"Crnoj Gori potreban prelaz sa intuitivne na pametnu diplomatiju"

Naredna vlada treba da se na profesionalan i reformski način suoči sa problemima koje crnogorska diplomatija ima i počne da rješava nagomilane probleme, pokazalo je Istraživanje Centra za demokratsku tranziciju (CDT)

Iz te nevladine organizacije saopšteno je da su profesor Univerziteta u Bostonu Vesko Garčević i programska direktorica CDT-a Milica Kovačević pripremili su istraživanje "Kako od intuitivne do pametne diplomatije".

U istraživanju se navodi da je Crnoj Gori potreban prelaz sa intuitivne na sistem pametne diplomatije i da to treba uraditi izradom pisane vanjskopolitičke strategije, modernizacijom, depolitizacijom i digitalizacijom crnogorske diplomatije, kreiranje tematskih savezništava i promjenom tradicionalnog odnosa prema dijaspori.

Kovačević i Garčević kazali su da je potrebno pripremiti i usvojiti vanjskopolitičku strategiju, koja bi jasno definisala principe, ciljeve i onemogućila pojedinačne akcije, ili interpretacije koje predstavljaju zaobilaženje i izokretanje vanjskopolitičkih prioriteta.

„Smatramo da je neophodno da se naredna vlada na profesionalan, objektivan i reformski način suoči sa problemima koje naša diplomatija ima i počne da rješava nagomilane probleme“, naveli su Kovačević i Garčević koji je i član Savjeta CDT-a.

Kako su rekli, uporedo sa depolitizacijom i modernizacijom diplomatske službe potrebno je reformisati ministarstvo, i to kroz napuštanje geografske i uvođenje funkcionalne organizacije i poštovanje jasnih kriterijuma profesionalnog napredovanja u diplomatskoj službi.

„Ta transformacija bi značila i stvaranje povezanih “pametnih” ministarstava i ambasada koji bi bili dopuna tradicionalnoj diplomatskoj mreži“, kaže se u saopštenju koje potpisuju Garčević i Kovačević.

Oni su rekli da se intuitivna diplomatija uglavnom bazira na vještinama i znanju nekolicine iskusnih diplomata i da u njoj uspjeh diplomatskih aktivnosti zavisi od pojedinaca, a ne od sistema.

Garčević i Kovačević kazali su da je taj pristup, u prethodnih 20 godina, doveo do značajnih uspjeha, od predreferendumskih aktivnosti i nepodijeljenog prihvatanja njegovih rezultata, preko učlanjenja u OEBS i Ujedinjene nacije, do otvaranja pregovora sa Evropskom unijom (EU) i učlanjenja u NATO.

Oni su ocijenili da su se, ipak, u prethodnih nekoliko godina ispoljile i slabije strane tog pristupa - Crna Gora je sve više gubila diplomatsku inicijativu, postajala je ranjivija, manje fleksibilna i nerijetko oportunistička. „Iako je svaka diplomatija podložna političkom uticaju, ova pojava je postajala sve više vidljiva u našoj diplomatiji. Često se dešavalo i da Crna Gora ima do 30 odsto ambasadora koji ne govore nijedan strani jezik“, kaže se u saopštenju.

Garčević i Kovačević rekli su da su u nekoliko slučajeva otvarana diplomatska predstavništva samo da bi se na to mjesto uputio određeni čovjek, da bi se, nakon završetka mandata, to mjesto ugasilo.

„Osim očiglednih negativnih efekata na funkcionalnost diplomatske službe, politizacija utiče negativno i na radnu kulturu u ministarstvima i odnose među zaposlenima, stvarajući latentne ili otvorene sukobe između profesionalaca i onih koji su politički imenovani“, navodi se u saopštenju.

Garčević i Kovačević kazali su da je tradicionalni pristup dijaspori bio često eksploatatorski, zasnovan na interesu za privlačenje investicija i direktnih uplata.

Oni su rekli da je, takođe, prisutna tendencija vršenja kontrole nad iseljeništvom zbog stvaranja glasačke baze, odnosno osiguranja političke podrške.

Garčević i Kovačević su naveli da su te i druge negativne pojave dovele do toga da je intuitivna diplomatija sve više sputavala, a sve manje otvarala mogućnosti za osmišljeno, plansko i profesionalno diplomatsko angažovanje.

„Neophodno je značajno osnažiti odnose sa dijasporom kroz promjenu karaktera njihovog karaktera i stvaranje adekvatne baze podataka o našim iseljenicima“, kaže se u saopštenju.

( Mina )