Sloboda govora mržnje
Vuković: Govor mržnje i pozivanje na smrt bilo koga ne mogu imati racionalno opravdanje, a posljedično mogu relativizovati sve civilizacijske vrijednosti
Odluka američke kompanije Meta da u nekim državama, zbog vojne invazije Rusije na Ukrajinu, korisnicima njenih platformi Fejsbuka i Instagrama dozvoli objave koje pozivaju na nasilje protiv “ruskih osvajača”, znak je da se “medijski front” proširio daleko izvan Istoka i da ratna kriza nosi sa sobom i komunikacionu, ocijenili su sagovornici “Vijesti”.
Ugledna srpska novinarka i urednica emisije “Pravi ugao” na RTV Vojvodina, Ljubica Gojgić, kaže da o odluci Mete misli “sve najgore”, navodeći da je to potez koji potvrđuje da medijski front uveliko prevazilazi granice Ukrajine i razotkriva tijesne veze “tobože” komercijalnih kompanija i politike.
”Konačno, odluka dokazuje razmjere mogućih zloupotreba tzv. novih medija, koji mogu da postavljaju uslove i pravila svakome, a, s druge strane, da na svaki način izbjegavaju da se i sami povinuju pravilima i kontroli”, ističe ona za “Vijesti”.
Producent i profesor Univerziteta Crne Gore (UCG), Vuk Vuković, navodi da rat u Ukrajini, osim očigledne bezbjednosne krize, nosi sa sobom i komunikacionu, odnosno medijsku krizu, pogotovo kad se, kaže, uzme u obzir način na koji se poruke komuniciraju, posebno u polarizovanom društvu kakvo je crnogorsko.
Zato potez Mete, prema njegovim riječima, može imati dugoročne posljedice po sva etička pitanja koja se tiču medija danas.
”Siguran sam da oni koji su u jezgru ratne okupacije nemaju vremena da budu na društvenim mrežama, pa je jasno da će ovu strategiju koristiti oni koji su na sigurnom. Iako je Meta jasno odredila da će se ova promjena politike odnositi isključivo na rusku vojsku i visoke funkcionere, govor mržnje i pozivanje na smrt bilo koga ne mogu imati racionalno opravdanje, a posljedično mogu relativizovati sve opšte, ljudske, civilizacijske vrijednosti i borbom stečena ljudska prava”, ističe Vuković za “Vijesti”.
Iz Mete su, nakon što je Rojters objavio informaciju pozivajući se na interne mejlove američke komapnije, potvrdili za BBC da su, zbog invazije na Ukrajinu, napravili “privremeni izuzetak” za pogođene ratom, kako bi izrazili “nasilna osjećanja prema invazionim oružanim snagama”.
Navode da privremeno dozvoljavaju poruke poput - “smrt ruskim osvajačima”, koje bi inače prekršile pravila kompanije, te poručuju da neće dopustiti pozive na nasilje protiv ruskih civila.
Prema internim mejlovima koji su upućeni moderatorima sadržaja na Fejsbuku i Instagramu, takođe će privremeno biti dozvoljeni pozivi na ubistvo predsjednika Rusije i Bjelorusije, Vladimira Putina i Aleksandra Lukašenka.
"Osuda rata na društvenim medijima može biti dio javne komunikacije i diskursa koji imaju cilj da legitimišu mirovne pokrete i glasove, ali govor mržnje uvijek ima dalekosežnije posljedice koje mogu ugroziti mnogo širi sistem, u ovom slučaju - sav ruski narod", naglašava Vuković
U jednom od mjelova u koje je Rojters imao uvid, piše da će pozivi na ubistva lidera biti dozvoljeni, osim ako sadrže druge mete ili neke od indikatora kredibilnosti, poput lokacije ili načina izvršenja ubistva.
Pozivi na nasilje protiv Rusa, navodi se u mejlovima, takođe su dozvoljeni kad se u objavama jasno pominje invazija na Ukrajinu.
Promjene u politici Mete o govoru mržnje na Fejsbuku i Instagramu važiće za Jermeniju, Azerbejdžan, Estoniju, Gruziju, Mađarsku, Letoniju, Litvaniju, Poljsku, Rumuniju, Rusiju, Slovačku i Ukrajinu.
Ambasada Rusije u SAD-u apelovala je na Vašingtonu da zaustavi “ekstremističko djelovanje” Mete, ruski tužioci zatražili su od suda da označi tu kompaniju kao “ekstremističku organizaciju”, dok je ruski regulator za komunikacije Roskomnadzor pozivao da se ograniči pristup Instagramu.
Vuković kaže da je potez američke komapnije, u širem smislu, dio populističkog pristupa koji je započeo s tvitovima bivšeg američkog predsjednika Donalda Trampa - koje su društveni mediji ukinuli i ograničili tek kad je izgubio predsjedničku funkciju - dok odluka Mete, prema njegovom mišljenju, ide korak dalje, pa javnu komunikaciju pretvara u rijaliti program ili distopijski film “Igre gladi” (“The Hunger Games”).
On upozorava da potez Mete, s aspekta političke komunikacije, od Putina kao agresora, može načiniti i žrtvu, odnosno anti-junaka, čija osnovna ljudska prava treba braniti.
”Ovdje se treba podsjetiti jedne od osnovih definicija slobode - da ona, kao društvena kategorija, nije bezuslovna i neograničena, već je omeđena slobodom onog drugog. Osuda rata na društvenim medijima može biti dio javne komunikacije i diskursa koji imaju cilj da legitimišu mirovne pokrete i glasove, ali govor mržnje uvijek ima dalekosežnije posljedice koje mogu ugroziti mnogo širi sistem, u ovom slučaju - sav ruski narod”, podvlači Vuković.
Gojgić u nastalom, kako ga naziva, “kvazimedijskom cirkusu”, vidi šansu od koje bi mogli da profitiraju tradicionalni mediji.
”Ako iskoriste priliku da vrate profesiju u svoje ruke, profesionalnim radom, odgovornim pristupom činjenicama umjesto propagande, izvještavanjem o događajima, njihovim uzrocima i posljedicama, umesto histeričnog širenja dezinformacija”, zaključuje ona.
( Nikola Dragaš )