ID će se vraćati dok god se ratuje

Smrt drugog lidera Islamske države u roku od dvije godine predstavlja veliki udarac za tu ekstremističku grupu koja je nekada upravljala velikim djelovima Iraka i Sirije, ali su nedavni veliki napadi u obje zemlje pokazatelj da ID i dalje predstavlja prijetnju.

Sjedinjene Države su juče saopštile da je Abu Ibrahim al Hašemi al Kuraiši stradao tokom akcije američkih specijalnih snaga na sjeverozapadu Sirije kada je detonirao bombu koja je usmrtila njega i nekoliko članova njegove porodice.

”Zahvaljujući vještini i hrabrosti naših oružanih snaga, sa bojnog polja smo uklonili... lidera Islamske države. Svi Amerikanci su se bezbjedno vratili iz ove operacije”, saopštio je predsjednik SAD Džo Bajden.

Sirijski spasioci su kazali da je najmanje 13 osoba, uključujući šestoro djece i četiri žene stradalo u sukobima i eksplozijama koji su izbili nakon početka akcije, čija je meta bila jedna kuća u oblasti Atmeh blizu granice sa Turskom.

Bajden je u utorak dao zeleno svjetlo za operaciju, ali je ona prema riječima zvaničnika planirana mjesecima.

”Znajući da je ovaj terorista odlučio da se okruži porodicama, uključujući djecu mi smo se odlučili za upad specijalnih snaga izlažući naše ljude većem riziku nego u slučaju vazdušnog napada”, kazao je Bajden. “Odlučili smo da minimalizujemo civilne žrtve”.

Tokom jučerašnje akcije stradalo je najmanje 13 osoba, uključujući šestoro djece i četiri žene

Američke vojne procedure za sprečavanje civilnih žrtava su trenutno pod lupom nakon greške u napadu dronom u Avganistanu u akciji, koju je Pentagon u početku hvalio kao uspješnu.

Portparol Pentagona Džon Kirbi kazao je juče da postoje “snažne, snažne indikacije” da je militantna grupa, a ne američke snage, odgovorna za civilne žrtve.

Kirbi je kazao novinarima da su SAD evakuisale 10 osoba, uključujući i djecu, iz te oblasti. Američke snage su razmijenile vatru sa jednim od Kuraišijevih ljudi i njegovom suprugom. Oni su oboje ubijeni, “a takođe djeluje i da je ubijeno jedno dijete”, u toj oblasti, kazao je on.

Znajući da je ovaj terorista odlučio da se okruži porodicama, uključujući djecu mi smo se odlučili za upad specijalnih snaga izlažući naše ljude većem riziku nego u slučaju vazdušnog napada, kazao je Bajden

Ministar odbrane Lilojd Ostin saopštio je ranije juče da je operacija osmišljena i sprovedena tako da broj civilnih žrtava bude sveden na minimum. “Međutim, imajući u vidu kompleksnost ove misije, istražićemo mogućnost da su naši postupci naudili nevinim ljudima”, kazao je Ostin.

Kuraiši, 45, je predvodio ID nakon smrti Abu Bakra al Bagdadija, koji je stradao u gotovo istim okolnostima u oktobru 2019. kada je detonirao eksploziv tokom američkog napada.

Kuraiši je, od kako je naslijedio Bagdadija koji je predvodio ID na vrhunci samošproglašenog kalifata, djelovao uglavnom iz sjenke, a grupa je sprovodila pobunjeničke napade u Iraku i Siriji.

Bajden je Kuraišija opisao kao “pokretačku snagu” iza genocida nad manjinskim Jazidima na sjeveru Iraka i kazao da je on nadgledao mrežu ogranaka ID od Afrike do Avganistana.

Američki zvaničnici takođe smatraju da je Kuraiši organizovao spektakularni napad prije dvije nedjelje na zatvor u kojem se nalaze pripadnici ID-a na istoku Sirije. U najvećoj operaciji ove ekstremističke grupe od pada kalifata ubijeno je 77 zatvorskih čuvara, četvoro civila kao i 374 napadača i zatvorenika ID.

Takođe krajem januara, borci ID su napali jednu iračku vojnu bazu sjeveroistočno od Bagdada ubivši 11 vojnika.

