Mafija "vojnike" regrutuje u zatvorima
Struktura visokorizičnih organizovanih kriminalnih grupa ostala relativno čvrsta, a zasnovana je na jasnom hijerarhijskom ustrojstvu, sa izraženim ulogama vođa i ključnih članova. Veće krimi-grupe “usisale” manje, u Crnoj Gori aktivno deset visokorizičnih, jedna manje nego 2017.
Crnogorski zatvori ključni su “regrutni centri” klanova - vođe organizovanih kriminalnih grupa u njima nalaze nove “vojnike”, plaćajući im advokate i pružajući zaštitu, a jezgro krimi grupa čvrsto je povezano, najčešće porodičnim, prijateljskim ili kumovskim vezama.
To piše u Procjeni opasnosti od teškog i organizivanog kriminala (SOCTA 2021) koju je nedavno uradio međuresorski tim u kom su bili predstavnici organa obavještajno-bezbjednosnog sektora, uz podršku predstavnika tužilačke organizacije.
Nadležni objašnjavaju da je i pored brojnih aktivnosti organa za sprovođenje zakona koje su rezultirale procesuiranjem i hapšenjem vođa i visokopozicioniranih članova organizovanih kriminalnih grupa, registrovan trend konstantnog jačanja njihove unutrašnje strukture:
”Kroz kontinuirano angažovanje novih članova i čvršće uvezivanje sa regionalnim i transnacionalnim kriminalnim strukturama. Ustanove za izvršenje krivičnih sankcija u kojima već borave vođe i visokopozicionirani članovi organizovanih kriminalnih grupa i dalje predstavljaju ključni ‘regrutni centar’ za nove članove, kroz metode pružanja zaštite, angažovanja advokata, različite oblike finansijske podrške i brojne druge pogodnosti, te obezbjeđuju angažman novih članova”, piše u dokumentu.
Pojašnjeno je da je struktura visokorizičnih organizovanih kriminalnih grupa ostala relativno čvrsta i da je zasnovana na jasnom hijerarhijskom ustrojstvu, sa izraženim ulogama vođa i ključnih članova:
”Sa više ćelija odnosno ogranaka, koji svoje sjedište imaju i van granica Crne Gore, jasnoj podjeli zadataka, specijalizaciji za sprovođenje određenih kriminalnih aktivnosti i poštovanju pravila unutrašnje discipline i strateškom opredjeljenu ka primjeni nasilja. Registrovan je trend konstantnog jačanja njihove unutrašnje strukture kroz kontinuirano angažovanje novih članova i čvršće uvezivanje sa regionalnim i transnacionalnim kriminalnim strukturama”.
Pojašnjeno je da je u Crnoj Gori aktivno deset visokorizičnih organizovanih kriminalnih grupa, od kojih najveći broj ima više od 30 članova.
U javnoj verziji Procjene nije precizirano koji su to klanovi, a nema ni informacija koja je “Vijestima” ranije data iz bezbjednosnog sektora - da najveće kriminalne grupe imaju po više od 200 članova.
Nadležni su zaključili da je, u odnosu na SOCTA 2017, došlo do smanjenja broja organizovanih kriminalnih grupa - tada ih je bilo 11.
”Usljed kontinuiranog jačanja različitih segmenata djelovanja OKG, koji su jednim dijelom uzrokovani i priključivanjem manjih kriminalnih grupa zaduženih za realizaciju specifičnih kriminalnih aktivnosti, može se zaključiti da je struktura organizovanih kriminalnih grupa ostala relativno čvrsta, te da je kao takva zasnovana na izraženim ulogama vođa i visokopozicioniranih članova, jasnoj podjeli zadataka, specijalizaciji za sprovođenje određenih kriminalnih aktivnosti i poštovanju pravila unutrašnje discipline”, piše u dokumentu.
Pripadnici bezbjednosnog sektora objašnjavaju da, kao i u prethodnom periodu, strukturu većeg broja organizovanih kriminalnih grupa koje djeluju na području Crne Gore karakteriše čvrsto jezgro:
”Sastavljeno od pojedinaca, povezanih porodičnim ili dugogodišnjim prijateljskim vezama, oko kojih je raspoređen krug stalnih članova, pri čemu ove segmente unutrašnje strukture karakteriše dugogodišnje iskustvo u sprovođenju kriminalnih aktivnosti na transnacionalnom nivou”.
