Suočavanje sa sopstvenim ograničenjima

Novosadska izdavačka kuća „Solaris“ objavila je novo izdanje romana „Nepobedivi“ slavnog poljskog pisca naučne fantastike Stanislava Lema. Pored ovog naslova objavljeno je reizdanje, dvije decenije poslije prvog, Srpske erotske priče “Čarobna šuma”, koju su priredili Vasa Pavković i Dejan Ilić.

Lemov roman “Nepobedivi” iz 1964. godine jedno je od najistaknutijih djela u kojima se poljski pisac fokusira na problematiku susreta sa vanzemaljskom inteligencijom, odnosno, nemogućnošću ostvarivanja kontakta s njom. Takođe, Lem u ovom djelu duboko preispituje motive ljudske želje za istraživanjem svemira i postavlja pitanja šta čovječanstvo može da učini kada se suoči sa sopstvenim ograničenjima.

„Nepobedivi“ je naziv moćnog, dobro naoružanog međuzvjezdanog broda koji slijeće na jednu nepoznatu, nenaseljenu i sumornu planetu. Posada ima zadatak da ispita šta se dogodilo sa sestrinskim svemirskim brodom koji je ranije nestao na tom nebeskom tijelu. Istraživači uspijevaju da pronađu nestalu letjelicu, ali ne mogu da utvrde uzroke njene propasti. Uskoro pronalaze ostatke grada napuštenog u dalekoj prošlosti, ali i dokaze o formi kvazi-života, samoreplicirajućih mikro-mašina, koje predstavljaju svojevrsnu zaostavštinu davno iščezle vanzemaljske civilizacije. Roman je u više navrata objavljivan na srpskom jeziku krajem sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka u izdanju BIGZ-a. Prevod, koji je iskorišćen i u novom izdanju, uradio je Petar Vujičić.

Stanislav Lem (1921-2006) studije medicine završava 1948. godine. Ljekarskom praksom bavi se sasvim kratko, da bi se zatim u potpunosti posvetio književnom stvaralaštvu. U svojim djelima bavio se proučavanjem filozofskih tema, spekulacijama o tehnologiji, prirodi inteligencije, komunikaciji i razumijevanju, ljudskim ograničenjima i mjestu čovječanstva u univerzumu. Njegova djela prodata su u preko 27 miliona primjeraka širom svijeta i prevedena na preko 40 jezika.

Srpska erotska priča “Čarobna šuma”, priređivača Vase Pavkovića i Dejana Ilića okupila je najznačajnije stvaraoce, od doajena srpske književne scene do mladih stvaralaca. Svojim erotskim pričama u ovom zborniku predstavljaju se: Danilo Nikolić, Judita Šalgo, Pavle Ugrinov, Milica Mićić Dimovska, Jovica Aćin, David Albahari, Ljubica Arsić, Ljiljana Đurđić, Čarls Simić, Vladimir Pištalo, Mirjana Pavlović, Vasa Pavković, Jelena Lengold, Labud Dragić, Mihajlo Pantić, Miodrag Vuković, Ratko Dangubić, T. H. Raič, Dušica Pavkov, Sava Damjanov, Đorđe Pisarev, Nemanja Mitrović, Zoran Ćirić, Jasmina Vrbavac, Vule Žurić, Srđan Valjarević, Slobodan Ilić, Goran Petrović, Slavoljub Marković, Nenad Jovanović i Ivan Antić.

“Čarobna šuma” je po ocjeni kritičara jedna od najboljih antologijskih kolekcija u srpskoj beletristici. Nastala je prije dvadeset godina kao pokušaj da se od zla istorije skrene u umjetnost erotskog. Što se tiče poimanje erotike pomenutih pisaca, razlike su mnogo primjetnije nego kada je vrijednost u pitanju. Epski princip, kao u suštini nadlični i tanatoidan dominirao je tokom cijelog 20. vijeka u znatnom dijelu srpske pripovjedne književnosti, ali erotski, intimni princip paralelno je postojao i to u djelima najrelevantnijih prozaista.

Antologija “Čarobna šuma” započinje radovima pisaca koji su tokom cijele književne karijere nastojali da ukažu na značaj erotskog: Pavla Ugrinova, Danila Nikolića, Judite Šalgo i Milice Mićić Dimovske. Središnji dio bloka pripada autorima u čijim se poetkama tokom osamdesetih i devedesetih afirmacija ličnog i urbanog provlači kao konstanta, dajući zanimljive rezultate. Pri kraju izbora su priče mlađih srpskih pisaca raznovrsnih poetčkih opredeljenja, koji potvrđuju različitost i vitalnost savremenih oblika pripovijedanja.

( Vujica Ognjenović )