Uzlet crnogorske muzike

Dugo se, može biti i zlonamjerno, smatralo da Crnogorci nemaju dovoljno predispozicija za muzičku umjetnost?!

- To je predrasuda koja je potekla od ljudi koji ne razumiju najbolje ni fenomen sluha ni suštinu muzike, a možda ima i druge korijene - kazivao mi je Cvjetko Ivanović, vrsni crnogorski kompozitor i dirigent. - Mi nemamo više potrebe da to pobijamo pred upućenima, ali zbog onih drugih, kojih uvijek ima u većem broju, treba ovo s vremena na vrijeme ponoviti... Sin otmjenog Alekse Ivanovića, znamenitog podgoričkog horovođe, praškog đaka, Cvjetko Ivanović, (Podgorica, 1929 - Podgorica, 1994), vratio se po završetku studija na Muzičkoj akademiji u Beogradu, 1955. u rodni grad i utemeljio Simfonijski orkestar RTV Titograd.

- Horsko pjevanje je moja davnašnja preokupacija - veli Cvjetko. - Možda je ona prerasla i u opsesiju, jer je u izvjesnom smislu ovaploćenje duhovnog testamenta mog oca, koji je takođe obdjelavao muzičku njivu zavičajnog podneblja i bio horovođa predratnog Društva “Branko”…

U Podgorici je, do Drugog svjetskog rata, djelovalo petnaest kulturno-umjetničkih društava koja su okupljala oko hiljadu i petsto članova. Godine 1880. osnovano je Kulturno društvo čitaonice, a 1892. formirano je Prvo podgoričko pjevačko društvo “Branko”; zatim, Muslimansko zabavno-pjevačko društvo “Podgorica”, Dobrovoljno pozorišno društvo Narodne čitaonice, Opštinska bleh muzika, Zanatlijski tamburaški orkestar, Prvo podgoričko diletantsko društvo, Radničko pjevačko društvo, Đačka družina “Njegoš”, Muslimansko društvo “Napredak”, Pozorišno društvo “Napredak”, Studentska zadruga “Samopomoć”, Radničko kulturno-umjetničko društvo “Abrašević”, Muslimansko kulturno-prosvjetno društvo “Gajret”, Omladinska bleh muzika.

Od svog formiranja, 1892, neprekidno je djelovalo Društvo “Branko”, čiji je nasljednjik “Stanko Dragojević”, osnovan krajem 1945. u tek oslobođenoj Podgorici.

Pod vođstvom Cvjetka Ivanovića, “Stanko Dragojević” je ostvario niz zapaženih gostovanja (Beograd, Maribor, Celje, Niš). Uspješne koncerte dali su u Rumuniji, Albaniji, Poljskoj, Francuskoj… Na prestižnim takmičenjima amaterskih horova, u međunarodnoj konkurenciji, “Stanko” je dobijao pohvale i nagrade.

- Sada, uoči polaska za Englesku, mogu reći samo to da smo se veoma ozbiljno pripremali – veli Cvjetko. – Koliko smo u tome uspjeli zavisiće u velikoj mjeri i od toga koliko su drugi postigli, jer nijesmo se pripremali samo mi, niti smo mi imali najbolje uslove za to…

Pitam Cvjetka Ivanovića kako gleda na razvoj horske muzike u Crnoj Gori?

- Pred ovim pitanjem osjećam se pomalo kao trener fudbalskog kluba koji je uspješno završio sezonu. Međutim, kad je riječ o djelatnosti ove vrste, o muzici, o horskom pjevanju konkretno, tu sezone nema, niti tako opipljivih aršina i mjerila kao što su bodovi i gol-diferencija - kaže Cvjetko. - Put do priznanja u umjetnosti je mnogo mučniji i čak nezapaženiji. Ne bi bila suvišna još pokoja sportska asocijacija. Već je zapaženo, na primjer, da više postižemo kao gosti nego kao domaćini. Na tuđem terenu bolje se kotiramo… Istrajni kopač muzičkih starina, Cvjetko je pronašao kompozicije starih crnogorskih majstora.

- Još početkom XIX vijeka bilo je u Podgorici i Crnoj Gori i muzike i muzičara - naglašava Cvjetko. - Nekoliko mojih kolega i ja tragamo za muzičkim starinama. Ja lično u tom poslu nalazim posebno zadovoljstvo, naročito zato što i time dokazujemo mnogima da su njihove predstave o toj vrsti djelatnosti u Crnoj Gori skoro čista predrasuda koja graniči sa onom vrstom neobaviještenosti iz koje niču neki antagonizmi. Za našu kulturu ovo ozvučavanje starih partitura, ponekad samo jednoglasnih melodija, predstavlja dragocjen prilog našoj kulturnoj tradiciji. Ovih dana smo gostovali sa tim programom na nekoliko smotri umjetnosti, i, mogu Vam reći, to je za mnoge muzičare iz drugih krajeva bilo pravo otkrovenje. Vrhunski poslenik muzičke umjetnosti, Cvjetko Ivanović, vizionarski se zalagao za formiranje muzičke akademije u Crnoj Gori i stvaranje uslova za postojanje opere u Titogradu/Podgorici.

- U Crnoj Gori nastojanja kulturne i umjetničke prakse obezbijedila su vajarstvu, slikarstvu i književnosti rezultate koji se ravnopravno ugrađuju u napor, uspon i domet čitave jedne društvene i kulturne epohe. Međutim, stanje s muzikom, uopšte uzev, mnogo je nesigurnije. Neraščišćeni stavovi prema njenom finansiranju, prije svega, uslovljavaju nedostatak jasnije perspektive njenog sadašnjeg i budućeg razvoja - pričao mi je Cvjetko Ivanović.

- Otvaranje muzičke akademije omogućilo bi da se obdarenost ljudi ovoga kraja ispolji na još jednom umjetničkom planu, na planu koji im je dugo bio osporavan. Ta institucija, uz postojanje hora, s kojim, makar i na amaterskom nivou, čvrsto stojimo, i baleta, koji još nemamo, pretpostavka je iz koje bi jednog dana mogla da nikne opera, bez koje se ne može govoriti o punoći muzičkog disanja i postojanja…

Autor je novinar i pisac

( Slobodan Vuković )