Život u centru Pljevalja kao u rudarskom kopu

Stanari zgrada u neposrednoj blizini kotlarnice u Skerlićevoj ulici u Pljevljima podnijeće tužbu protiv Opštine i preduzeća “Grijanje”, ukoliko ne riješe problem prekomjernog zagađenja koji uzrokuje gradska toplana.

To je “Vijestima” kazala Ilda Katana, upravnica jedne od stambenih zgrada koja se nalazi u neposrednoj blizini gradske kotlarnice, upozorivši da je ugroženo zdravlje ljudi.

Iz kotlarnice u Skerlićevoj ulici zagrijeva se oko 350 stanova u centru grada, za šta se, za 16 sati rada, dnevno troši oko 11,5 tona uglja. Sagorijevanje ogromne količine uglja dovodi do enormnog zagađenja vazduha, a pojedine vrijednosti su i 27 puta veće od dozvoljenih, što je konstatovao Centar za ekotoksikološka istraživanja (CETI)...

Stanari upozoravaju na to da čađ i gasovi koji izlaze iz niskog dimnjaka, prizidanog uz zgradu, postaju sve opasniji ne samo po zdravlje vlasnika okolnih stanova, već i cijelog kraja.

Život "nepodnošljiv", djeca najugroženija

”Život u blizini kotlarnice je nepodnošljiv i praktično nemoguć zbog velikog zagađenja”, kazala je Katana za “Vijesti”.

Da je tako uvjerio se i reporter “Vijesti” koji je na poziv stanara obišao mjesto. Crni snijeg u krugu od stotinjak metara od niskog dimnjaka kotlarnice, smještene u prizemlju jedne od zgrada, svjedoči o uslovima u kojima žive stanari okolnih zgrada.

”Prilaz do naše zgrade više liči na neki rudarski kop nego na ulicu kojom svakodnevno prolaze stanari koji ovdje žive. Rudnički kamioni dovoze ugalj za potrebe kotlarnica i ostavljaju na ulici ogromne količine blata, koje niko neće da počisti. A kada dodatno sve to prekrije čađ koja pada iz dimanjak kotlarnice, situacija je više nego alarmantna”, istakla je Katana.

Upozorava da su posebno ugrožena djeca koja se igraju na obližnjem poligonu i sankaju u blizini dimnjaka.

”Situacija je više nego katastrofalna. Mi smo sedam mjeseci, koliko traje sezona loženja, praktično blindirani, jer ne možemo da otvorimo prozore naših stanova zbog čađi koja se, posebno kada vjetar duva, raznosi na sve strane. Stanari ne mogu da rašire veš na svojim tarasama zbog gareži koja sipa iz dimnjaka kotlarnice. Ja sam morala da kupim mašinu za sušenje veša, a šta je sa onima koji to sebi ne mogu da priušte. U ovoj našoj zgradi većinom žive stariji ljudi. Terase su nam prekrivene velikom količinom gareži, pa ne možemo da ih koristimo sve dok traje sezona grijanja, jer se dimnjak kotlarnice, visok samo 27 metara, nalazi na svega nekoliko metara od naših stanova”, kazala je Katana.

Zakon jasan, malo vajde od inspekcije

Stanari su više puta tražili od odgovornih u Opštini i preduzeću “Grijanje”, koje gazduje gradskom kotlarnicom, da postave filtere, ili da se za zagrijavanje stanova koristi neki čistiji energent, a ne ugalj. Na taj zahtjev tvrde da im nije odgovoreno.

”Planiramo da u sopstvenoj režiji angažujemo lica koja će procijeniti štetnost čestica koje godinama udišemo. Ukoliko nešto odgovorni ne preduzmu i ne krenu u rješavanje ovog problema, bićemo prinuđeni da svoja prava tražimo sudskim putem”, rekla je Katana.

U Zakonu o svojinsko-pravnim odnosima, u članu 266, piše da vlasnici nepokretnosti koji su izloženi prekomjernim misijama ovlašćeni su da od vlasnika nepokretnosti iz koje oni potiču zahtijevaju da otkloni uzroke i naknadi štetu koju su nanijeli.

Uprkos tome, stanari kažu da nijesu imali mnogo koristi ni od obraćanja Ekološkoj inspekciji, od koje su tražili da preduzmu mjere iz svoje nadležnosti.

”U cilju smanjenja emisije štetnih materija u vazduhu, koje se emituju prilikom sagorjevanja uglja, Ekološka inspekcija je u prethodnom periodu donosila rješenja kojima je nalagala preduzimanje određenih mjera na kotlovskom postrojenju sa ciljem smanjenja emisije zagađujućih materija. Postupajući po predmetnim rješenjima subjekat nadzora je na kotlovskom postrojenju u kontinuitetu preduzimao sljedeće radnje: ugradnja frekventnih regulatora protoka vazduha, djelimična automatizacija gasnog trakta, zamjena frakcije uglja za sagorijevanje (sa komada i kocke prešao na frakciju orah)”, navodi se u odgovoru Ekološke inspekcije.

Dodaje se da je 2020. preduzeću “Grijanje” naloženo da preduzme odgovarajuće mjere u cilju smanjenja zagađujućih materija.

”Zbog neizvršenja naložene mjere protiv ‘Grijanja’ i odgovornog lica u tom pravnom licu podnijet je zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka. Isti su kažnjeni. Donijeto je rješenje o izricanju novčane kazne”, navedeno je u odgovoru.

U odgovoru na inicijativu koju je Katana podnijela u novebru prošle godine, iz Ekološke inspekcije su naveli da su preduzeću “Grijanje” naložili da angažuje stručnu ustanovu i izvrši emisijska mjerenja štetnih i opasnih materija u dimnom gasu iz kotlovskog postrojenja.

