Francuska ulazi u period političke neizvjesnosti
Parlament u kojem nijedna politička opcija nema apsolutnu većinu zahtijevaće određeni stepen podjele vlasti među partijama što može dovesti do političkog zastoja u zemlji u kojoj konsenzusi i koaliranje nijesu ukorijenjeni u političkoj kulturi
Predsjednik Emanuel Makron izgubio je apsolutnu većinu u Nacionalnoj skupštini i kontrolu nad njegovom reformskom agendom nakon što su prve projekcije četiri istraživačke agencije pokazale da poslije jučerašnjih parlamentarnih izbora nema ubjedljivog pobjednika.
Makronov centristički savez “Zajedno!” je, prema izlaznim anketama, osvojio najviše poslaničkih mjesta, a na drugoj poziciji je Nova narodna ekološka i socijalna unija (Nupes) na čelu s ljevičarskim veteranom Žan Likom Melanšonom.
Prema projekcijama agencija Ifop, OpinionWay, Elabe i Ipsos savez “Zajedno!” je osvojio između 200 i 260 mjesta, dok će Nupes imati između 149 i 200 poslanika. Prag za apsolutnu većinu je 289 poslaničkih mjesta u donjem domu parlamenta.
Ovakav saziv parlamenta u kojem nijedna politička opcija nema apsolutnu većinu otvara period političke neizvjesnosti i zahtijevaće određeni stepen podjele vlasti među partijama kakav nije zabilježen u Francuskoj posljednjih decenija, ili će u suprotnom dovesti do političke paralize, pa čak i ponavljanja izbora.
Ukoliko ovakav ishod bude potvrđen Makronova sposobnost za sprovođenje daljih reformi u drugoj po veličini ekonomiji u eurozoni zavisiće od njegove sposobnosti da za svoju zakonodavnu agendu pridobije podršku umjerenjaka iz redova desnice i ljevice.
Makron, 44, je u aprilu postao prvi francuski predsjednik u posljednjih dvije decenije koji je osvojio drugi mandat, ali predsjedava duboko razočaranom i podijeljenom zemljom u kojoj raste podrška populističkim partijama na krajnjoj desnici i ljevici.
On je apelovao na građane da mu daju snažan mandat tokom kampanje koja se održavala u trenutku kada na istoku Evrope bijesni rat koji je doveo do rasta inflacije i cijena energije i hrane što se odrazilo na budžete domaćinstava.
”Ništa ne bi bilo gore nego svjetskom neredu dodati i francuski nered”, kazao je Makron uoči jučerašnjeg drugog kruga glasanja.
Melanšonov Nupes tokom kampanje je zagovarao zamrzavanje cijena osnovnih namirnica i smanjenju starosne dobi za odlazak u penziju. Melanšon takođe poziva na neposlušnost Evropskoj uniji.
Melanšon je sinoć kazao da je “rezultat potpuno neočekivana i nezabilježena” situacija, dodajući da je to prvenstveno poraz Makrona.
Makronovi politički saveznici nazivaju Melanšona “opasnim agitatorom” koji će uništiti Francusku. Kristof Kastanje, jedan od najuticajnijih poslanika vladajuće partije, odbacio je njegov ekonomski program kao “prepun klišea iz sovjetske ere”.
”Za mene je nezamislivo da glasam za Melanšonove apsurdne predloge - izgananstvo iz Evrope ili druge slične gluposti. To bi bilo nemoguće finansirati”, kazao je juče za Rojters penzioner Žojs Vilemur.
Liderka desničarskog nacionalnog okupljanja Marin le Pen kazala je sinoć da će raditi na ujedinjavanju “patriota” s obje strane i ljevice i desnice. “Imaćemo snažnu opoziciju” poručila je Le Penova. Njena partija bi prema projekcijama mogla osvojiti čak 100 poslaničkih mjesta, što bi bilo najviše do sada.
Žordan Bardela, takođe jedan od lidera desničarskog Nacionalnog okupljanja, kazao je da projekcije izbornih rezultata pokazuju da je francuski narod glasao da Makron bude u manjini. “Emanuel Makron je poražen. On je stavljen u manjinu”, kazao je Bardela za TF1 TV.
Gabrijel Atal, aktuelni ministar za budžet kazao je da je ishod “slabiji od onog kojem su se nadali”. “Francuzi nam nijesu dali apsolutnu većinu. Ovo je situacija bez presedana koja će zahtijevati da prevaziđemo naše podjele.”
Rojters ističe da je ljevičarski Nupes daleko od vladajuće većine, ali će biti najveći opozicioni blok u Skupštini.
Ovakav ishod je neuobičajen u Francuskoj, gdje ne postoje institucionalna pravila za pravljenje koalicija, kao što je to slučaj u Belgiji i Holandiji.
Makron će morati da se obrati drugim partijama, vjerovatno Republikancima iz desnog centra kako bi formirao koaliciju, što znači da će zauzvrat za političku podršku vjerovatno ponuditi uticajne pozicije u kabinetu i prilagoditi politički manifest.
On bi, takođe, mogao pokušati da privuče pojedinačne poslanike nudeći benefite kako bi ih ohrabrio da raskrste sa svojim partijama.
Ukoliko u tome ne uspije, Makron bi mogao biti primoran da pregovara o jednom po jednom zakonu pokušavajući da obezbijedi podršku desnog centra za ekonomske reforme, dok bi za socijalne reforme pokušao da pridobije poslanike lijevog centra.
To bi usporilo ritam reformi i moglo dovesti do političkog zastoja u zemlji u kojoj pravljenje konsenzusa i koaliranje nije ukorijenjeno u političkoj kulturi.
Makronu naruku ide to što kao predsjednik, u svakom trenutku može sazvati nove vanredne izbore ili se pozvati na Član 49.3 Ustava koji prijeti novim izborima ako neki zakon nije odobren.
( Nada Bogetić )