Bivši „Njegoš” odlazi u staro željezo

Posljednji još živi brod nekadašnje kompanije Prekookeanska plovidba Bar - njen najveći i najluksuzniji trajekt “Njegoš”, po svemu sudeći, došao je do kraja svoje preko pola vijeke duge karijere na svjetskim morima i uskoro će se najvjerovatnije, uputiti u neko od trezališta na obalama Indijskog okeana.

Prema podacima koje je “Vijestima” prenio ugledni splitski pomorski novinar i hroničar Marjan Žuvić koji prati sudbine brodova bivših jugoslovenskih pomorskih kompanija, nekadašnji “Njegoš” je u dogovoru njegovog aktulenog vlasnika iz Saudijske Arabije i osiguratelja, proglašen za tzv. CTL (constructive total loss) - brod koji je pretrpio toliko teško oštećenje da se popravka ne isplati, te bi uskoro u teglju remokera, iz luke Port Sudan u Sudanu gdje se nalazi zadnjih nekoliko mjeseci, trebalo da bude otegljen u neko od rezališta na Indijskom okeanu - najvjerovatnije u Pakistan ili Indiju.

To je rezultat činjenice da je bivši “Njegoš” koji je posljednjih 20 godina plovio pod imenom “Noor 1”, sredinom avgusta prošle godine u sudanskoj luci Suakin gdje je bio u raspremi, doživio nezgodu u kojoj je brod udario u podvodni greben na kojem je zaparao dno trupa i izgubio jedan od svoja dva propelera. Dva mjeseca kasnije, premješten je u Suakin, a u međuvremenu mu je istekla i tzv. klasa, odnosno važenje svjedočastva o tehničkoj ispravnosti za plovidbu. Stoga su vlasnici vremešnog trajekta koji je star čak 51 godinu, izračunali da im se popravak nekadašnjeg “Njegoša” i obnova klase ne isplati, te sa osigurateljem je dogovoreno da brod bude proglašen za CTL i prodat za rezanje u staro željezo.

Da će nekadašnji ponos barske “bijele flote” uskoro završiti pod brenerima, indirektna je potvrda i to što je bivši “Njegoš” u međuvremenu preupisan u registar male karipske državice Sveti Kristofor i Nevis, a ime mu je skraćeno u “Noor”, što je siguran znak da ide u rezalište jer je preregistracija brodova na ovu egzotičnu zastavu i kraćenje imena za posljednje putovanje, raširena praksa u svjetskom pomorstvu kada je u pitanje odlazak starih brodova u neko od najvećih svjetskih rezališta u pakistanskom Gadaniju, indijskom Alangu ili Čitagongu u Bangladešu.

”Njegoš” je u svoje vrijeme bio najveći i najluksuzniji trajekt kojim je raspolagala barska Prekookeanska plovidba i jedan od najvećih i najboljih brodova te vrste u trgovačkoj floti bivše Jugoslavije. Iako nikada nije dostigao slavu svog prethodnika na liniji Bar - Bari, legendarnog malog trajekta “Sveti Stefan”, feribot “Njegoš” je kada ga je Prekookeanska plovidba nabavila u prvoj polovini odsamdesetih godina prošlog vijeka, bio jedan od najboljih, najbržih i najluskuznijih trajekata na Jadranu uopšte.

Sarađen je sada već daleke 1971.godine pod imenom “Travemünde” u renomiranom njemačkom brodogradilištu Sichau Unterwesser AG u Bremerhafenu, za dansku kompaniju Moltzau Line A/S iz Gedsera. Moderni i kvalitetno građeni tzv. ro-pax trajekt bio je dug 118, širok 18,53 metara a gaz mu je iznosio nešto preko pet metara. Imao je skoro 4.000 tona bruto-deplasmana, a za to vrijeme vrlo visokom maksimalnom brzinom od 21 čvor, pokretala su ga dva 12-cilindrična MAN dizel motora ukupne snage 13.400 konja. Kapacitet broda je bio 1.500 putnika, sa tri stotine postelja u putničkim kabinama i oko 370 putničkih automobile, ili 25 teških vozila i oko 150 putničkih automobila. Uz to, imao je oko 300 avio sjedišta, restoran, barove, prodavnice....