Rad kotlarnice zabranjen 2011, Rješenje palo zbog procedure

Termo-energetski inspektor Slavko Burić 2011. je trajno zabranio korišćenje gradske kotlarnice u Skerlićevoj ulici zbog ugrožavanja bezbjednosti i zdravlja ljudi, ali je to rješenje ukinuo Upravni sud iz proceduralnih razloga.

Glavni termo-energetski inspektor je konstatovao da je pregledom prostora oko balkonskih i prozorskih otvora zgrade u kojoj je kotlarnica utvrđeno veliko prisustvo ugljene prašine, letećeg pepela i čađi na solbankama i prozorskim simsovima, i pored toga što su dodatno bili zaptiveni ljepljivim trakama, najlonima.

”Za izgrađena kotlovska postrojenja i izvršenu rekonstrukciju stare kotlarnice investitor ne posjeduje nikakvu građevinsku i gradilišnu dokumentaciju, odnosno urbanističko-tehničke uslove, odgovarajuću projektno-tehničku dokumentaciju, elaborat procjene uticaja na životnu sredinu, građevinsku dozvolu”, stoji u zapisniku.

Katana kaže da se nedavno ponovo obratila Termo-energetskoj inspekciji i tražila da obavi kontrolu rada preduzeća “Grijanje” zbog, kako je navela, niza nepravilnosti koje je utvrdila Ekološka inspekcija. Zahtijevala je i provjere u vezi sa tim da li preduzeće obavlja djelatnost u skladu sa zakonom.

”Tražila sam da provjere da li ‘Grijanje’ ima rješenje za obavljanje djelatnosti izdato od Sekretarijata za stambeno-komunalne poslove, saobraćaj i vode. Ovo rješenje mi nije dostavljeno iako sam se obratila nadležnom organu za dostavljanje”.

Opština Pljevlja već nekoliko godina stimuliše građane da umjesto uglja za grijanje koriste pelet - ekološki prihvatljivije gorivo, a sa druge strane ne preduzima ništa kako bi se smanjilo zagađenje iz kotlarnice u Skerlićevoj, koja i dalje koristi ugalj.

Svaka vlast kupuje vrijeme pričamo o toplifikaciji

Gradonačelnik Igor Golubović kaže da nije saglasan sa optužbama da Opština ništa ne preduzima kako bi se smanjilo zagađenje.

Tvrdi da je potrošnja uglja u gradskoj kotlarnici smanjena za deset odsto nakon primjene mjera energetske efikasnosti na zgradama koje koristi lokalna samouprava.

”Tamo nema nekih akcija da se smanji zagađenje, osim smanjenja količine energije koja vam je potrebna za zagrijevanje. Količinu energije ćete smanjiti tako što ćemo zgrade koje se griju iz kotlarnice utopliti i smanjiti količinu energije”, rekao je Golubović.

Na pitanje da li je moguće da kotlove na ugalj zamijene nekim drugim, Golubović je rekao da može i da su razmišljali o kotlovima koji bi kao energent koristili drvnu sječku.

”Priboj je dobar primjer po tom pitanju, gdje je centar grada prebačen da se grije na drvnu sječku. To je alternativa o kojoj smo razmišljali da radimo sa kotlarnicom u Skerlićevoj ulici. To zahtijeva dosta nekih drugih aktivnosti, s obzirom na to da je toplifikacija krenula i da je Elektroprivreda Crne Gore iz svog interesa ušla u taj projekat i da će se kroz ekološku rekonstrukciju Termoelektrane stvoriti izvor za grijanje grada. Mislim da ćemo kroz te aktivnosti u narednih dvije-tri godine ugasiti kotlarnicu u Skerlićevoj”, rekao je Golubović.

Katana, međutim, ističe da se o toplifikaciji priča već tridesetak godina u Pljevljima i da svaka vlast tom pričom pokušava da kupi vrijeme.

”Mi tražimo da se hitno nešto preduzme i smanji zagađenost, jer nam je zdravlje ozbiljno ugroženo radom kotlarnice. Valjda zdravlje građana lokalnoj vlasti trebalo da bude prioritet”, istakla je ona.

Praškastih materija 27 puta više od dozvoljenog, ugljen monoksida deset puta, sumpor dioksida tri puta...

U izvještaju o ispitivanju štetnih i opasnih materija u otpadnom gasu koji nastaje u procesu sagorijevanja čvrstog goriva, koji je u posljednjih nekoliko godina radio CETI, a koje je Ilda Katana dobila po osnovu Zakona o slobodnom prisutupu informacijama, konstatuje se da je kotlarnica tokom rada emitovala praškaste materije i ugljen monoksid iznad granice tolerancije, odnosno dozvoljenog prekoračenja od 250 odsto.

U izvještajima iz 2019. i 2017. godine, srednje polusatne vrijednosti praškastih materija iznosile su 826,1 mikrograma po metro kubnom, što je 27,5 puta više u odnosu na propisane granične vrijednosti od 30 mikrograma.

U izvještajima piše i da je sumpor dioksid izmjeren u koncentraciji od više od 3.200 mikrograma po metru kubnom, što je više od tri puta više od propisane granične vrijednosti od 1.000 mikrograma.

I srednje polusatne koncentracije ugljen monoksida iznosile su 1588,8 mikrograma po metru kubnom, ili više od deset puta iznad propisane granične vrijednosti od 150 mikrograma.

Registrovano je i prekoračenje azot dioksida, kao i srednja polusatna vrijednost arsena.

Situacija je nešto povoljnija bila 2020. godine, ali su i prilikom tadašnjih mjerenja izmjerene vrijednosti bile više puta iznad propisanih graničnih vrijednosti.

Za prethodnu godinu, Ilda Katana kaže da još nije dobila podatke.

( Goran Malidžan )