Identitet - potraga za samim sobom ili boljim životom
Švedski film “Iseljenici/Emigranti” proglašen je najboljim na šestom izdanju festivala u Perastu, a dodijeljene su i druge nagrade u više kategorija
Tema identiteta obrađena na različite načine, bilo kao potraga za samim sobom ili boljim životom, odlazak po cijenu napuštanja onoga što bi se nazvalo domom ili povratak koji nosi teret i obavezu, ali i identitet kao ono što nas u kontekstu nacije i narodnosti spaja ili pak razdvaja, ono što nas miri, vuče i/ili zanosi, tema identiteta kao sve ono što jesmo - obilježila je ovogodišnje, šesto izdanje nedavno završenog Međunarodnog filmskog festivala Forteca u Perastu (FIFFP), jednako kada je u pitanju filmski program, kao i panel diskusije.
Tome u prilog ide i odluka stručnog žirija da najboljim dugometražnim igranim filmom proglasi ostvarenje “Iseljenici/Emigranti”, švedski film u režiji Erika Pope koji je za isto djelo nagrađen i u kategoriji za najbolju režiju.
”’Iseljenici’ je filmsko ostvarenje bogate dramaturške strukture, odlične fotografije, suptilne režije i epske snage u propitivanju, uvijek aktuelne, a pogotovo kod nas, egzistencijalno značajne teme potrage, prvo one Marksove: ‘vječite potrage čovjeka za hranom’, a opet i one druge, za identitetom. Prilagođavanje kroz arhetipsku, nomadsku potragu za boljim mjestom za život mijenja pojedinca, ali i sva ta mjesta koja je širom planete čovjek prilagodio sebi”, navodi žiri u obrazloženju svoje odluke.
”Emigranti” je visokobudžetna epska drama zasnovana na priči Vilhelma Moberga o Šveđanima koji su sredinom 19. vijeka odlučili da bijedu i siromaštvo ostave za sobom i započnu novi život na drugoj strani Atlantika, navodi se u sinopsisu ostvarenja.
U filmu glumi Liza Karlehed koja je na Forteca festivalu osvojila i nagradu za najbolju glavnu glumicu, kao i Gustav Skarsgard, a tu su i Sofija Helin, Lena Stromdal i švedska muzička pop zvijezda Tove Lo koja na publiku, prvenstveno u Švedskoj, ostavlja poseban utisak.
”Šta je cijena repatriranja (povratka u otadžbinu), gdje je zaista naš dom, koje uspomene kao teret nosimo sa sobom, a koje su balast, samo su neka od pitanja koja otvara ova upečatljiva, melodramski osjećajna priča iskusnog reditelja. Po osjećaju za atmosferu, mogli bi ga nazvati ‘srednjim bratom’ uz Terensa Malika (Terrence Frederick Malick) kao najstarijeg, i Roberta Egersa kao najmlađeg ‘filmskog brata’”, dodaje žiri koji su činili: dramaturg dr Dragan Koprivica, fotografkinja Irena Bajčeta, producent Miljan Gogić i dramaturg Milo Vučinić.
U istoj kategoriji je nagrađen i film “A bili smo vam dobri” iz Hrvatske, reditelja Branka Schmita, a glavni glumac ovog ostvarenja, Rene Bitorajac proglašen je i najboljim u svojoj kategoriji. Film otvara aktuelnu temu koja gledaoce na prvi pogled vraća u vrijeme ratova, ali zapravo prikazuje dublje socijalne nesklade, kao i opasnost, ističe žiri i ocjenjuje da reditelj Shmit “svojim prepoznatljivim stilom uspješno poentira i otvara temu koju svi izbjegavamo”.
Tradicionalnu nagradu za ženski doprinos na filmu FIFFP 2022. ravnopravno dijele Pamela Tola za film “Dame od čelika” i glumica Liza Karlehed iz “Iseljenika”.
”Gledaoci su imali priliku da uživaju u maestralnoj glumi koja od početka do samog kraja gradacijom i glumačkim umijećem privlači punu pažnju gledalaca”, ističe žiri.
Nagradu za najbolji dokumentarni film dijele bosanskohercegovačko ostvarenje “Neki novi Brodvej” reditelja Denisa Bojića i film iz Indije “AHIMSA Gandhi: Power of the Powerless” u režiji Rameša Šarme.
