Da je Neda Arnerić rođena negdje u svijetu, bila bi Brižit Bardo

”Da je Neda Arnerić rođena negdje u svijetu, bila bi Brižit Bardo”, zapisao je glumac Rade Šerbedžija u svom sjećanju na slavnu domaću i svjetsku glumicu, seks simbol jugoslovenske kinematografije, čija je bogata glumačka karijera trajala pola vijeka.

Ove riječi, između ostalog, čule su se na promociji monografije “Čudesna melanholija”, autorke Anite Pavić, koja je predstavljena u Bijelom Polju, sa kojom je razgovor vodio Edin Smailović.

Neda Arnerić je prvu ulogu dobila sa samo 13 godina, u filmu “San” Puriše Đorđevića, da bi već sa 15 godina, u tinejdžerskom hitu “Višnja na Tašmajdanu”, postala prava domaća zvijezda.

“Njen glumački talenat i harizmu na velikom platnu uočili su u ranoj mladosti i stranci, te je brzo uslijedila i međunarodna karijera. Međutim, Neda je donijela odluku da joj ne treba veliki novac i svjetska slava te ostaje u svojoj zemlji. Brojne nagrade dokaz su njene glumačke posvećenosti od kojih su najznačajnije Srebrna i Zlatna arena u Puli i Nagrada za životno djelo ‘Pavle Vujisić’”, kazao je Smailović, dodajući da knjigu čini osam poglavlja u kojima je Panić predstavila život i stvaralaštvo jedne od najvećih filmskih glumica nekadašnje Jugoslavije i Srbije.

Monografija, kako je istakla autorka, na 270 strana obogaćena sa tri stotine fotografija, dočarava život i djelo velike filmske zvijezde koja je u karijeri dugoj skoro pola vijeka, odigrala oko 40 pozorišnih predstava i više od stotinu filmova.

Odluka za pisanje monografije o Nedi, kazala je Pavić, logičan je nastavak, nakon završene knjige o Mileni Dravić.

Malo ko zna da je Neda bila i diplomirana istoričarka umjetnosti i da se bavila galerijskim poslom, gdje ju je i bolje upoznala, prateći brojne umjetnike koji su prošli kroz njenu galeriju u Siminoj ulici u Beogradu. Tu je otkrila koliko je Neda bila jedno skromno biće.

“O tome svjedoči to što je, i pored toga što je bila podjednako uspješna i slavna u pozorištu, filmu i televiziji, bila jako iznenađena kada sam joj, uz jedno ćaskanje uz kafu u njenom stanu, saopštila da je, nakon Milene Dravić, u čijim je skoro svim filmovima igrala kao deset godina mlađa glumica, ona na redu za pisanje monografije. Ona me je gledala onim divnim prodornim očima i rekla: ‘A da li ti misliš da ja zaslužujem ovako dobru monografiju, kao što je ova tvoja o Mileni?’. Danas se nadam da je ova monografija dostojna jedne Nede Arnerić”, kazala je Pavić.

Iako je imala dugu karijeru od više od pet decenija, uprkos velikoj slavi, Neda je, otkriva Pavić, u sebi konstantno nosila neku vrstu sumnje, da li je to što ona radi dovoljno dobro i da li ona sad zaslužuje tako nešto.

Neda je, podsjeća autorka, bila vrhunska glumica, koja je govorila četiri svjetska jezika, i ona je, za razliku od Milene Dravić imala i ozbiljnu međunarodnu karijeru, igrajući s najvećim rediteljima u Fracnuskoj, Italiji, Americi...

Na monografiji je radila oko godinu i po, susrećući se s raznim preprekama, koje je zahvaljujući upornosti prevladala.

“Kad god ste pred bjelinom papira uvijek ste u velikoj dilemi, strahu i sumnji, jer pred sobom imate jednu nevjerovatnu karijeru. Pitate se šta staviti između dvije korice, a obuhvatiti cjelokupan život, jer je Neda Arnerić podjednako bila uspješna na sva tri polja - pozorište, televizija i film.

Iako je počela veoma rano da glumi, taj način života je, istovremeno, bio veliki teret za nejaka pleća jedne djevojčice o čemu svjedoči i sama glumica:

“Nisam se igrala s drugaricama iz kraja,... nikada nisam preskala lastiš.”

“Njeno djetinjstvo je bilo potpuno presječeno i s 13 godina je ušla u jedan jako ozbiljan svijet odraslih, boravila po raznim hotelskim sobama po svijetu, na snimanju filmova”, zapaža Pavić.

U prvoj predstavi Neda je zaigrala s 15 godina, i to u pozorištu “Boško Buha”, a negdje sa 14-15 godina je glumila i u ozbiljnim TV dramama.

Pavić je skrenula pažnju i na Nedinu zapaženu epizodnu ulogu u filmu, tada hitu, “Ljubavni život Budimira Trajkovića”, reditelja Dejana Karaklajića, za kojeg se udala kada je imala 22 godine, i upravo ta okolnost je bila presudna da ne dobije veću ulogu.

U Makedoniji je snimila čak pet filmova koji su bili jako uspješni, među njima najzapaženiji je “Ispravi se, Delfina”, koji je rađen po istinitom događaju o maratonki Atini Bojadži, jedinoj Jugoslovenki koja je preplivala Lamanš.

“I sama Anita je bila oduševljena njenom glumom. Zanimljivo je i to što je Neda bila veliki profesionalac. Ona je za taj film uzimala časove plivanja, naučila maratonsko plivanje, ulazila u ledene vode da bi što vjernije odigrala ulogu”, priča ona.

