Balkanskom nacionalizmu ne treba podstrek

Izbori u Francuskoj i jačanje desnice, neće mnogo uticati na Zapadni Balkan jer se nacionalizam u regionu već skoro 30 godina “razvija” nezavisno od situacije u Evropi, smatraju sagovornici “Vijesti”.

Dosadašnji predsjednik Francuske Emanuel Makron pobijedio je u prvom krugu francuskih izbora u nedjelju, ali će morati u drugi krug 24. aprila sa rivalkom krajnje desnice Marin le Pen.

Analitičar i novinar Željko Pantelić smatra da mnogo više utiče na desne snage na prostoru bivše Jugoslavije pobjeda Viktora Orbana u Mađarskoj, nego dobar rezultat Marin le Pen.

”Naše desnice se ne prepoznaju mnogo u Le Penovoj dok sa Orbanom imaju mnogo afiniteta. Takođe, Le Penova je nezainteresovana za političku situaciju u bivšim jugoslovenskim republikama dok Orban lično, ali i preko svog avatara, komesara za proširenje EU Olivera Varheljija, igra veoma aktivnu ulogu i pokušava da utiče za svoj, ali i račun trećih na okolnosti na Zapadnom Balkanu”, rekao je Pantelić “Vijestima”.

Potpredsjednica GP URA Jovana Marović kaže da postoji mogućnost jačanja nacionalizma na Zapadnom Balkanu zbog toga što on jača svuda u Evropi, pa i u Francuskoj, odnosno da on ovim “trendom” bude dodatno ohrabren.

”Ali to nisu nužno povezani procesi, budući da se, nažalost, nacionalizam u regionu već skoro 30 godina “razvija” nezavisno od situacije u Evropi”, rekla je Marović “Vijestima”.

Iz Evropske komisije su “Vijestima” kazali da prate izbore u Francuskoj.

”Naravno, pratimo izbore u svim članicama, ali ne komentarišemo nacionalne izborne kampanje”, rekao je portparol EK Kristijan Vigand.

Preliminarni rezultati izbora u Francuskoj pokazuju da je Makron dobio 27,35 odsto glasova, Marin le Pen 23,97 i kandidat krajnje ljevice Žan Lik Melanšon 21,7 odsto, prenijele su agencije. Na izborima je bilo 12 kandidata (osam muškaraca i četiri žene), ali samo su Makron, Le Pen i Melanšon dobili više od deset odsto glasova.

Od šest glavnih favorita, troje su desničari, a dvojica ljevičari. Makron se smatra centristom.

Kandidati za predsjednika bili su i desničar poznat po svojim rasističkim stavovima, Erik Zemur, zatim Valeri Pekres iz Republikanske stranke desnog centra i Janik Žado (Zeleni).

Izbori su održani u svjetlu rata u Ukrajini, ali i šestomjesečnog predsjedavanja Francuske Savjetom Evropske unije.

Jovana Marović smatra da su male šanse da Marin le Pen pobijedi u drugom krugu predsjedničkih izbora u Francuskoj i to prvenstveno zbog toga što je dosadašnji predsjednik Makron u prvom krugu, ipak, dobio više glasova, kao i da je trećeplasirani Melanšon predstavnik ljevice.

”On je osvojio blizu 20 odsto glasova i već je pozvao birače da ne podrže Le Pen u drugom krugu. Sličnu situaciju smo imali i 2017. godine kada su se Makron i Le Pen takođe borili u drugom krugu, pa ovakav rezultat nije neočekivan uprkos tome što je dobar dio birača u Francuskoj nezadovoljan radom dosadašnjeg predsjednika”, rekla je Marović.

Podsjeća da je Makron koji se zalaže za reformisanje EU, snažnije integrisanje i jačanje njene uloge u globalnom poretku.

”Zbog svega navedenog, Frexit nije čak nijedan od potencijalnih scenarija u ovom trenutku. Što se, pak, tiče Zapadnog Balkana, Makron je u više navrata bio kočničar procesa proširenja uz obrazloženje da ‘Unija mora biti snažnija da bi bila brojnija’, pa je to, jednim dijelom, uticalo i na negativno raspoloženje građanki i građana u Francuskoj u odnosu na sam region i njegovu perspektivu članstva u EU. Le Pen je u tom dijelu značajno negativnija”, navela je Marović.

