Šolc i Dragi - pomjeranje moći ka jugu EU
Sposobnost italijanskog lidera da poziciju slabosti preokrene u snagu i poteškoće i oklijevanje koje je povodom rata u Ukrajini ispoljio njemački kancelar mogle bi označiti veliku promjenu dinamike unutar Evropske unije
Lideri Njemačke i Italije, Olaf Šolc i Mario Dragi su na prvim linijama fronta dramatične evropske spoljnopolitičke promjene izazvane ruskom invazijom na Ukrajinu. Njihove ekonomije - najveća i treća po veličini u eurozoni su u velikoj mjeri zavisne od ruske energije. Prethodnici Šolca i Dragija su njegovali odnose sa Vladimirom Putinom kao i ekonomske veze. Narušavanje tih veza njima će nanijeti veću štetu nego bilo kojoj drugoj državi u bloku. Međutim, mada dvojica lidera idu zajedničkom stazom, jedan je neodlučan tamo gdje je drugi kategoričan. I to će se odraziti na ravnotežu moći unutar bloka.
Šolcov oprezni pristup djeluje kao nevoljnost da djeluje. Od suspenzije gasovoda Sjeverni tok 2 do EU embarga na ruski ugalj i naftu on se prvo odupirao prije nego što je popustio. Njegov višeslojni plan vrijedan 100 milijardi dolara za modernizaciju njemačke vojske u sjenci je oklijevanja oko urgentnijeg pitanja slanja teškog naoružanja Ukrajini. U intervjuu za “Špigl” on je naglasio rizike od nuklearne eskalacije ukoliko to učini, da bi svega nekoliko dana kasnije poslao protivvazdušne tenkove.
U Rimu, Dragi je poručio Italijanima da treba da biraju između “mira” i “klima uređaja”, a u intervjuu za “Korijere dela sera” priznao je da gaji sumnje u vrijednost saradnje sa Putinom. Zalagao se za snažnije EU sankciije i predlagao ograničavanje cijena kako bi se Moskvi ograničio priliv prihoda od gasa. U obraćanju Evropskom parlamentu pozvao je na reformu EU kako bi se postigao “pragmatični federalizam”.
”Dragi pokušava da predstavi koncept uloge kakvu EU treba da igra u krizi, dok se Šolc fokusira na mehaniku”, kazala je Suzi Denison iz ECFR u Parizu. “Dragijev narativ je o tome kako se Ukrajina bori za demokratiju i slobodu, dok Šolc naglašava rizike”, kazala je Jana Puglierini takođe sa ECFR.
Oba lidera predvode raznovrsne koalicije, ali Dragiju je od velike pomoći njegov status u inostranstvu i popularnost kod kuće. “On je jedan nivo iznad”, primjećuje Denisonova. Bez namjere da traži drugi mandat, ovaj 74-godišnji bivši šef Evropske centralne banke je “slobodan čovjek”. On koristi prestiž koji je stekao prije deset godina kao spasilac eurozone da bi ubijedio birače da prihvate teži put, kazao je Enriko Leta, bivši italijanski premijer i sada šef Demokratske partije lijevog centra.
Dragijev narativ je o tome kako se Ukrajina bori za demokratiju i slobodu, dok Šolc naglašava rizike
Nakon što je prošle godine naslijedio dugogodišnju kancelarku Angelu Merkel, Šolc takođe treba da sprovede još veću promjenu, tvrdi Denisonova. “Italija je bila jedna od naklonjenijih država Rusiji, ali Šolc ne mora samo da preokrene godine Merkeline naklonjenosti Putinu, već i dugu tradiciju pacifizma”.
Treba istaći da Dragijeva odlučnost nije u potpunosti potisnula rusofile i anti-NATO osjećanje u Italiji. Pored predsjednika Serđa Matarele i Demokratske partije, “ostatak italijanskog političkog sistema se mnogo više protivi” Dragijevim pro-EU, atlantističkim stavovima, kazao je Leta.
”Zasada Putin je negativac, ali ako se taj narativ promijeni, te partije bi mogle izazvati probleme - i okrenuti populaciju koja je i dalje neodlučna povodom toga koliko je spremna da se žrtvuje da bi pomogla Ukrajini.
Ipak, sposobnost Dragija da poziciju slabosti preokrene u snagu, i poteškoće koje u tom smislu ima Šolc, pomjera dinamiku unutar Evropske unije.
Jug, koji je na meti kritika sjevera zbog fiskalne opuštenosti i opasnosti u koju je doveo blok prije deset godna, prkosi očekivanjima, kazala je Denisonova. Ona ukazuje na sposobnost južnih i perifernih države da prime ukrajinske izbjeglice kao i na demonstraciju solidarnosti sa drugim državama članicama, poput ponude Grčke da pomogne Bugarskoj nakon što je Moskva obustavila isporuke gasa to zemlji.
U ovoj krizi, geografija ide na ruku jugu, primjećuje Leta. Blizina Mediteranu - nekada problem tokom sirijske i libijske izbjegličke krize - sada znači pristup raznozvrsnijim energetskim zalihama iz Alžira i sa Bliskog istoka.
Dok Šolc počinje da dolazi sebi, unutrašnje poteškoće Njemačke mogle bi ugroziti funkcionisanje EU. Ta zemlja je sve više odsutna iz debata oko novog energetskog modela EU uz poštovanje klimatskih cijeva”, ističe Denisonova.
”To je prilično zabrinjavajuće budući da je evropskim biračima potrebno snažno rukovodsvo i jasan put jer će žrtve biti neophodne”.
Prevod: N. Bogetić
( “Fajnenšl tajms” )