Ćelije za posebne zadatke
Crnogorski klanovi svojim članovima podijelili su uloge - pojedini njihovi ogranci specijalizovani su za šverc kokaina, drugi imaju zaduženje da ubijaju ili organizuju teška krivična djela.
Međuresorski tim koji je radio Procjenu zaključio je da poseban segment strukture visokorizičnih kriminalnih grupa predstavljaju njihove različite ćelije:
”Odnosno ogranci, koji su u pojedinim slučajevima specijalizovani za sprovođenje konkretnih kriminalnih aktivnosti, npr. organizacija krijumčarenja narkotika ili organizacija izvršenja teških krivičnih djela protiv života i tijela, a koje su pozicionirane na ključnim tačkama sprovođenja kriminalnih aktivnosti u Crnoj Gori i inostranstvu”.
Pojašnjeno je da je dominantna kriminalna aktivnost organizovanih kriminalnih grupa sa područja Crne Gore i dalje krijumčarenje narkotika:
”Prvenstvo kokaina na međunarodnom nivou”.
Navode i da nijesu zabilježene značajnije promjene načina rada u sprovođenju te kriminalne aktivnosti.
Klanovi se "raširili” Evropom, eliminišu konkurenciju
Karakteristično je da su crnogorski klanovi, u posljednje četiri godine, formirali mrežu saradnika zaduženih za distribuciju narkotika na području više zemalja zapadne Evrope, piše u dokumentu.
Navode i da je u istom periodu evidentirano njihovo aktivno učešće u proizvodnji većih količina marihuane na plantažama i u laboratorijama u pojedinim zemljama Evrope - Njemačkoj i Španiji, ali i organizacija daljeg krijumčarenja i distribucije.
”Strateška usmjerenja bazirana na eliminisanju konkurencije, uspostavljanu monopolskog i dominantnog položaja na kriminalnom tržištu, što podrazumijeva i kontrolu svih važnijih krijumčarskih tokova, determinisala je i jedan od ključnih segmenata djelovanja organizovanih kriminalnih grupa - upotrebu nasilja i izvršenje teških krivičnih djela protiv života i tijela”, piše u dokumentu.
U javnoj verziji dokumenta SOCTA, nadležni su priznali da sukobi kriminalnih grupa nijesu ograničeni samo na teritoriju Crne Gore.
Navode i da su, imajući u vidu činjenicu čvrste regionalne povezanosti između organizovanih kriminalnih grupa sa područja Crne Gore i onih sa područja zemalja regiona, prevashodno Srbije, sukobi između tih klanova uzročno-posljedično povezani sa sukobima na teritorijama zemalja regiona, ali i pojedinih zemalja Evrope i svijeta.
”U sukobima navedenih organizovanih kriminalnih grupa u Crnoj Gori i zemljama regiona tokom izvještajnog perioda izvršeno je više od 60 teških krivičnih djela protiv života i tijela”.
Nadležni su registrovali da kriminalci prljavi novac ulažu u građevinske djelatnosti, kupovinu nekretnina, turističke komplekse, ugostiteljstvo, organizaciju igara na sreću:
”Na području Crne Gore, tako i na području drugih zemalja. Za navedene aktivnosti često se koriste privatne firme koje postoje dugi niz godina, a koje su angažovane na prethodno navedenim poslovima”.
Procjenu opasnosti od teškog i organizovanog kriminala radio je Nacionalnom međuresorski tim u kom su predstavnici Uprave policije, Agencije za nacionalnu bezbjednost, Uprave prihoda i carina, Vrhovnog državnog tužilaštva, Specijalnog državnog tužilaštva.
Klanovi sve brutalniji i bezobzirniji
Eskalacija sukoba između organizovanih kriminalnih grupa uslovila je i promjenu načina njihovog djelovanja, pa se na meti suprotstavljenih organizovanih kriminalnih grupa nalazi sve više osoba, bez obzira na njihovu poziciju i ulogu:
”A u pojedinim slučajevima meta napada su i porodice članova suprotstavljenih OKG. Na ovaj način znatno se povećava broj potencijalnih žrtava, što u velikoj mjeri i otežava aktivnosti organa za sprovođenje zakona na preduzimanju preventivnih mjera i radnji na sprečavanju izvršenja teških krivičnih djela”, piše u SOCTA 2021.