Prema posljednjem američkom izvještaju ID je preuzela odgovornost za 182 napada u Iraku i 19 u Siriji tokom perioda od tri mjeseca. Mada je to manje u poređenju za ranijim periodima u izvještaju se ističe da grupa i dalje ima kapacitete da sprovodi smrtonosne i složene operacije.

Osim Kuraišija malo toga je poznato o komandnoj strukturi grupe, navodi Rojters i dodaje da je to rezultat načina na koji ID sada funkcioniše sa tajnim strukturama autonomnih lokalnih ćelija, umjesto centralizovane administracije kalifata.

Prema podacima koalicije koja se na čelu sa SAD borila protiv ID, grupa je 2019. nakon poraza zadržala 14 do 18 hiljada pripadnika, uključujući 3000 stranaca, mada to nijesu precizni podaci.

Analitičari tvrde da su se mnogi lokalni borci vratili normalnom životu, spremni da ponovo uzmu oružje u ruke kada se za to ukaže prilika. “Ovo je organizacija koja je zadražala značajan broj ljudi”, kazao je Čarls Lister iz Instituta za Bliski istok u Vašingtonu. “Ono što smo vidjeli u zadnjih šest do 12 mjesec, sa obje strane granice i Sirije i Iraka, pokazatelj je da su ćelije ID sve spremnije za smjele napade”, rekao je Lister.

Sirijski 11-godišnji građanski rat i neredi u Iraku od američke invazije 2003. plodno su tlo da ID dobije podršku u populacijama otuđenim zbog političke korupcije, nasilja i etničkih i vjerskih podjela.

”Daeš (ID) nije moćan kao što je bio 2014”, kazao je za Rojters Džabar Javar, visoki zvaničnik Pešmerga snaga u iračkom sjevernom autonomnom regionu Kurdistana. “Resursi su im ograničeni i nema snažnog rukovodstva. Međutim dok god se politička sporenja ne riješe Daeš će se vraćati”.

Pojedini strahuju da je to već počelo da se događa, a zvaničnici i stanovnici na sjeveru Iraka i istoku Sirije za to okrivljuju sukobe između oružanih grupa. Kada su iračke, sirijske, iranske i snage na čelu sa SAD proglasile poraz ID, oni su se ustremili jedni na druge širom teritorije kojom upravljaju.

Sada milicije koje podržava Iran napadaju američke snage. Turske snage bombarduju kurdske separatističke militante. Teritorijalni sukobi izbijaju između Bagdada i autonomnog kurdskog regiona. Te tenzije podrivaju bezbjednost i onemogućavaju efikasno upravljanje državama što izaziva konfuziju koja je nekada i iznjedrila Islamsku državu.

Pojedini analitičari međutim smatraju da će ID ipak ostati slaba dok god su u tom regionu američke snage.

”Ubistvo Kuraišija je ogroman i značajan udarac za ID, jer novi lider nikada nije dobio priliku da se obrati pripadnicima grupe”, kazao je sirijski analitičar Hasan Hasan. “Mislim da će ID ostati slaba i pod pritiskom dok god su Amerikanci na terenu u Iraku i Siriji”, kazao je on.

Ubistvo Kuraišija će donekle povratiti spoljnopolitički kredibilitet Bajdenove administracije nakon žestokih kritika zbog prošlogodišnjeg haotičnog povlačenja američkih snaga iz Avganistana.

Kuraiši u američkom zatvoru upoznao Bagdadija

Kuraiši, koji je takođe koristio imena Abdulah Amir Mohamed Said al Mavla i Hadži Abdulah Kardaš, bio je u američkom pritvornom centru poznatom kao Kamp Buka 2008. godine, navodi se u istraživanju Ferasa Kilanija, dopisnika BBC-a koji je intervjuisao Kuraišija i sproveo istragu o rukovodstvu ID-a nakon Bagdadija.

Kamp Buka je ozloglašen zbog toga što su se u njemu nalazili zajedno pripadnici Al kaide i iračke Islamske države koji su se povezali tokom boravka u zatvoru. Kuraiši, koji je pušten na slobodu 2009, je u tom zatvoru navodno upoznao Bagdadija.

Prema navodima Kilanija, Kuraiši koji je rođen u malom iračkom gradu zapadno od Mosula, pridružio se džihadističkoj pobuni protiv američke okupacije Iraka između 2003. i 2004.

Irački zvaničnici tvrde da je u jednom trenutku služio u vojsci Sadama Huseina, a da je u Siriju pobjegao 2017.

( Nada Bogetić )