijuma koji se bave ocjenjivanjem kancelarija i advokata iz oblasti arbitraže u Švajcarskoj za razliku od svih drugih kancelarija koje su se prijavile na javni poziv za izbor zastupnika. Prema tome, kancelarija Four Legal LLC nigdje ne postoji kao kancelarija sa iskustvom u oblasti arbitraže a posebno ne u oblasti investicione arbitraže”, kazao je izvor “Vijesti”.

Markovićeva Vlada ignorisala predlog za poravnanje

”Vijesti” su pitale Kneževića da li očekuje pozitivan ishod ovog arbitražnog postupka i na čemu temelji uvjerenje, kao i da navede nekoliko arbitraža u kojima je učestvovala njegova advokatska kancelarija. Odgovor nije stigao do zaključenja teksta.

Iz Atlas grupe je krajem 2020. godine saopšteno da su tada odlazeću vladu premijera Duška Markovića, kao i novu Zdravka Krivokapića obavijestili o pokretanju arbitraže.

”Pravni zastupnici Duška Kneževića i kompanija Atlas grupe, te povezanih i oštećenih lica, predvođeni su američkim advokatom Geri Bornom, i uglednom međunarodnom advokatskom kancelarijom Vilmer Hejl (Wilmer Cutler Pickering Hale and Dorr LLP). Born je jedan od najvećih svjetskih stručnjaka za međunarodnu arbitražu, učestvovao je u preko 600 arbitražnih postupaka, uključujući i četiri najveća postupka pred Arbitražnim sudom Međunarodne privredne komore (ICC)”, saopšteno je iz Atlas grupe.

Atlas grupa pokrenula arbitražnu parnicu krajem 2020. godine kojom od Crne Gore traži više od 500 miliona eura obeštećenja, nastalog, kako je saopšteno, flagrantnim kršenjem crnogorskog i međunarodnog prava u slučaju uvođenja stečaja u Atlas i IBM banku i postupanju države kada je u pitanju kompleks Meljine

Knežević je tražio poravnanje, ali je to, kako je saopšteno iz Atlas grupe, ignorisano.

”Nakon brutalnog upada u Atlas i IBM banku, otimanja imovine i blokade poslovanja svih kompanija Atlas grupe, Duško Knežević je otvorio goruća pitanja korupcije i kriminala u vrhu crnogorske vlasti. Od strane odlazeće vlasti je započeta nemilosrdna kampanja protiv njega i Atlas Grupe, na čijem je čelu, sa jasnom namjerom da se uruše poslovni kredibilitet i finansijska stabilnost Atlas grupe i kompanija koje posluju u okviru nje, posebno Atlas Banke i IBM banke, te da se stopira višemilionski projekat Meljine. Pravni tim je u tim postupcima našao višestruke povrede zakona, kojima su uskraćena ili potpuno derogirana prava investitora, koja su zaštićena zakonom i međunarodnim ugovorima koje je potpisala Crna Gora”, saopšteno je iz Atlas grupe u decembru 2020. godine.

( Marija Mirjačić, Miloš Rudović )