Od prvog vlasnika, danske kompanije Moltzau Line, jugoslovenska kompanija Prekookeanska plovidba Bar je taj feribot kupila 29. decembra 1980. godine. Iako mu je odmah promijenjeno ime u “Njegoš”, feribot je ostao na Baltičkom moru na istoj liniji koju je do tada pokrivao (Gedset- Travemünde) jer ga je Prekookeanska plovidba dala u tzv. bare-boat charter (iznajmljivanje broda bez posade) Dancima. Na toj ruti i u najmu Danaca, “Njegoš” je ostao do 24. jula 1981. kada se uputio prema svom novom domu - Jadranu i novoj svojoj matičnoj luci Bar.

Na liniji Bar - Bari je međutim, novi lijepi i u bijelo ofarbani feribot plovio samo tri godine jer se “Njegoš” pokazao kao prevelik i previše luksuzan brod za liniju između Crne Gore i juga Italije. Stoga je Prekookeanska plovidba “Njegoša” na kojem je ostala naša posada, iznajmila renomiranoj francuskoj kompaniji “Britanny Ferries” i on je u ljeto 1984. zaplovio na redovnoj liniji između luka Roskof i Sent Malo u Francuksoj, odnosno Portsmut u Velikoj Britaniji. Na jednom od za feribote najkompetetivnijih tržišta na svijetu - linijama preko La Manša između velike Britanije i Evrope, “Njegoš” je ostao naredne tri godine tokom kojih ga je Prekookeanska plovidba iznajmljivala kompanijama Sally - Viking Line i Britany Ferries.

Brod na kome se i dalje vijorila jugoslovenska trobojska sa petokrakom, je tada plovio na redovnim linijama između Ramsgejta u Velikoj Britraniji i Denkerka u Francuskoj, odnosno između francuskog Roskofa i britanskog Plimuta. Barani su konačno svoj najveći i najluskuzniji feribot prodali kompaniji Britanny Ferries 1987. godine kada se završila “Njegoševa” epizoda pod jugoslovenskom zastavom.

U naredne tri i po decenije brod je mijenjao imena i vlasnike, nastavljajući da plovi preko La Manša između Velike Britanije i Francuske, ali i preko Sjevernog mora na linijama između Škotske i Norveške. Za to vrijeme bivši “Njegoš” je čak u jednom kraćem periodu služio i kao brod-izložba u Stavangeru u Norveškoj, a 1990. za vrijeme Prvog zalivskog rata, francuska Vlada ga je iznamjila za transport trupa i naoružanja do Persijsklog zaliva radi učešća Francuza u ratu multinacionalne koalicije predvođene sa SAD, protiv iračkog vođe Sadama Huseina. Iz Evrope je nekadašnji barski “Njegoš” konačno otišao prije tačno 20 godina kada ga je 2002. kupila kompanija Baabod iz Saudijske Arabije. Brod je posljednje dvije decenije plovio u Crvenom moru prevozeći hodočasnike iz Afrike, odnosno luka u Sudanu do luke Džeda u Saudijskoj Arabiji, odakle su putnici nastavljali dalje do Meke i Medine, sve dok mu se lani nije desila havarija koja je definitivno stavila tačku na karijeru ovog feribota koja je potrajala duže od pola vijeka.

Nekadašnji “Njegoš” koji je posljednjih 20 godina plovio pod imenom “Noor 1”, sredinom avgusta prošle godine u sudanskoj luci Suakin gdje je bio u raspremi, doživio nezgodu u kojoj je brod udario u podvodni greben na kojem je zaparao dno trupa i izgubio jedan od svoja dva propelera. Dva mjeseca kasnije, premješten je u Suakin, a u međuvremenu mu je istekla i tzv. klasa, odnosno važenje svjedočastva o tehničkoj ispravnosti za plovidbu.

( Siniša Luković )