Nadležni ističu da dodatnu dimenziju ozbiljnosti sukoba organizovanih kriminalnih grupa daje i promjena modusa samog načina izvršenja teških krivičnih djela, koja se ogleda u sve češćem korišćenju eksplozivnih naprava jake razorne moći, ali i kroz izvršenje tih ubistava na lokacijama na kojima se okuplja veći broj osoba:
”Što moramo konstatovati, ukazuje na sve veću bezobzirnost prilikom postizanja željenog cilja. Ipak, posebno zabrinjava modus realizacije ovih kriminalnih aktivnosti sa nivoom bezobzirnosti koji nije bio registrovan tokom ranijih godina, a što je manifestovano kroz otmice i primjenu najbrutalnijih metoda prilikom izvršenja teških krivičnih djela na štetu članova suprotstavljenih organizovanih kriminalnih grupa”.
To, piše u dokumentu, stvara i nove izazove organima za sprovođenje zakona u dijelu koji se odnosi na sprečavanje, rasvjetljavanje krivičnih djela i prikupljanje odgovarajućih dokaza neophodnih za nastavak procesnih aktivnosti.
Nadležni ističu da posebno zabrinjava činjenica da se na meti organizovanih kriminalnih grupa nalaze i službenici organa za sprovođenje zakona:
”Na šta ukazuju i procesuirani slučajevi u kojima su, zbog profesionalnog angažmana, mete planiranih napada bili službenici organa obavještajno-bezbjednosnog sektora i nosioci odgovornih funkcija u sistemima pravosuđa i tužilaštva”.
Korumpiraju nižerangirane državne službenike
Članovi organizovanih kriminalnih grupa koriste originalna biometrijska dokumenata zemalja regiona, koja su dobili na prevaran način, korumpirajući državne službenike.
To piše u SOCTA 2021, uz objašnjenje da pripadnici organizovanih kriminalnih grupa, uz koruptivne aktivnosti usmjerene prema nižerangiranim službenicima državne administracije zemalja regiona, dobijaju lične podatke preminulih ili interno raseljenih osoba.
”Koje koriste prilikom podnošenja falsifikovane dokumentacije za izdavanje biometrijskih dokumenata”.
Pričaju preko “kripte”, kamerama nadziru sve oko sebe
Kriminalci koriste najsavremeniju komunikacionu tehnologiju, sa visokim nivoom kripto zaštite i sprovode sofisticirane mjere kontra nadzora, piše u dokumentu.
Nadležni su konstatovali i ono o čemu su “Vijesti” pisale prije šest godina - da su članovi pojedinih organizovanih kriminalnih grupa na ključnim lokacijama u gradovima u kojima djeluju, instalirali savremene sisteme video-nadzora na pozicijama u gradskom jezgru:
”Što im je omogućavalo konstantno praćenje svih dešavanja na javnim mjestima, kao i planiranje izvršenja teških krivičnih djela”.
Cijena kokaina skače tokom ljeta
Odnos potražnje i ponude narkotika značajno se mijenja tokom ljetnje turističke sezone, kada su registrovane i značajne promjene u dijelu koji se odnosi na cijene narkotika namijenjeih lokalnoj distribuciji, piše u Procjeni.
Pojašnjeno je i da se cijena kokaina namijenjenog za uličnu prodaju kreće od 35.000 do 40.000 eura po kilogramu, dok se dalja distribucija obavlja po cijeni od 70 do 100 eura po gramu, ali da tokom ljetnje turističke sezone na području primorskih opština dolazi do značajnog porasta cijene:
”Pri čemu se cijena grama kokaina kreće u rasponu od 100 do 150 eura”.
”Uspostavljanju stabilne mreže za distribuciju kokaina u toku ljetnje turističke sezone, naročito u opštinama na crnogorskom primorju u značajnoj mjeri doprinosi i boravak klijentele visoke platežne moći, kako i razgranata mreža saradnika uključenih u pružanje različitih vrsta usluga i organizaciji različitih vidova zabave i noćnog provoda”.
( Jelena Jovanović )