Obavezno povećanje broja žena na izbornim listama

Institucija Zaštitnika ljudskih prava i sloboda preporučila je Skupštini Crne Gore da u okviru Odbora za sveobuhvatnu reformu izbornog zakonodavstva pristupi izmjenama Zakona o izboru odbornika i poslanika, na način što na izbornoj listi mora biti najmanje 40 odsto žena, umjesto sadašnjih 30 odsto.

”Odnosno da među svaka tri kandidata prema redosljedu na listi mora biti najmanje po jedan kandidat pripadnik manje zastupljenog pola”, navodi se u preporuci zamjenice zaštitnika Nerme Dobardžić.

Podnosioci pritužbe su osim poziva na mijenjanje Zakona i ukazali na hitnost postupka, jer će se, kako navode, u narednom periodu organizovati lokalni izbori, “a moguće i parlamentarni, na kojima bi se nastavila diskriminacija biračkog prava”.

U junu bi trebalo da budu održani u većini crnogorskih opština i Podgorici. Među njima su i prijevremeni izbori u Budvi i Tivtu. Na prošlomjesečnim izborima u Beranama bilo je lista na kojima nije bio zadovoljen ni zakonski propisani udio od 30 odsto.

Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG) objavio je početkom mjeseca da u Skupštini danas nema partije na čijem je čelu žena, a po pitanju procenta poslanica smo prošle godine bili u gotovo istom rangu kao Avganistan.

Komitet za eliminaciju diskriminacije žena u svojim Zaključnim zapažanjima o drugom periodičnom izvještaju Crne Gore konstatuje da Zakon koji predviđa kvotu od 30 procenata za žene kandidatkinje na izbornim listama političkih partija ne zahtijeva da svaka treća pozicija na listi bude dodijeljena ženama kandidatkinjama, zbog čega preporučuje da se revidira kvota kako bi se osiguralo da je na izbornim listama političkih partija u svakoj grupi od tri kandidata, najmanje jedan kandidat žena.

Zamjenica zaštitnika podsjeća da je izmjenama Zakona iz 2011. godine, kao posebna mjera, uveden kvotni sistem propisivanjem obaveze da na izbornoj listi bude najmanje 30 odsto kandidata manje zastupljenog pola. Međutim, Dobardžić ističe da ovaj model nije dao očekivane rezultate u jačanju parlamentarne zastupljenosti žena jer su uglavnom bile rangirane pri dnu partijskih lista, bez stvarnih šansi da budu izabrane. To je dalo povoda da se izmjenama Zakona iz 2014. godine uvede dodatna garancija saglasno kojoj na izbornoj listi među svaka četiri kandidata prema redosljedu na listi mora biti najmanje po jedan kandidat pripadnik manje zastupljenog pola.

I pored određenih zakonodavnih pomaka u pravcu jačanja rodne ravnopravnosti i političke predstavljenosti žena, izborne kvote nijesu uspjele da obezbijede više od 23.45 odsto žena poslanica. Primjera radi, 2012. godine žene su činile 13.58 odsto u odnosu na ukupan broj poslanika/ca - 81, 2016. godine činile su 23,45 odsto, a 2020. godine 22,22 odsto.

Konvencija o eliminaciji svih oblika diskriminacije žena obavezuje države potpisnice na preduzimanje svih odgovarajućih mjera za eliminaciju diskriminacije žena u političkom i javnom životu zemlje, uključujući obezbjeđenje jednakih uslova ženama kao i muškarcima u pogledu prava da glasaju na svim izborima i javnim referendumima i da imaju pravo na izbor u sve organe za koje se vrši javni izbor.

”Ne manje važan podsticaj za veće učešće žena u prosecima odlučivanja su unutarpartijske kvote za žene, kao i osnivanje unutarpartijskih ženskih foruma. U tom smislu, za reprezentativan primjer zaštitnik ističe sistem kvota u unutarpartijskim procesima Švedske, saglasno kojem je Socijaldemokratska laburistička partija, uvela kvotu od 40 odsto kao minimum zastupljenosti oba pola na svim partijskim nivoima, uz obrazloženje da tako daje odgovor na strukturnu diskriminaciju žena, da bi tokom 1990. godine proširila kvotu na 50 odsto i obezbijedila paritetno političko reprezentovanje oba pola”, navodi se u mišljenju Dobardžić.

Dobardžić je Skupštini preporučila da proces reforme izbornog zakonodavstva prati transparentnost, odnosno široke konsultacije uz učešće svih zainteresovanih subjekata.

Ženski klub: Vlada sa samo jednom ministarkom nije progresivna

Skupštinski Ženski klub zatražio je juče od mandatara za sastav manjinske Vlade Dritana Abazovića da povede računa o rodnoj izbalansiranosti, nakon što bi se, prema pisanju medija, na čelu samo jednog od najmanje 18 ministarstava mogla naći žena. Potpredsjednica Građanskog pokreta URA Jovana Marović trebalo bi da preuzme Ministarstvo za evropske poslove.

”Jer ako se ove najave ispostave tačnim, onda takva vlada i takav mandatar, ne mogu se smatrati ni evropskom ni progresivnom jer ovo bi bio ogroman korak unazad”, upozorile su u saopštenju kopredsjednice Ženskog kluba Branka Bošnjak i Vesna Pavićević.

Bošnjak i Pavićević su kazale da očekuju od svih političkih aktera koji će učestvovati ili podržavati manjinsku vladu da ne dozvole da u njoj bude manje od 30 odsto žena.

( Miloš Rudović )