Od izbora do izbora

Samo četiri mjeseca poslije parlamentarnih izbora koji su dramatično promijenili političku scenu, produbljujući usput i krizu unutar državnih institucija kao i jaz između političkih partija na vlasti i onih u opoziciji, Kosovo je ponovo prošlo kroz još jednu izbornu groznicu, ovoga puta na lokalnom nivou.

Izbori za lokalnu vlast, to jest za predsednike i skupštine 38 kosovskih opština, održani su prošle nedjelje. Prema zakonu se presjednici opština biraju direktno, pa pobjednik mora imati više od pedeset odsto glasova: tako je tako polovina opština već u prvom krugu dobila nove predsjednike, dok polovina mora u drugi krug.

To znači da se groznica se nastavlja - sljedeće glasanje biće 19. novembra.

Tako, htio narod ili ne, sljedećih mjesec dana će opet proći u znaku kampanje za drugi krug glasanja, koja će na kraju dati odgovor na pitanje ko će uzeti vlast u skoro svim većim gradovima najmlađe države na Balkanu (između ostalog i u Prištini, Prizrenu, Mitrovici, Đakovici, Uroševcu i još desetak manjih opština). Sa druge strane, relativan politički mir bi trebalo da imaju one opštine u kojima su kandidati za predsjednike uspjeli da dobiju više od 50 odsto glasova, pa tamo nije potreban drugi krug, a među takve spadaju Peć, Dečani, Lipjan, i još nekoliko manjih opština, uključujući devet sa većinskim srpskim stanovništvom u kojima su pobijedili isključivo kandidati Srpske liste, i to sa za demokratske standard veoma neobičnim rezultatima - sa po 70 ili 80 odsto glasova! Kažem relativan mir, jer ima već više od dvije godine kako na Kosovu, kad je politika u pitanju, ništa nije mirno!

* * *

No, ne treba čekati drugi krug kako bi se dobila manje-više jasna slika raspoloženja građana Kosova, koju možemo sasvim lijepo vidijeti na osnovu rezultata prvog kruga: glasanje nije dalo nijednog velikog pobjednika, kao što nema ni nekog velikog gubitnika, dok je izlazak bio najmanji do sada - 43 odsto.

Naravno, drugi krug bi mogao značajno promijeniti sliku, ali je već sada jasno da su ljudi na Kosovu umorni od politike do te mjere da više od polovine nije htjelo da izađe na glasanje, dok su mnogi od onih koji su glasali, učinili to zato što su imali nekog rođaka ili prijatelja na listi kandidata za neku od opštinskih skupština, pa su glasove davali više kako bi pomogli nekom svome da obezbijedi kakav-takav posao i prihode, a ne zbog obećanja partija koje se bore za vlast.

Znači, nije bilo nekog entuzijazma za lokalne izbore, što je bilo jasno i tokom veoma duge, jednomjesečne kampanje, u kojoj političke partije i kandidati za opštinske predsjednike na izbornim skupovima nisu uspijevale da okupe mase kao prijašnjih godina.

Istini za volju, i same partije su izgledale umorne od svega, ali ne zato što ih lokalna vlast ne interesuje - naprotiv, interesovanje za uzimanje vlasti je veliko, naročito u nekim opštinama, kao što su Priština, Peć ili Prizren, koje imaju velike budžete, mnoštvo radnih mjesta u administraciji, i široka ovlašćenja u izdavanju dozvola za razne poslove i gradnje.

Problem je u tome što su se partije već dobro istrošile na parlamentarnim izborima u junu ove godine, pa im je nedostajalo novaca za veće i agresivnije kampanje, a neke su svakako računale da se određen broj euro-svežnjeva mora sačuvati za drugi krug, koji je već prije izbora bio izvjestan za većinu velikih i važnih opština.

* * *

Zato što je svima očigledno da je narodu već poodavno muka od politike i političara, većina vlastodržaca bi radije da sada nije bilo ovih izbora, ali su oni morali biti održani. Zvanično, zato što je mandat lokalnih vlasti već bio na isteku, a u stvari mnogo više kako bi se sačuvao privid funksionalne demokratije i vladavine prava.

A da je demokratija i vladavina prava na Kosovu, kao i u ostalom dijelu jugoistoka Evrope, samo privid, ima brojnih i nepobitnih dokaza.

Eto, na primjer, nikome od demokratskih i institucija države nije zasmetalo što je jedan od kandidata za predsjednika opštine, Elez Han, 2014. bio osuđen na 6 mjeseci zatvora zbog manipulacije sa glasačkim listićima! Krao glasove za partiju na nacionalnim izborima, pa ga sada partija nagrađuje kandidaturom na lokalnom nivou. Veoma demokratski i u skladu sa vladavinom prava!

A sa druge strane, jedan je kandidat u Prizrenu zamalo bio diskvalifikovan pošto se ispostavilo da nije platio dug za struju od nekih 150 eura! Sve to u državi u kojoj jedan dio građana, na oni na sjeveru Kosova, nisu godinama plaćali potrošenu električnu energiju, a u samom tom Prizrenu je do sada predsjednik opštine bio čovjek prije par godina osuđen zbog korupcionaške afere! Da ne pričam da ima i mnogo drugih sličnih primjera: ministri u Vladi sa podebelim dosijeima koji skupljaju prašinu po dubokim fiokama tužioca i sudija. Ili direktori javnih preduzeća čiji se milionski dugovi svake godine na misteriozan način povećavaju, a da to nikoga iz sudstva ne zanima. Ili državni sekretari po raznim ministarstvima i direktori opštinskih vlasti čiji se potpisi mogu naći na tenderima za javne usluge sa dvostruko skupljom cijenom od tržišne, ali čija imena se redovno čiste od svake sumnje od strane “nezavisnih” institucija koje nadgledaju procedure javne nabavke. Da ne pričam o premijerskim i predsjedničkim savjetnicima, neki čak i sa falsifikovanim diplomama i radovima koji su dokazani plagijati, koji eto imaju tu dužnost da odlučuju kako i kuda i na kome će se trošiti javni novac, a da niko ne pokazuje ni trunku interesovanja što time uzurpiraju mandat i dužnosti nekih drugih institucija.

Ima takvih primjera još mnogo, i to je u stvari najveći razlog što ljudi nemaju entuzijazma ne samo za glasanje, već i za cjelokupan sistem kojeg neki još uvijek pogrešno zovu demokratskim.

Ali, koga briga za entuzijazam građana. Koliko god njih izašlo na izbore, vlasti mora biti i nju će prigrabiti neko od ovih, gorenavedenih političara, poslanika, ministara, tužilaca i sudija, direktora, savjetnika, predsjednika opština, većih i manjih, nije važno.

Važno da vlasti bude, da je ona izborima legitimisana - a ostalo gradjane i nema šta da interesuje.

Ionako nemaju entuzijazma i vjere. Pa nek životare, tako. Od izbora do izbora.

Autor je glavni i odgovorni urednik Koha Ditore, najvećeg dnevnog lista na Kosovu

( Agron Bajrami )