Na Valdanosu gradnja samo kod bivšeg odmarališta
"Studija zaštite biće osnov za donošenje krovnog plana kojim će Valdanos biti proglašen zaštićenim područjem”, kazao je sagovornik “Vijesti” iz Agencije
Agencija za zaštitu životne sredine uradila je u martu stručnu analizu o potrebi preventivne zaštite lokaliteta “Maslinada Ulcinj s uvalom Valdanos” u Opštini Ulcinj, kojom je na tom lokalitetu predviđena izgradnja samo na području nekadašnjeg vojnog odmarališta.
”Predviđeno je uklanjanje ostataka nekadašnjeg vojnog odmarališta i izgradnja zone sporta i rekreacije. U okviru zone je planirana izgradnja zona i kompleksa otvorenih i zatvorenih sportskih sadržaja, staza za šetnju, trim-staza, igrališta za djecu i pratećih servisnih sadržaja. Maksimalna bruto građevinska površina zatvorenih sportskih objekata predviđena je da iznosi 6.000 kvadrata”, piše u analizi koja je izrađena na inicijativu ulcinjskog Sekretarijata za komunalne djelatnosti od 15.11. 2021. Na čelu Opštine Ulcinj je tada bio Aleksandar Dabović iz Demokratske partije socijalista.
Predsjednik Opštine Ulcinj Omer Bajraktari potvrdio je “Vijestima” da će se s predstavnicima Agencije sresti u petak.
Cilj analize, koja bi uskoro trebalo da bude pretočena u studiju zaštite, kako saznaju “Vijesti”, nije konzerviranje prostora nego razvoj lokaliteta na pametniji način kako bi se u potpunosti suzbio bilo kakav vid divlje gradnje s akcentom na očuvanje prirodnog ambijenta.
”Analiza je kratkoročnog karaktera, ali će svakako poslužiti svrsi i onemogućiti bilo kakvo urušavanje tog jedinstvenog prostora. Studija zaštite biće osnov za donošenje krovnog plana kojim će Valdanos biti proglašen zaštićenim područjem”, kazao je sagovornik “Vijesti” iz Agencije.
U analizi se navodi da je predviđeno da se izgradnja objekata i uređenje prostora u uvali Valdanos, na nekadašnjem vojnom odmaralištu, mora realizovati uz striktnu zaštitu maslinjaka, okolnih plantaža agruma i šuma na Mavrijanu i Mendri.
”A kao poseban sadržaj kojim će se dati podrška tradicionalnom uzgoju maslina predloženo je otvaranje Centra za razvoj maslinarstva, u okviru kog će se vršiti proizvodnja maslinovog ulja, konzerviranje maslina i prodaja proizvoda. Područje zone Valdanos je moguće razraditi putem javnog urbanističko-arhitektonskog konkursa”, piše u analizi u koju su “Vijesti” imale uvid.
”Vijesti” su ranije objavile da je posljednjeg dana rada Vlade Zdravka Krivokapića, Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma dalo zeleno svjetlo Srpskoj pravoslavnoj crkvi (SPC) da u zaleđu plaže u Valdanosu postavi i izgradi objekte privremenog karaktera iako rješenje o povraćaju imovine toj vjerskoj organizaciji još nije pravosnažno. Tadašnji resor Ratka Mitrovića aminovao je to da SPC u “uvali maslina” može da gradi auto-kampove, parkirališta, ugostiteljske objekte, dječje igralište...
Uprava za katastar i državnu imovinu, kojom rukovodi v.d. direktora Koča Đurišić, donijela je krajem prošle godine rješenje o povraćaju imovine SPC u uvali Valdanos. Rješenje je donijeto u skladu sa Zakonom o otklanjanju posljedica oduzimanja imovine u uvali Valdanos...
Budući da je zaštitinik imovinsko-pravnih odnosa Bojana Ćirović podnijela žalbu na rješenje, taj predmet je pred Upravnim sudom, pa se zemljište u Valdanosu, koje je vraćeno SPC, i dalje vodi na državu Crnu Goru.
U analizi se podsjeća da je područje maslinade izuzetno značajno i vrijedno kulturno-istorijsko i prirodno nasljeđe grada Ulcinja i Crne Gore, koje svjedoči o usklađenoj i uravnoteženoj interakciji između ljudi i prirode koja je opstala tokom dugog viševjekovnog perioda.