U monografiji o Nedi govori 30 eminentnih ljudi iz svijeta filma, pozorišta, televizije, među kojima su: Lordan Zavranović, čija su dva filma najnačajnija za njenu karijeru, Milan Jelić, Svetozar Cvetković, Rade Šerbedžija, Milica Kralj, Meto Jovanovski, Kole Angelovski, i mnogi drugi, a tu je i dragocjeno poglavlje s fimskim kritičarima, koji su govorili o Nedi.

Čudno je da Neda nije imala svojih fotografija. Pavić to objašnjava činjenicom da su svi isječci i naslovi iz novina, koje je njena majka brižljivo sakupljala četiri decenije, nestali na sumnjiv način prilikom jednog seljenja u drugi stan.

“Glumac Miodrag Krivokapić je pričao da je mu je Neda, kada je bila u žiži svjetske slave, nakon što je pozvao da glumi u jednom komadu u Banja Luci, nakon dugog ćutanja s druge strane telefonske žice kazala: “Hvala što si me se sjetio”, što opet svjedoči o životu glumca, koji snimi recimo film, imaju silne nagrade, ali nemaju kontinuitet, već, recimo tri godine ne snime ništa. I eto, u to vrijeme, nje se niko nije sjetio za glumu u pozorištu, i njoj je mnogo značio taj poziv”, priča autorka.

Nedi Arnerić je smetalo što su je svi posmatrali kao seks simbol i ona je govorila da je ona glumica, da samo radi svoj posao. U jednom od citata, kojima je prožeta cijela mogografija Neda konstatuje: “Čitavog života su me videli iz ugla fotoaparata gdje su smatrali da treba da me slikaju kao lepu, a ja sam čeznula da igram Antigonu, i neku staru babu sa brkovima i sa spojenim obrvama i da pokažem koliko sam karakterna glumica, a ne da sam seks simbol i lepa.”

Anita Panić je dugogodišnja televizijska autorka, dokumentaristkinja i spisateljica. Karijeru je započela na Radio Beogradu kao autorka emisija iz kulture. Više od dvije decenije radila je na Televiziji Beograd i kao i scenaristkinja i rediteljka, realizovala je preko stotinu dokumentarnih emisija i filmova, za koje je nagrađivana na međunarodnim festivalima. Članica je Udruženja filmskih umjetnika Srbije i radi kao slobodni umjetnik. Panić je pisala i monografije o glumcima Mileni Dravić i Petru Kralju.

Mali broj glumaca i glumica isijava tako dugo, a još manji se gasi po želji vlastitog srca

Impresivna je Nedina glumačka biografija, ali Neda je bila, prije svega veliki čovjek, spremna da pomogne drugima, da im ustupi svoj prostor kada se nađu u životnim nedaćama, a iznad svega skromna osoba.

Iako se u monografiji nije bavila njenim privatnim životom, već isključivo profesionalnim, knjiga je prožeta zapažanjima njenih kolega koji su je opisali kao divnu i skromnu osobu.

Koliko god da je bila čarobna ličnost, Neda je uvijek sa sobom nosila neku melanholiju, neku tugu koja je definisala njenu ličnost, otuda i naslov knjige, preuzet iz naslova reditelja Miloša Miše Radivojevića.

“Kod Nede su ljubav i prijateljstva bili na višoj ceni od njene filmske slave, i ona je tu cenu hrabro plaćala. Ta čarobna melanholija, koju je kroz filmove nosila na svom prelepom licu i telu, manje je bila rezultat ambicije i glumačke tehnike, a više stvarnih dubokih emocija.

Mali broj vrhunskih glumica i glumaca isijava tako dugo, a još manji broj njih se gasi po želji vlastitog srca”, zapisao je poznati reditelj.

Tokom promocije monografije koju je objavio Filmski centar Srbije, prikazani su i inserti iz čuvenih ostvarenja sa Nedom Arnerić kao - “Podne”, “Ko to tamo peva”, “Ispravi se, Delfina”, “Varljivo leto ‘68”, “Ljubavni život Budimira Trajkovića”, “Haloa, praznik kurvi”, “Malo mnogo strastveno”, kao i “Višnja na Tašmajdanu” (1968).

Kad glumiš, i po 20 puta moraš da skočiš u ledenu rijeku

Ono što je loša strana te profesije jesu upravo ovako teške uloge o čemu je svjedočila i Milena Dravić.

“Meni je Milena pričala, prisjećajući se snimanja filma “Bitka na Neretvi” koliko je teško biti glumac. – Kada hoćete da se dokažete, a radite sa velikim rediteljima, tu nema šta, ti moraš da skočiš u ledenu rijeku. Ako mu se ne svidi, imate 20 dublova, 20 puta skačeš u reku,...to je glumački zanat”, pričala je Milena Dravić.

Od Milene je slušala da su mnoge njene mlade koleginice tako dobijale upalu pluća, i da mnoge od njih poslije nisu mogle da imaju djecu.

“ Ali to je velika žrtva i velika posvećenost poslu, a i Neda je bila jedna od tih posvećenika i kada vidite njene filmove shvatate nevjerovatnu paletu raskošnog glumačkog talenta od uloga šiparice i mlade djevojke, kakva je bila u romansi “Višnje na Tašmajdanu”, do brilijantnih uloga kao u filmu “Večernja zvona”, ostvarenja Lordana Zafranovića, gdje je ona izrasla u rasnu karakternu glumicu”, zaključila je Pavić.

( Jadranka Ćetković )