Pantelić kaže da povećanje broje stranaca i pogotovo sve evidentniji islamski separatizam, kako ga je definisao Makron, doprinose eksponencijalnom rastu ekstremne desnice sa ksenofobnim i islamofobnim karakteristikama.

”Činjenica da su Le Pen i Zemur zajedno osvojili više od 30 odsto glasova jeste alarmantna, ali je samo posljedica uvjerenje gotovo dvije trećine Francuza da je islam jedan od glavnih problema u zemlji. Veoma je zabrinjavajuće što su tri antisistemska kandidata (Le Pen, Zemur i Melanšon) sa velikim simpatijama prema Vladimiru Putinu i animozitetom prema NATO osvojila više od polovine glasova, uprkos ruskoj invaziji na Ukrajinu. To pokazuje da je nešto, hamletovski rečeno, trulo u državi Francuskoj”, rekao je Pantelić.

Makron je, prema mišljenju analitičara, izgubio veliku podršku zbog “ratnog balansiranja”, a takođe se suočio sa kritikama partnera iz EU, Poljske, jer redovno razgovara sa ruskim predsjednikom.

Sa druge strane, Le Pen je ostvarila dobar rezultata jer je kampanju njenom ekstremno desničarskom rivalu, Eriku Zemuru upropastila Ukrajina

”Njegov proruski stav je bio teret, dok je Marin le Pen bila dovoljno pametna da bude umjerenija”, rekao je Žil Paris, specijalista za izbore za francuski dnevnik Mond.

Naveo je i da je Le Pen bila spremna da prihvati izbjeglice odmah, dok je Zemuru trebalo dva dana da shvati da su te izbjeglice dobro prihvaćene u Francuskoj.

Putin je, prema pisanju francuskih medija, javno podržao Marin le Pen tokom posljednje predsjedničke trke u Francuskoj, a njena stranka Nacionalno okupljanje trenutno otplaćuje kredit ruskoj banci.

Ali ona je skrenula diskusiju o ratu u Ukrajini ka onome što je smatrala ključnom temom kampanje - povećanje troškova života. Ona, međutim, i dalje obećava stroga ograničenja imigracije, politiku “Francuska na prvom mjestu” kada je riječ o stanovanju, poslovima i beneficijama, kao i zabranu zabrađivanja muslimanskih žena na javnim mjestima.

Ali je takođe odustala od plana napuštanja Evropske unije. Pred biračima se predstavila i kao samohrana majka, koja voli i ima mačiće.

Le Pen bi više naškodila EU ostajući u Uniji

Pantelić smatra da su šanse da Marin le Pen pobijedi u drugom krugu samo teorijske nakon jasnog stava Melanšona da nijedan njegov glas ne smije njoj da ode. “Ali, čak i da uzmemo u razmatranje mogućnost da Le Pen uđe u Jelisejsku palatu to ne bi vodilo ka izlasku Francuske iz EU iz prostog razloga što dobar dio biračkog tijela Le Pen nije antievropski raspoložen. Oni ne glasaju za nju zbog stavova o EU već zato što vide u njoj novu Jovanku Orleanku u borbi protiv stranaca, i slama, globalizacije, multinacionalnih kompanija i sistema u kome se osjećaju kao gubitnici”, kazao je Pantelić.

To, kako dodaje, ne znači da ne bi bilo velikih posljedica po EU. “Sa Le Pen na čelu Pete republike planovi o federalizaciji EU i produbljivanju integracija bi bili stavljeni ad akta. Drugim riječima, Le Pen je opasnija po EU kao predsjednica Francuske članice Unije, nego kao žensko izdanje Borisa Džonsona i realizatorka Frexita. Više bi naškodila EU ostajući u Uniji nego izvođenjem Pete republike iz EU”, ocijenio je Pantelić.

( Biljana Matijašević )