Rudarenje se isplati ako se krade struja
U Crnoj Gori nema podataka o proizvodnji kripto valuta. Poznat jedan slučaj kada je “PS Gradnja” godinama krala struju, zbog čega je vlasnik dobio šest mjeseci zatvora
Koliko u Crnoj Gori ima onih koji se bave proizvodnjom kripto valuta, takozvanim rudarenjem, nije poznato jer ta djelatnost nije regulisana.
Da bi se proizvodio ovaj digitalni novac, potrebni su računari jake konfiguracije, koji u tom postupku troše značajne količine električne energije, a od vrijednosti kripto valuta zavisi da li se ta proizvodnja isplati ako se plaćaju računi za struju.
U Crnoj Gori je do sada poznat jedan slučaj “rudarenja” kripto valuta, kada je firma “PS Gradnja”, prema pravosnažnoj presudi, najmanje dvije i po godine krala struju za ove potrebe pri čemu je oštetila Crnogorski elektrodistributivni sistem (CEDIS) za preko 300 hiljada eura. Koliko je tim postupkom proizvedeno kripto valuta, šta se desilo s njima i ko ih koristi, presudom nije utvrđeno, dok CEDIS i dalje ne može da naplati štetu jer je imovina firme već blokirana zbog drugih krivičnih postupaka protiv nje i njenog vlasnika Dejana Petričevića.
Na Kosovu je ova djelatnost toliko bila raširena da je usljed ogromne potrošnje struje bio ugrožen elektroenergetski sistem, zbog čega je početkom ove godine zabranjena, da bi sredinom maja ponovo bila dozvoljena. Bivša Vlada Crne Gore pripremala je zakon koji je trebalo da definiše tu djelatnost.
Za priključak nije bitna djelatnost
U Crnoj Gori za priključenje na elektromrežu nije ni potreban podatak o tome za koju namjenu i djelatnost će se koristiti električna energija, već samo tehnički podaci o potrebnoj snazi i potrošnji struje.
”CEDIS-u do sada nije upućen zahtjev za zaključenje ugovora o priključenju na distributivni sistem radi vršenja djelatnosti koju navodite u pitanju. Međutim, za postupak priključenja korisnika/pravno lice na elektrodistributivnu mrežu, kao i prilikom ugovaranja uslova za priključenje, nije relevantan podatak o djelatnosti pravnog lica, već su u navedenom procesu važni parametri na osnovu kojih CEDIS razmatra zahtjev iz aspekta postojanja mrežnih kapaciteta za priključenje korisnika. Takođe, regulativa kojom se propisuje djelatnost ODS (operator distributivnog sistema) ne sadrži posebnosti koje se tiču kripto valuta”, naveli su iz CEDIS-a na pitanje “Vijesti” da li oni koji žele da se bave “rudarenjem” kripto valuta treba da traže neke dozvole za korišćenje distributivne mreže u tu svrhu i da li je prema sadašnjim propisima uopšte dozvoljeno i moguće legalno korišćenje elektromreže u tu svrhu.
Petričevići imali i ključ od trafo-stanice
U oktobru 2020. godine u stambenoj zgradi na Zabjelu, koju koristi privredno društvo “PS Gradnja”, otkriveno je 250 računara koji su bili nelegalno priključeni na elektromrežu s obližnje trafo-stanice, a kako je naknadno utvrđeno korišćeni su za proizvodnju kripto valuta.
Iz CEDIS-a navode da su u februaru isključili ovu trafostanicu radi kontrole korisnika, kada su i otkrivena dva nelegalno priključena kabla koji su napajajali podrumske prostorije zgrade “PS Gradnja”.
”Kablovi su tada isključeni, međutim već nakon dva dana, kada je ponovljena kontrola, utvrđeno je da je korisnik (PS Gradnja) opet samovoljno priključen, te da su na trafostanici zamijenjene brave. Sin investitora (Bojan Petričević), suprotno propisima, nije dozvoljavao ekipi Službe za mjerenje CEDIS-a pristup trafostanici. U martu te godine, ekipa izlazi na teren s rješenjem Osnovnog suda o omogućavanju pristupa trafostanci radi provjere ispravnosti korišćenja električne energije, pritom potrošač opet zabranjuje pristup objektu, da bi uz asistenciju policije i sa sudskim nalogom, krajem marta ekipa CEDIS-a konačno izašla na lice mjesta i reagovala u skladu s propisima, onemogućavajući dalje nelegalno korišćenje električne energije od strane korisnika. U oktobru te godine, ekipa izlazi na teren i konstatuje da su opet zamijenjene brave na trafostanici. Kao i u prethodnim slučajevima ekipi je, suprotno propisima, onemogućen pristup od strane korisnika. Uslijedio je niz pokušaja tokom 2019. i 2020. godine, koji su podrazumijevali preduzimanje svih raspoloživih radnji shodno propisima, sve do oktobra 2020. kada je ekipa uz prisustvo ovlašćenog lica MUP-a i sudskog vještaka uspjela da pristupi trafostanici i evidentirala niz nepravilnosti, odnosno uređaje koji se napajaju preko nelegalno priključenih kablova iz trafostanice”, naveli su iz CEDIS-a.
CEDIS ne može da naplati dug za krađu struje od 308 hiljada eura
Krivični postupak zbog krađe električne energije je pravosnažno okončan donošenjem presude Osnovnog suda 3. februara 2021. godine, kojom su optuženi pravno lice “PS Gradnja” i vlasnik Dejan Petričević proglašeni krivim, da su u periodu od 14. februara 2018. do 7. oktobra 2020. godine pribavili sebi protivpravnu imovinsku korist. Petričević je osuđen na kaznu zatvora od šest mjeseci. Ukupan dug utvrđen presudom za ukradenu struju je 308 hiljada eura.
”Optuženi su prije donošenja presude sa Osnovnim državnim tužilaštvom zaključili sporazum o priznanju krivice koji je usvojen rješenjem Osnovnog suda u Podgorici. CEDIS je 1. jula 2021. godine javnom izvršitelju podnio predlog za izvršenje na osnovu pravosnažne i izvršne krivične presude, shodno čemu je izvršitelj donio rješenje kojim se određuje izvršenje radi naplate novčanog potraživanja. Međutim, kako dužnik nije imao novčanih sredstava iz kojih bi se mogla izvršiti naplata, javni izvršitelj je upisao zabilježbu na nepokretnostima dužnika”, pojasnili su iz kompanije.
Uprava za nekretnine je 27. jula 2021. godine donijela rješenje kojim je dozvoljena zabilježba nepokretnosti, međutim 12. avgusta 2021. godine, Uprava, navode u CEDIS-u, donosi rješenje kojim poništava prethodno i odbija zahtjev za upis.
”To iz razloga što je njihovom ponovnom provjerom utvrđeno da, između ostalih, na nepokretnostima izvršnog dužnika egzistira teret zabilježbe zabrane raspolaganja nepokretnostima po naredbama Specijalnog državnog tužilaštva od 10. avgusta 2020. godine. Parnični postupci po osnovu naknade štete zbog neovlašćeno preuzete električne energije su u toku”, naveli su iz CEDIS-a.
( Goran Kapor )