Tamo gdje (ne) caruje rezon
Od Mugija i Miga, prethodnika našega Ikare na poziciji prvog građanina Podgorice - nijesmo očekivali korake u pravcu opšte stabilizacije prilika - ali od Ikare jesmo
”Nova garaža sa 176 mjesta u centru grada!”, kliče Iko (Ikara) Vuković, gradonačelnik Glavnoga grada, jedan od četiri potpredsjednika DPS-a (zdravo tkivo), i prvi konfidans (ili konfident - ako vam je tako draže) Mića Đukanovića, našega predsjednika.
”Nedovoljan broj parking mjesta, pogotovo u centru Podgorice, jedan je”, veli gospodin Vuković, “od najvećih problema našeg grada”.
OK, prvo bih vas podsjetio da smo od 2000. godine pa naovamo, na čelu našega divnoga Glavnoga grada - imali kadar od formata, redom: Mugija, Miga i naravno - Ikaru Vukovića - a zatim bih konstatovao da je najveći problem našega grada to što su discipline planiranja i urbanizma nakon 2000. postepeno obesmišljavane - da bi konačno bile obesmišljene 3. oktobra 2017. godine, kada je Filip Vujanović, predsjednik Crne Gore u to vrijeme, potpisao Ukaz o proglašenju Paškovog (a ne Gvozdovog) Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekta.
Ne velim da je prije 2000. cvjetalo na poljima planiranja i urbanizma, daleko od toga, ali od 2000. godine pa naovamo - profesionalni dignitet planera i urbanista je konstantno gažen - i u jednom trenutku, koji nam je definitivno promakao, uloga planera i urbanista je svedena na sramotno formalizovanje želja svih onih koji su zainteresovani da grade - i njihovih prijatelja iz redova vlasti, vazda spremnih da stanu na stranu investicija i da investitorima raskrče pute koji vode do profita i obostranih benefita.
Ako mi ne vjerujete - obratite se Svetislavu Gavrilovome Popoviću - perjanici crnogorskog urbanizma ugašenoga, koji je davno shvatio da je bolje da se on dešava stvarima, ljudima i događajima, nego da čeka da mu se stvari, ljudi i događaji dese - i zamolite ga da podvuče liniju ispod potonjih dvadesetak godina planersko-urbanističke prakse u CG. I nikad ne smetnite s uma da je Gvozdo, imaginarni lik iz epskih planersko-urbanističkih pjesama, vazda bio spreman da istakne, u svoje vrijeme, da on nikad nije potpisao ni jedan jedini planski dokument - planske dokumente su uvijek potpisivala tzv. ovlašćena lica - upravo drugarice urbanistkinje (mlade) i drugovi urbanisti (mladi).
Dakle, nedovoljan broj parking mjesta u centru Podgorice je žalosna posljedica činjenice da se ovdje ne planira - ovdje se simulira. Mi nemamo nešto što bi se zvalo Institut za planiranje i urbanizam - a nemamo ni nešto što bi se zvalo Istraživački centar - i što bi djelovalo u okviru Instituta - i što bi se bavilo osmišljavanjem i razvijanjem metodologija planiranja i urbanizma. A i što bi nama, ovakvima kakvi smo, insitut - u vrijeme kad planiranje (ne samo planiranje prostora - nego planiranje uopšte) postaje sve kompleksija i sofisticiranija disciplina - i sve interesantnija, svakako.
Nemamo Institut - ali zato imamo našeg Ikaru - vazda raspoloženog da izvuče planersko-urbanističkog zeca iz šešira.
”Svjesni te činjenice”, nastavlja naš gradonačelnik, gospodin Vuković, “uslovljene kontinuiranim povećanjem broja stanovnika i automobila na ulicama, krenuli smo s realizacijom nekoliko važnih projekata. Jedan od njih podrazumijeva izgradnju montažne garaže na prostoru iza BEKO-a” - i sad se mi pitamo: da li su stanovnici i automobili u nekoj vrsti korelativnog odnosa - to je više stanovnika, više je i automobila - i obratno?
Kontinuirani rast broja stanovnika Glavnog grada je posljedica migracija - odnosno katastrofalnih politika, koje su život na sjeveru naše države učinjele (skoro pa) nemogućim - a kontinuirani rast automobila na ulicama je posljedica stihijskog urbanog razvoja - po formuli: gdje ti se učini zgodno, ti zgradu posadi - a Fiko (Ikov najstariji drug) će ti sredit sve papire.
Ako mene pitate, podizanje montažno-demontažne garažne iza BEKO-a će jednako uticati na demografska kretanja i gustinu saobraćaja u Podgorici - kao što bi uticala ritualna egzekucija nekog od viđenijih CG planera ili urbanista na istoj poziciji - iza BEKO-a - spaljivanjem na lomači, recimo.
Ali Ikara nije od onih koji odustaju. Nakon što su mu gazda Mitke i ser Žile udarili rampu na onih 750 parking mjesta ispod Trga Nezavisnosti - Ikara najavljuje 176 parking-mjesta iza BEKO-a. Nije nimalo lako doskočiti Ikari.
I prije nego što stavim tačku da današnju tiradu, ipak bih vas podsjetio da su drugovi komunisti, proklete im duše, odmah po okončanju rata i konsolidacije vlasti po mjeri novog - socijalističkog čovjeka - ukinuli pazar - ili pljacu - na poziciji centralnog podgoričkog trga.
Ukidanje pazara je bila prva ishitrena i nepromišljena odluka - u čitavoj seriji ishitrenih i nepromišljenih odluka kojima su komunisti definitivno uzeli dušu staroj Podgorici - što i nije toliko tragično, ruku na srce - ali jeste tragično to što se njihovo anemično čedo - divan Titograd - ipak nije razvio u nešto što bi nam sasvim bilo na ponos i diku - i na čemu bi nam neko (možda) i pozavidio.
Nedugo zatim, komunisti su uz Ulicu Balšića spakovali pijacu - koja je bila daleko od pijace kao šireg kulturološkog fenomena, koji bi se razvijao uporedo sa ovdašnjim mentalitetom i koji je bio neodvojiv od tog mentaliteta. Ta pijaca uz Balšića ulicu je nekim čudom preživjela šezdesete godine prošlog vijeka - ali nakon što je koncem šezdesetih uz pijacu, sa zapadne strane, dograđen moderan, socijalistički tržni centar - kojim će u jednom trenutku zagospodariti tekstilni gigant BEKO (Beogradska konfekcija) - pijaci su dani bili odbrojani. Junački se držala do ranih sedamdesetih, otprilike, kada je konačno pala. Kasnije se na njenom mjestu desilo atomsko sklonište - najbizarniji podgorički prostorni eksces svih vremena.
I upravo na tom nevjerovatnom mjestu, iza BEKO-a, za istočne strane, oko atomskog skloništa, Iko je zamislio montažno-demontažnu garažu - pomenutih 176 parking mjesta - umjesto da je sve svoje intelektualne kapacitete usmjerio u suprotnom pravcu - da iz centra grada odstrani 176 automobila - što bi bilo u skladu sa trendovima koje slijede gradonačelnici u uređenim urbanim sredinama - tamo gdje caruje rezon.
Od Mugija i Miga, prethodnika našega Ikare na poziciji prvog građanina Podgorice - nijesmo očekivali korake u pravcu opšte stabilizacije prilika - ali od Ikare jesmo. Ne velim da smo od Ikare očekivali čuda, daleko od toga, ali jesmo gajili nadu, priznajmo drugarice i drugovi, drage dame, draga gospodo - da će dr Ivan Vuković slijediti rezon.
( Borislav Vukićević )