U izuzetno jakoj konkurenciji, film Denisa Bojića izdvojio se iz dva razloga, smatra žiri i obrazlaže:
”Prvi je odlična struktura i režija, a drugi je tema koja je našem, nažalost, predcivilizacijskom balkanskom ambijentu itekako bliska i značajna za ‘otvoriti’. Teme inkluzije lica sa Daunovim sindromom u društvo, tabua vezanih za njihov porodični život i teškoće njihovih najbližih i staratelja, na ovaj način upričane u dokumentarnu strukturu su angažovane, direktne, oplemenjujuće, izuzetno katarzične i edukativne”, ističe žiri.
Sa druge strane, film o Gandiju je priča o volji jednog čovjeka da preokrene svijet. Svojom originalnošću i pristupom temi, daje gledaocu nove vidike, šire od onih u kojima je Gandi djelovao, poručuje žiri.
Nagrada festivala za najbolju komediju otišla je švedskoj komediji “Suedi” u režiji Manuela Konče, najbolje studentsko ostvarenje je kratki film “Mar” mladog crnogroskog reditelja Milorada Milatovića.
Specijalne diplome festivala dodijeljene su filmovima: danskom “The Butterfly Swing” za koji režiju potpisuje Soren Krah Jakobsen, “Monah Arsenije” Svetlane Cemin koprodukcija Srbije i Sjedinjenih Američkih Država, “Putovanje” u koprodukciji Srbije i Bosne i Hercegovine u režiji Aleksandre Mitrić Štifanić.
Forteca festival upriličen je na različitim lokacijama u Perastu, od 26. do 30. jula, a prikazana su zapažena ostvarenja iz Švedske, Norveške, Finske, Danske, ali i Indije, Tajvana, Kine, kao i iz regiona, istakla je organizatorka, izvršna direktorka i selektorka festivala Jelena Mila. Ona je više puta naglasila da je glavni cilj festivala i programa da crnogorskoj i balkanskoj publici uopšte približi kinematografije sjevera Evrope i putem nje i tamošnje centralne teme. Pored filmskih projekcija, Jelena Mila posebnu pažnju usmjerava i na predstavljanje filmski lijepih kadrova iz Crne Gore, prvenstveno Perasta sa čijom istorijom i čarima je i ove godine upoznala brojne goste festivala iz regiona i inostranstva.
Zaokružena priča u manje od deset minuta
Nagrada za najbolji kratki igrani film dodijeljena je ostvarenju “Suspension Bridge” sa Tajvana za koji režiju potpisuje Ragu Kondori.
”Most kao simbol spajanja u ovom filmu ostvaruje svoj puni smisao kada glavni glumac odustane od svoje odluke o konačnom kraju. U konkurenciji različitih dužina, našla se neka zlatna sredina. Film od skoro deset minuta, zanatski, tematski, pa čak i poetski zaokružen, što garantuje temeljan utisak i upućuje gledaoca da film lako preporuči drugima, a nažalost, ima dosta ljudi koji bi trebalo da ga pogledaju, jer je tema besmisla i usamljenosti, pored svih udobnosti i prečica koje smo kao tehnološki superiorna rasa sebi obezbijedili, itekako aktuelna”, piše žiri u svom obrazloženju.
Animirani film koji “Fausta” približava i djeci, i odraslima
Najbolji animirani film je “Svjetlost i sjenke” reditelja Rastka Ćirića iz Srbije.
U pitanju je kreativan i zanimljiv crtać koji u kratkom formatu rezimira Geteovog ”Fausta”, kaže žiri i približava ga mlađoj publici.
”A opet, tu su i slojevi za odrasle. Inventivan, slojevit, kroz suštinski malo likovnih elemenata tretira monolit klasične literature kakav je “Faust”, a njegovu temu iluzije i zavedenosti čovjeka slavom i bogatstvom tretira formom koja zadirkuje percepcije gledaoca”, ističe žiri.
Energija Metalike dala sklad
Specijalna nagrada za muziku na filmu osvojio je filmski “Forest Giant” za koji režiju potpisuju Vile Jankeri i Solar Films.
”Socijalna tema sa kojom se susreće svaki običan čovjek današnjice kombinovano sa energijom muzičkog benda Metalika ovom filmu daje jedinstven sklad”, obrazložio je žiri svoju odluku.
U kategoriji za najbolji scenario izdvojila se norveška kratka drama “Jabuka”, rediteljke Ingvild Sve Flike.
Nagrada Savjeta najmlađih dodijeljena je norveškom animiranom filmu “Origin of Man” u režiji Pjotra Sapegina. Nagrada publike srpskom filmu “Zlatni dečko” u režiji Ognjena Jankovića, ali i kratkom finskom filmu “Majka i mlijeko” Ami Lindholm.
( Jelena Kontić )