”Jedinstveni tradicionalni obrasci korišćenja zemljišta u održavanju maslinjaka na ovom prostoru su evoluirala u ravnoteži sa svojim pejzažom tako da danas ova maslinada predstavlja jedinstvenu ambijentalnu cjelinu s najvećim kompleksom maslina u Crnoj Gori u kojoj ima oko 85.000 stabala autohtone sorte “žutica”. Neka od tih stabala starija su od 1.800 godina, dok prosječna starost oko 18.000 stabala iznosi oko 800 godina”, piše u analizi. Dodaje se da je u maslinadi u Ulcinju i maslinjaku u Kručima, mjerena starost 25 stabala masline tokom 2014, i da je tom prilikom utvrđeno da je šest stabala starosti od 300 do 455 godina, osam od 724 do 949 godina, dok je pet stabala starosti preko 1000 godina - 1131, 1298, 1321, 1784, 1899 godina.
”Istraživanja sprovedena u 2015, pokazala su da u maslinadi Valdanos starost pojedinih stabala masline iznosi 1.892 godine što je verifikovano i dobijenim sertifikatom starosti”, piše u analizi. Dodaje se da je prostor izdvojen kao pejzažna cjelina posebne atraktivnosti - pripada posebnom tipu predjela koji se odnosi na naselja s tradicionalnom poljoprivredom u poljima i na terasama koja su prepoznatljiva i specifična po primjeni tradicionalnih postupaka obrade maslinjaka.
”Tako se u maslinadi nalazi mreža kaldrmisanih puteva i podzida (suvomeđa), te nekoliko izvora što je čini tipičnim predstavnikom primorskog tipa antropogenog pejzaža. Prilična očuvanost prostora, dobro zdravstveno stanje stabala maslina, njihova milenijumska ili viševjekovna starost, očuvanost podzida (suhomeđa) i terasa, te kaldrmisanih puteva predstavlja suštinsku posebnost ovog prostora”, ističe se u analizi.
Zbog navedenih vrijednosti, navodi se, Zakonom o maslinarstvu i maslinovom ulju definisano je da maslinjaci predstavljaju dobro od opšteg interesa koji uživaju posebnu zaštitu.
”Maslinada u Valdanosu u Opštini Ulcinj, “Stara maslina” u Opštini Bar i “Velja maslina” u Opštini Budva uživaju posebnu zaštitu u skladu s Programom posebne zaštite masline koji je donijelo Ministarstvo nadležno za poslove poljoprivrede na predlog naučne ustanove. Pored izuzetnih kulturno-istorijskih i pejzažnih vrijednosti područje “Maslinade Ulcinj s uvalom Valdanos” karakteriše prisustvo komponenti biodiverziteta koje su značajne s aspekta nacionalne i/ili međunarodne zaštite što ovo područje preporučuje za zaštitu shodno Zakonu o zaštiti prirode”, navodi se u aktu Agencije. Upozorava se da je područje “Maslinade Ulcinj s uvalom Valdanos” zadnjih godina ugroženo urbanizacijom.
”To može dovesti do narušavanja prirodnog i ambijentalnog sklada ovog prirodnog dobra i mogućeg gubitka njegovih suštinskih vrijednosti. Zbog ove činjenice, a shodno članu 37 Zakona o zaštiti prirode, Opština Ulcinj, odnosno, Sekretarijat za komunalnu djelatnost i zaštitu ambijenta je podnio Inicijativu o preventivnoj zaštiti “Maslinade Ulcinj s uvalom Valdanos” Agenciji za zaštitu životne sredine.
Donošenjem Akta o preventivnoj zaštiti područja “Maslinada Ulcinj s uvalom Valdanos” na osnovu Zakona o zaštiti prirode, omogućiće se stvaranje pravnog i institucionalnog okvira za usklađivanje aktivnosti u ovom prostoru i ostvarivanje ciljeva zaštite i očuvanja ove jedinstvene prirodne i ambijentalne cjeline”, piše u analizi.
Valdanos ispunjava sve kriterijume za privremenu zaštitu
Priprema predloga privremene zaštite Valdanosa u završnoj je fazi, kazala je ministarka ekologije, prostornog planiranja i urbanizma Ana Novaković-Đurović.
Ona je kazala da je, na inicijativu Opštine Ulcinj, Agencija za zaštitu životne sredine izradila Studiju o privremenoj zaštiti Valdanosa.
”Studija je upravo završena i u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode i procedurama biće u petak predata Opštini Ulcinj”, navodi se u saopštenju.
Novaković-Đurović je rekla da područje Valdanosa ispunjava sve kriterijume za privremenu zaštitu.
Osim toga, kako je dodala, plaža se vodi kao spomenik prirode još od 1968. godine.
Novaković-Đurović je kazala da, paralelno s tim, Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma radi na izmjenama i dopunama Programa privremenih objekata u Opštini Ulcinj.
”Predloženi privremeni objekti, uključujući i objekte vjerskih zajednica na Valdanosu, za koje je prethodna Vlada u posljednjem danu mandata donijela odluku, biće isključeni iz Programa privremenih objekata”, kaže se u saopštenju.
( Samir Adrović )