Ustavni sud prekida ili ostavlja haos

Iako je dobro što su Državna izborna komisija (DIK) i Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) juče iznijele uputstva povodom odgađanja lokalnih izbora u više opština za 23. oktobar, ključno je ipak da se o tome izjasni Ustavni sud (US) i razjasni da li je sporna odluka ustavna.

To je “Vijestima” kazao predsjednik Upravnog odbora Centra za monitoring i istraživanje (CeMI), Zlatko Vujović.

On navodi da bi US što prije trebalo da razriješi dilemu da li su izmjene Zakona o lokalnoj samoupravi (kojima su izbori odgođeni) i odluka predsjednika države Mila Đukanovića (da ih pomjeri za 23. oktobar) ustavni, te da saopšti u kom pravcu treba preduzimati dalje izborne radnje.

Centar za demokratsku tranziciju (CDT) podnio je prekjuče US-u inicijativu za ocjenu ustavnosti dopuna Zakona o lokalnoj samoupravi, navodeći da su šef države i poslanici svojim djelovanjem doveli do slučaja bez presedana, koji, kako su pojasnili, dalje može da rezultira time da svaka parlamentarna većina, kojoj to bude politički interes, može odgađati izbore kako joj se prohtije.

Prema nezvaničnim najavama, inicijativu US-u mogao bi da podnese i Demokratski front (DF).

”Stupanjem na snagu izmjena Zakona o lokalnoj samoupravi, bilo je jasno da ulazimo u fazu u kojoj imamo norme različitih važnosti, odnosno, da jedna norma derogira drugu. U CeMI-ju smatramo da je zakon neustavan. Stoga je sad važno izvršiti dodatni pritisak na Skupštinu da izabere sudije US-a i ostala lica koja treba da pokriju pravosudne funkcije, a za koje je potrebna dvotrećinska/tropetinska podrška. U suprotnom, nećemo moći da sprovedemo izborni proces. Ako US ne uspije da zauzme stav po ovom pitanju, onda je za očekivati da neće moći to da uradi ni u vezi sa izbornim sporovima”, istakao je Vujović.

DIK je juče donio uputstvo u kom od opštinskih komisija traži da do danas u ponoć donesu izmjene kalendara svih rokova za sprovođenje izbornih radnji.

Ta institucija donijela je odluku da se izborne liste u Budvi, Tivtu, Plužinama i Žabljaku, gdje su izbori prvobitno bili zakazani za 5. jun, mogu predati i 27. septembra, dok se u preostalim opštinama to može učiniti najkasnije do tog datuma, a počevši od 14. septmbra (u Podgorici, Baru, Danilovgradu, Kolašinu i Pljevljima), odnosno 20. septembra (u Bijelom Polju i Šavniku).

U Budvi su izborne liste bili predali DF i Demokrate, dok je u Tivtu, do odluke Opštinske izborne komisije (OIK) Tivat o prekidu izbornih radnji, bilo predato pet lista.

OIK-u u Plužinama liste su predale Demokrate, Socijalistička narodna partija (SNP) i “Za budućnost Pive”, dok su iz “žabljačkog OIK-a Vijestima” kazali da su listu za izbore u tom gradu bile predale jedino Demokrate, ali da je ona odbijena nakon Đukanovićeve odluke.

Pravnici upućeni u rad DIK-a rekli su listu da uputstvo te institucije nema obavezujući karakter, ali da bi opštinske komisije trebalo da ga se pridržavaju.

Navode i da DIK mora postupati po izmjenama Zakona o lokalnoj samoupravi, sve dok ih US eventualno ne stavi van snage.

Iz ASK-a su se, s druge strane, oglasili zbog nedoumica o njihovim obavezama nakon odgađanja izbora, saopštivši da ta odluka ne znači i pomjeranje izborne kampanje, koja je, kako su naveli, započela datumima kad su izbori raspisani - 12. marta, 2, 6, 13. i 20. aprila, te 4. maja.

”Vijesti” su juče pisale da postoji pravna dilema o tome šta se sve smije a šta ne smije činiti do 23. oktobra, s obzirom na odredbe Zakona o izboru odbornika i poslanika kojima je predviđeno da u periodu od dana raspisivanja do dana održavanja izbora, ne smije biti zapošljavanja u organima državne uprave.

”Uvažavajući duh i slovo zakonskih propisa, ASK podsjeća javnost da, shodno članu 2 Zakona (o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja), izborna kampanja traje od dana raspisivanja izbora do dana proglašenja konačnih rezultata”, istakli su iz te institucije, dodajući da to znači da i dalje važe obaveze, zabrane i ograničenja za organe vlasti, odnosno obaveze i zabrane za političke subjekte koji će učestvovati na izborima”, naglasili su iz ASK-a.

Đukanović je u utorak donio odluku o odgađanju ranije raspisanih lokalnih izbora u 11 gradova, nakon što je nova parlamentarna većina dan ranije, uprkos protivljenju opozicije, po drugi put usvojili dopune Zakona o lokalnoj samoupravi.

Time je šef države bio u obavezi da potpiše zakon koji je 5. maja vratio parlamentu na ponovno odlučivanje, ocjenjujući, između ostalog, da su odluke o raspisivanju izbora već stupile na snagu.

Izbori će 23. oktobra biti održani u još tri opštine - Golubovcima, Plavu i Rožajama - a Đukanović će ih, kako je pojašnjeno iz njegovog kabineta, raspisati u periodu od 15. jula do 24. avgusta.

Iz CDT-a su nakon podnošenja inicijative US saopštili da izmjene zakona nisu usklađene s drugim aktima, a posebno sa Zakonom o izboru odbornika i poslanika.

”Ove promjene su, osim neusklađenosti sa zakonima, u suprotnosti i sa članom 91 Ustava kojim se reguliše hijerarhija pravnih akata, odnosno precizira koji se akti usvajaju kvalifikovanim većinama. Ovim izmjenama su prekršeni i međunarodni izborni standardi i međunarodni pravni okvir koji proklamuju redovno održavanje izbornih procesa osim u izuzetnim, vanrednim, situacijama”, istakli su iz te NVO, zatraživši od US da se o njihovoj inicijativi izjasni u hitnom roku.

DIK: Potvrđene liste važe, ali se mogu povući i opet podnijeti 27. septembra

Iz DIK-a su pojasnili da radnje organa za sprovođenje izbora koje su realizovane zaključno s 9. majem, ostaju na snazi, dok se radnje sprovedene nakon tog datuma smatraju nevažećim.

”Podnosioci izbornih lista kojima su potvrđene liste do 9. maja do 24 sata, saglasno članu 40 stav 1 Zakona o izboru odbornika i poslanika, imaju pravo u nastavku sprovođenja izbornih radnji da povuku izbornu listu 27. septembra i istog dana do 24 časa da predaju novu, čime se obezbjeđuje ravnopravnost i jednak tretman svim učesnicima u izbornom postupku”, napominju iz DIK-a.

( Nikola Dragaš )