Hoće li se spriječiti devastacije Kaludarske

Bivša Vlada je tokom godinu i po mandata raskinula deset ugovora o koncesijama za izgradnju malih hidroelektrana, zbog nepoštovanja obaveza koncesionara, ali među njima nije ona na beranskoj rijeci Kaludarska, gdje je vlasnik kompanija Hidroenergija Montenegro.

Ekolozi kažu da nisu zadovoljni onim što je urađeno u ovoj oblasti i tvrde da se moglo i moralo više.

Podsjećaju da je u toku realizacija još čak dvadeset i pet aktivnih ugovora o koncesiji i dvije energetske dozvole za rekonstrukciju.

Osim Kaludarske rijeke u Beranama, izgradnja preostalih mHE predviđena je, između ostalih, i na vodotocima Bjelojevićka i Štitarica.

Tako se nije ostvarilo obećanje bivšeg premijera Zdravka Krivokapića iz njegovog ekspozea sa početka mandata, kada je vrlo jasno najavio da će Vlada na čijem je čelu izvršiti reviziju i preispitivanje svih koncesionih ugovora, i donijeti deklaraciju o trajnoj zabrani izgradnje malih elektrana na crnogorskim vodotocima.

Kada se radi o Kaludarskoj rijeci u Beranama, valjalo bi se prisjetiti da je Vlada premijera Duška Markovića ugrabila i samo desetak dana prije glasanja o novoj Vladi ovlastila tada odlazeću ministarku ekonomije Dragicu Sekulić da potpiše ugovor, odnosno izmjene ugovora o koncesiji, sa firmom Hidroenergija Montenegro za izgradnju malih hidroelektrana (mHE) na vodotoku.

Firma Hidroenergija Montenegro je vlasnik osam mHE, od čega za sedam ima status povlašćenog proizvođača, koji im omogućava zagarantovani otkup svakog kilovat-sata proizvedenog u tim objektima i to po podsticajnoj cijeni, koja je znatno veća od tržišne.

Podsticajnu cijenu struje na kraju i dalje plaćaju građani preko računa za električnu energiju.

U selu Kaludra sada kažu da su vlasnici Hidroenergije Montenegro obećavali brda i doline, ali da je lokalno stanovništvo uvidjelo da od toga neće biti ništa.

”Mi imamo primjer susjednog sela Šekular, gdje je potpuno devastirana priroda i napravljena velika ekološka šteta, a mještani nemaju nikakve koristi. Nama je jasno da se radi samo o bogaćenju nekoliko ljudi koji su vlasnici te kompanije” – kažu mještani.

Prema njihovim riječima, u Šekularu nije zaposlen niko od lokalnog stanovništva, ko nije već riješio svoj radni status.

”I nama su pričali da će zaposliti ljude, da će smanjiti nezaposlenost. A mi znamo dobro kako su to uradili kod komšija. Tamo su zaposlili kao čuvare samo nekoliko penzionera ili mlađih ljudi koji imaju regulisan status invalida na birou rada i riješeno to pitanje, tako da ne moraju da ih osiguravaju. Dakle, samo onih koji su inače dokoni, pa iz dosade rade kod njih” – tvrde mještani sela Kaludra.

Vlasnici Hidroenergije Montenegro su Oleg Obradović i Ranko Radović. Obradović preko Hemere ima 40 odsto udjela, a Radović 60 odsto udjela. Radović je tih 60 odsto udjela otkupio od Ranka Ubovića i Aleksandra Mijajlovića, nezvaničnih vlasnika kompanije Bemaks. Prije toga je bio njihov izvršni direktor u Hidroenergiji Montenegro.

Mediji su ranije prenijeli da je plan Hidroenergije da izgradi ukupno 13 mini hidroelektrana na području beranske opštine, a vrijednost investicija je 28 miliona eura. Tada je saopšteno da je “Hidroenergija Montenegro” koncesije dobila na 27 godina. Sve lokacije su u slivu Lima. Pet u području Šekularske rijeke, i čak osam na beranskoj Bistrici.

Onda se doznalo da je u taj plan naknadno uključeno još čak sedam malih elektrana na vodotoku Kaludarske rijeke.

”Time bi praktično čitava rijeka bila u cijevima. Vodozahvat posljednje hidrocentrale bi bio kod manastira Ćelije, a mašinsko postrojenje dolje kod Djevojačkog krša. Na tom potezu je svuda državno zemljište i zato su mislili da će im to lako proći. Naravno da mi ne bi smo ni to dozvolili. Tu je naš manastir i njegova okolina bi bila devastirana” – kažu u MZ Kaludra.

Hidroenergija Montenegro je ranije potpuno devastirala korito Šekularske rijeke, a potom i beranske Bistrice.

Kanjonom ove druge rijeke, Bistrice, prolazi novi regionalni put od Berana prema Kolašinu, u čiji trup je kompanija Bemaks, koja je o državnom trošku izvodila radove, ugradila kilometre cijevi za potrebe malih elektrana. To je bilo još u ono vrijeme kada su eksplozivom oštetili vodovodne cijevi i kada je otrovano više hiljada građana Berana.

Zbog toga niko nikada nije odgovarao. Vođeni su neki sporovi u Osnovnom sudu u Beranama, ali su završeni oslobađajućim presudama u navodnom nedostatku dokaza.

Hiodroenergija Montenegero sada ne odustaje od gradnje malih hidroelektrana na Kaludarskoj rijeci, čemu se, osim lokalnog stanovništva, posebno bune i mali preduzetnici koji u kanjonu ove prelijepe planinske rijeke grade etno naselja i ugostiteljske objekte.

Opštine nikad nisu upisane kao vlasnici

Preduzeće “Hidoenergija Montenegro” osnovano je upravo u Beranama u jesen 2007. godine, dok je DPS bio na vlasti u ovoj sjevernoj opštini. Tada je, naime, biznismen Oleg Obradović došao u svoj rodni grad i preko kompanije “Hamera Capital” napravio dogovor sa tri opštine na sjeveroistoku Crne Gore o davanju koncesija za izgradnju malih hidrolektrana na njihovim teritorijama, ponudivši im za uzvrat dio akcija u zajedničkoj firmi.

Kasnije se, međutim, ispostavilo da, prema pregledu u Centralnom registru privrednih subjekata, Opština Berane, kao ni druge dvije opštine, Andrijevica i Plav, nikada nijesu upisane kao vlasnici Hidroenergije Montenegro.

Ove tri opštine trebalo je da budu vlasnici deset odsto akcija, i da taj “kolač” dijele proporcionalno učešću i broju hidrocentrala na svojoj teritoriji, ali su na kraju nikada objašnjenim akrobacijama u Centralnom registru privrednih subjekata, ostali bez ičega. Državno tužilaštvo se ovim najblaže rečeno sumnjivim poslom nikada nije bavilo.

( Tufik Softić )