Radna verzija Temeljnog ugovora: Manji značaj MCP, manje obaveze oko vjeronauke

Radna verzija Temeljnog ugovora između Vlade i Srpske pravoslavne crkve (SPC) pretrpjela je nekoliko izmjena u odnosu na verziju iz januara koju je tadašnja Vlada, čiji je premijer bio Zdravko Krivokapić, poslala SPC.

Umanjen je značaj Mitropolije crnogorsko-primorske, ali i obaveze države oko vjerske nastave.

Iz kabineta premijera je saopšteno da su radne grupe usaglasile u načelu radnu verziju ugovora. Burno je na sadržaj ugovora reagovala Socijaldemokratska partija koja je zaprijetila obaranjem Vlade, Socijaldemokrate, kao i dio nevladinog sektora.

U posljednjoj verziji ugovora, u preambuli, piše da SPC zastupa Sveti sinod, dok je u januarskoj verziji pisalo samo SPC.

U posljednjoj verziji preambule se ugovor poziva i na crkveno ustrojstvo od osnivanja Žičke arhiepiskopije, Pećke patrijaršije, odnosno Srpske pravoslavne crkve. Takođe, piše da je Hrišćanska Crkva na prostoru Crne Gore prisutna od apostolskih vremena i njenog kontinuiteta - misije kroz istorijsko pravoslavno i crkveno ustrojstvo od osnivanja Zetske, Budimljanske i Humske episkopije Žičke arhiepiskopije (1219 - 1220 g.). U prethodnoj verziji je nakon Humske episkopije pisalo da su bile u sastavu Žičke arhiepiskopije, Pećke patrijaršije, odnosno Srpske pravoslavne crkve.

U posljednjoj verziji je izmijenjena i preambula u dijelu koji se odnosi na ulogu SPC u razvoju Crne Gore jer više ne piše da se posebno uvažava uloga Mitropolije crnogorsko-primorske u vrijeme crnogorskih mitropolita-gospodara, već da se samo uvažava. Izbrisan je i dio u kom se konstatuje uloga MCP u državnosti Crne Gore. Takođe, ranije je pisalo da se uvažava doprinos MPC u društvenom, kulturnom i obrazovnom razvoju Crne Gore, a sada umjesto MCP piše SPC.

U posljednjoj verziji nema dijela gdje se konstatuje da većinsko stanovništvo u Crnoj Gori pripada pravoslavnoj vjeroispovijesti.

Član 7 ugovora sada predviđa da se država obavezuje da, u skladu sa sopstvenim pravnim poretkom, izvrši uknjižbu svih neupisanih nepokretnosti u vlasništvo četiri episkopije u Crnoj Gori i njihovih crkveno-pravnih lica kojima pripadaju.

Članom 10 ugovora sada se predviđa da su strane ugovornice saglasne da će zaposlenima kod poslodavca omogućiti, “u skladu sa aktima poslodavca, korišćenje odmora u toku radnog vremena na vjerske praznike: Sveti Sava, prvi arhiepiskop srpski, Sveti Vasilije Ostroški i Sveti Petar Cetinjski, radi učestvovanja u vjerskom obredu”.

Izmijenjen je i član 11 u kom sada piše da se u slučajevima premještanja, iznošenja iz države ili otuđenja dobara koji predstavljaju kulturnu baštinu Države, a na kojima pravo svojine ima Crkva, primjenjuju odredbe zakona kojim se uređuje zaštita kulturnih dobara. Ranije je pisalo da se imovina koja predstavlja kulturnu baštinu Crne Gore ne može otuđiti, niti iznijeti iz države bez saglasnosti Vlade Crne Gore, u skladu sa zakonodavstvom Crne Gore.

U članu 12 koji se bavi pitanjem restitucije, sada se navodi da su strane ugovornice saglasne da je to pitanje potrebno regulisati u razumnom roku.

Izmijenjen je i član 13 u kom piše da nadležne vlasti u Crnoj Gori neće razmatrati zahtjeve za izgradnju vjerskih objekata Crkve koji nemaju pismeno odobrenje nadležnog eparhijskog arhijereja, ali je sada izostavljen dio da se to radi u skladu sa zakonom i autonomnim propisima Crkve.

Izmijenjen je i član 14 kojim je predviđeno da Crkva ima pristup i sredstvima javnog informisanja (novine, radio, televizija, internet), jer izbrisan je dio u kom se navodi da su sredstva javnog informisanja dužna da vjerodostojno, objektivno i bez diskriminacije obavještavaju javnost o stavovima i djelatnostima Crkve.

Izmjenu je pretrpio član 16. Sada piše da se pravoslavna vjerska nastava u javnim školama može regulisati, u skladu sa pravnim poretkom Države, dok je ranije pisalo da će biti regulisana posebnim ugovorom između strana ugovornica.

Ugovor sa SPC ima razliku u odnosu na ugovore sa Islamskom zajednicom i Katoličkom crkvom. U ugovoru sa IZ postoji odredba da nakon izbora reisa, a prije imenovanja, IZ treba da obavijesti državu, što nije slučaj sa nacrtom ugovora sa SPC i u ugovoru sa KC. U ugovoru sa KC nema odredbe koja predviđa bogosluženja na mjestima vezanim za značajne događaje i ličnosti. Članom 16 nacrta Temeljnog ugovora sa SPC država jemči pravo roditeljima i staraocima da svojoj djeci obezbijede vjersko obrazovanje u skladu sa sopstvenim uvjerenjima, dok se u ugovorima sa KC i IZ navodi da se pravo na vjersko podučavanje priznaje.

( Srdan Kosović )