MMF i Svjetska banka prognoziraju niži rast zbog turizma

Iz Ministarstva ekonomskog razvoja (MER) i Ministarstva finansija i socijalnog staranja, na čijem čelu su se do juče nalazili ministri Jakov Milatović i Milojko Spajić, nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” kako komentarišu najnovije prognoze Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) i Svjetske banke (SB) u kojima je snižen rast crnogorske ekonomije u ovoj godini u odnosu na prvobitne prognoze.

Bivša Vlada premijera Zdravka Krivokapića je projektovala da će crnogorska ekonomija u ovoj godini ostvariti rast od 6,5 odsto, dok je MMF prošlogodišnju oktobrasku prognozu od 5,6 odsto snizio na 3,8 odsto. Osim MMF-a i SB je smanjila prognozu rasta crnogorske ekonomije sa januarskih 5,6 na aprilskih 3,6 odsto.

MMF i SB svoje prognoze o nižem rastu ekonomije zasnivaju na očekivanom prelivanju rusko-ukrajinske krize na crnogorsku ekonomiju, prije svega kroz slabiju turističku posjetu i potrošnju. Vlada je svoje prognoze zasnovala prije početka ove krize, dok su nakon nje imali očekivanja da će broj ruskih i ukrajinskih turista nadoknaditi sa drugih tržište.

Prema podacima iz 2019. godine, gosti iz Rusije i Ukrajine ostvarili su 28,2 odsto ukupnog broja noćenja, što je znatno više nego svi gosti iz zapadne i centralne Evrope.

Crnogorski BDP u prošloj godini, prema projekciji Vlade, iznosio je 4,9 milijardi eura. Ranija prognoza Vlade o rastu vrijedila bi nominalnog povećanja za oko 320 miliona eura, a prema sadašnjim procjenama MMF i SB taj rast bi vrijedio oko 180 miliona eura. To znači da bi taj niži rast vrijedio oko 140 miliona eura.

U prošloj godini, u čijem najvećem dijelu su trajale razne epidemiološke mjere, Rusi i Ukrajinci ostvarili su dva miliona noćenja što je oko 21,3 odsto ukupnog broja. U procjeni uticaja turizma na bruto domaći proizvod, računa se da turista dnevno troši 80,5 eura, pa su lani gosti iz ove zemlje ostvarili udio u BDP-u od nešto preko 160 miliona eura.

Rusi borave 11, a Njemci pet dana

Pri tome ruski i ukrajinski turisti su oni koji ostaju najduže i koji prosječno troše znatno više nego gosti iz zapadne i centralne Evrope. Na primjer, prošle godine su ruski turisti prosječno odmarali 11 dana, a ukrajinski šest i po dana, dok su gosti iz Njemačke prosječno boravili 5,3 dana, Francuske 4,2 dana, Poljske 5,4 dana,...

Tako da bi nadoknadili potrošnju prošlogodišnjih 108 hiljada ruskih turista, potrebno je oko 250 hiljada turista iz zapadne i centralne Evrope.

Moguće niže ostvarenje ekonomskog rasta znači i niže prihode državnog budžeta.

Spajić je početkom ove godine, prije izbijanja krize, kazao da je Evropska komisija procijenila da će Crna Gora ostvariti rast od 6,4 odsto.

”Mi smo svojom, odvojenom analizom, došli do istog procenta, što dokazuje koliko je realna naša ovogodišnja prognoza. Time ćemo biti najbrže rastuća ekonomija u Evropi”, saopštio je tada Spajić.

U obrazloženju ovogodišnjeg budžeta Vlada navedeno je da će “prosječni realni ekonomski rast od ove do 2024. godine biti 5,3%, sa snažnom stopom od 6,4 odsto u 2022. godini i projektovanim rastom od 5,1 odsto i 4,5 odsto u 2023. i 2024. godini”.

”Najveći pozitivni doprinos ekonomskom rastu u narednom trogodišnjem periodu pružiće domaća tražnja, sa projektovanim doprinosom od 4,9 procentnih poena u prosjeku. Najveći pokretač sa strane potražnje biće privatna potrošnja usljed snažnog oporavka prihoda u turizmu, visokog rasta doznaka, uz jaku ekspanziju kreditne aktivnosti i rast zaposlenosti i zarada. Lična potrošnja domaćinstava u narednoj godini biće snažno podstaknuta novim poreskim politikama i budžetskim mjerama”, navedeno je u obrazloženju ovogodišnjeg budžeta u kome je procijenjeno da će primjena “Evropa sad” doprinijeti boljem životnom standardu građana, smanjenju neformalne ekonomije na tržištu rada i unapređenju poslovnog i investicionog ambijenta.

Prema aprilskom izvještaju MMF-a “Globalni ekonomski izgledi”, navodi se da bi crnogorski BDP u narednoj godini trebalo da ojača 4,2 odsto. Ova međunarodna finansijska institucija je pod uticajem ratne krize u Ukrajini i sankcija koje se sprovode prema Rusiji gotovo za svaku državu smanjila projekciju rasta BDP-a. Ekonomija eurozone trebalo bi ove godine da poraste 2,8 odsto.

Uprkos smanjenju, stopa rasta će biti jedna od najvećih u Evropi

Aprilska procjena o rastu crnogorske ekonomije i pored smanjenja, kako predviđa MMF, biće jedna od najvećih u Evropi, jer se samo Irskoj, Španiji i Malti predviđa veći rast.

Crna Gora je prethodne godine imala, prema MMF-u, rast od 12,4 odsto, gotovo najviše u Evropi, što je uslijedilo nakon pada od 15,4 odsto tokom pandemijske 2020. godine.

( Ivan Ivanović, Goran Kapor )