Niko ne mari za zgradu u kojoj je 1943. obnovljena državnost

Ni iz državne, ni iz opštinske kase ni ove godine neće biti izdvojen nijedan euro za rekonstrukciju zgrade u kojoj je u novembru 1943. godine održana Skupština na kojoj je konstituisano Zemaljsko-antifašističko vijeće narodnog oslobođenja (ZAVNO) Crne Gore i Boke.

Rekonstrukcija zgrade koja je formalno istorijski spomenik, a duže od deceniju nema namjenu, oduvijek je prekrupan zalogaj za lokalnu upravu. Programom uređenja prostora, radovi na tom objektu nijesu predviđeni ni ove godine.

Ni stara, ni nova državna vlast taj projekat već godinama ne svrstavaju u one koji će biti finansirani iz kapitalnog budžeta.

Socijaldemokratska partija (SDP) amandmanima na Zakon o budžetu za ovu, ali i za prethodne dvije godine bezuspješno je pokušavala da dobije podršku kako bi radovi na spasavanju zgrade “stare škole” što prije počeli. Poslanici te stranke tražili su 300.000 eura za izradu tehničke dokumentacije i rekonstrukciju objekta.

”Zgrada u kojoj je konstituisano ZAVNO već godinama je prilično ruinirana i bez namjene. U njoj su, tokom Drugog svjetskog rata, održani i Prvi kongres Antifašističke omladine Crne Gore i Boke (25. i 26. novembra 1943. godine). Početkom decembra iste godine održan je i Prvi kongres Antifašističkog fronta žena Crne Gore i Boke. U februaru 1944. godine to je bilo mjesto gdje je drugi put zasjedao ZAVNO, a u julu iste godine obilježeno je tri godine ustanka naroda Crne Gore protiv okupatora. Istog dana počelo je i Treće zasjedanje ZAVNO, koji je postao Crnogorska antifašistička skupština narodnog oslobođenja (CASNO)”, piše u obrazloženju amandmana, koji nije dobio potrebnu podršku poslanika.

Na tom objektu, koja je formalno istorijski spomenik i pod zaštitom zakona, odavno je vidljiva nebriga države, iako su je predstavnici biše vlasti često znali zvati mjestom “gdje je, tokom Drugog svjetskog rata, obnovljena crnogorska državnost”.

Prvo zasjedanje ZAVNO, koji je bio najviši organ narodne vlasti, jedan je od bitnijih događaja u novijoj istoriji Crne Gore. Zasjedanje je održano uz prisustvo oko 540 delegata - narodnih predstavnika iz svih krajeva Crne Gore. Tokom rada tog tijela definisano je “da položaj naroda Crne Gore i Boke može biti politički i državno valorizovan samo ako bude građen na ravnopravnim osnovama sa drugim narodima na području Jugoslavije”.

Na kraju zasjedanja izabrana je Skupština kao “politički i predstavnički organ”, koju je činilo 118 narodnih predstavnika i Izvršni odbor sa 10 članova.

U zgradi je do 2011. godine održavana nastava za učenike Osnovne škole “Risto Manojlović”, a od tada je bez zvanične namjene.

Iz Ministarstva kulture su prije dvije godine saopštili da će tokom 2020. godine biti opredijeljena sredstva u kapitalnom budžetu kako bi se taj objekat i stavio u funkciju. Do sada, međutim, jedino ulaganje države u taj objekat bilo je postavljanje ograde.

Izvjesno je da će stara škola i 80. godišnjicu od osnivanja ZAVNO-a dočekati kao ruina.

( Dragana Šćepanović )