Prkosan pogled iz ženskog ugla

U španskoj filmskoj industriji žene su rijetko imale kreativne uloge, a tokom Frankovog režima, koji je trajao od 1939. do 1975. godine, ženama je bilo izuzetno teško da steknu vidljivost u javnoj sferi i da steknu profesionalno priznanje.

Na to je podsjetila filmska kritičarka i teoretičarka filma Maja Bogojević otvarajući filmski festival “Španski metar” u Podgorici, u sali “Gojko Kastratović” Crnogorske kinoteke koji je sinoć i zatvoren.

Program sa feminističkom temom, pod nazivom “Ženski ugao. Prkosan pogled” počeo je u četvrtak veče filmom rediteljke Ainjoe Rodrigez ”Prkosni bljesak” (Destello Bravio) iz 2021. godine, a zatvoren je sinoć kad je publika imala priliku da vidi tri kratka filma: “Panterke”, “Nesigurne” i “Krah”.

Svi selektovani filmovi pripadaju španskoj kinematografiji i kreirani su u formi umjetničkih ispovijesti autorki koje se poigravaju granicama između igranog i dokumentarnog filma.

”Rediteljke, kroz svoje filmske priče, pozivaju svojom snagom, posvećenošću i stvaralačkom slobodom da kroz njihove neustrašive vizije uronimo u intimne prostore do kojih se stiže nepristupačnim i osjetljivim putevima”, istakli su organizatori ranije.

Direktor Crnogorske kinoteke, Goran Bjelanović primijetio je da rediteljke čiji su filmovi selektovani emituju posebnu hrabrost i motivaciju, baš poput Bogojević. Ona nije samo zaljubljenik u sedmu umjetnost niti samo poznavalac, ističe Bjelanović, već ozbiljan i potvrđen autoritet na polju teorije i estetike filma, zapazio je on.

”Razmišljajući o vremenu Gabrijel Garsija Markes je kazao: ‘Ne postoji vrijeme, postoji samo beskonačni niz trenutaka povlašćenih da se događaju’... Vrijeme koje živimo mogli bismo da nazovemo trijumfalnom paradom mediokriteta. Srećom, postoje i oni koji su odbili da igraju po taktu takvog vremena i čiji rad i posvećenost su jasna potvrda citirane Markesove maksime”, poručio je direktor Crnogorske kinoteke Bjelanović.

Bogojević je prethodno istakla da patrijarhalni pritisci, koje su žene morale da prevaziđu, svjedoče o nedostatku proučavanja i kulturne legitimacije njihovih stvaralačkih praksi.

”Oporavak ovih prećutanih priča doprinosi savremenim debatama o ženskim zvijezdama i moći u filmskoj industriji. Neka od danas najpoznatijih imena ženskog autorstva su: Lucija Alenjar Iglesijas, Jolanda Kenteno, Hulija de Paz, Lilijana Tores, Hajone Kamborda, Andrea Harijeta, Karlot Pereda, Laura Rubirola Sala i meni posebno drage Aranća Ečevarija i Izabel Koiset čije filmove producira Pedro Almodovar”, rekla je Bogojević koja se osvrnula i na film “Prkosni bijes” podsjećajući da je osvojio brojne nagrade i da je rezultat organskog i promjenljivog procesa pisanja koji, kaže, nikada nije izgubio iz vida svoj cilj.

”Ono što se krije ispod stvarnost ima strahovitu političku snagu zbog svoje iracionalnosti. Ainjoa Rodrigez objavljuje rat muškosti oslobađajući žene od njihovih okova. Seksualne scene su autentična i neophodna dezinhibicija njegovih likova, podvrgnuta tradiciji koju diktira muškarac. Energija koja je tako dugo zadržana i sada je naglo oslobođena. Zaštićene Bogorodicom, obje žene oslobađaju seksualnu moć energičnu i intimnu u isto vrijeme, izraz sopstva koje je dugo bilo zakopano”, rekla je, između ostalog o filmu kojim je “Španski metar i počeo”.

Kada je u pitanju film koji je sinoć prikazan, “Panterke” iz 2020. godine u režiji Erike Sančez, Bogojević je rekla da je u pitanju hrabar film koji bez straha govori o tabu temama i o potrazi za ženskošću.

”Ovo je moćna priča koja je morala da se ispriča, a autorka je to uradila na veoma upečatljiv način. Sa zanimljivim likovima, mogao bi da bude sjajan dugometražni film koji bi dublje i nijansiranije ponikao u psihologiju likova”, kazala je ona.

Filmski festival “Španski metar”, u organizaciji Ambasade Španije, Instituta Servantes i Crnogorske kinoteke, prikazuje filmove najrazličitijih žanrova i tematike, a program je publici ponudio relevantan uvid u savremeno filmsko stvaralaštvo na španskom jeziku.

( Jelena Kontić )