Najviše struje u istoriji Crne Gore prodato u 2021. godini
Cijena električne energije znatno niža od EU prosjeka, ali najskuplja od zemalja Zapadnog Balkana
Vrijednost prodate električne energije kupcima priključenim na distributivni sistem prošle godine iznosila je 214,74 miliona eura, što je za 16,63 miliona ili 8,39 odsto više u odnosu na 2020. godinu, pokazuje izvještaj o stanju energetskog sektora Crne Gore, koji je uradila Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnost (REGAGEN) i dostavila Skupštini na usvajanje.
Prodata električna energija prošle godine je bila ujedno i najveća u istoriji pokazuju uporedni podaci iz izvještaja, jer je za dva miliona nadmašena vrijednost iz 2019. godine.
Cijena električne energije za domaćinstva sa dvotarifnim brojilima u Crnoj Gori iznosila je 9,74 eurocenti po kilovatsatu, uključujući sve takse i PDV, što je na nivou iz 2020. godine. Prosječna cijena električne energije u zemljama Evropske unije bila je 23,69 eurocenti po kilovatsatu. Niže cijene električne energije od Crne Gore imala je svaka država Zapadnog Balkana, a u Evropi još Gruzija, Moldavija i Turska.
Međutim, kada se uzmu u obzir razlike u standardu, odnosno paritet kupovne moći, cijene struje u Crnoj Gori su skuplje i u odnosu na Island, Holandiju, Finsku, Norvešku itd., ali su ipak i tada niže od evropskog prosjeka.
Tokom 2021. godine cijene električne energije dostigle su rekordno visoke nivoe, pa su one u Švedskoj npr. porasle i za 50 odsto, da bi nakon početka rata u Ukrajini dostigle u većini evropskih zemalja rekordan nivo.
Uz rast prodaje električne energije, porasla je i potrošnja, ali i u nešto nižem procentu, ili za 5,79 odsto više u odnosu na 2020. godinu, što se može pripisati oporavku ekonomske aktivnosti usljed slabljenja uticaja pandemije.
Kako se u izvještaju navodi, zahvaljujući povoljnim hidrološkim prilikama i novim proizvodnim objektima u 2021. godini ostvarena je proizvodnja električne energije od 3.655,66 GWh, što je za 13,35 odsto više u odnosu na 2020. i 8,06 odsto u odnosu na 2019. godinu, odnosno proizvodnja prošle godine je bila najveća u istoriji.
U strukturi proizvodnje termoelektrana (TE) Pljevlja učestvovala je sa 36,45 odsto, dok ostalu proizvodnju čine obnovljivi izvori energije. Hidroelektrana (HE) Perućica učestvovala je sa 27 odsto u ukupnoj proizvodnji, HE Piva 22,94 odsto, vjetroelektrane Krnovo i Možura sa 8,77 odsto, a male HE sa 4,71 odsto. Solarne elektrane imale su minimalan uticaj na ukupnu proizvodnju.
Prekidi u napajanju veći, ali gubici manji
Prema podacima dostavljenim od strane Crnogorskog elektroprenosnog sistema (CGES) u 2021. godini je evidentirano ukupno 217 prekida u prenosnom sistemu, od čega 165 neplaniranih (viša sila), dok su 52 prekida bila planirana.
Električna energija koja nije isporučena kupcima usljed prekida u napajanju u prenosnom sistemu povećana je čak 4,9 puta u odnosu na 2020. godinu, a prosječno trajanje prekida iznosilo je gotovo 19 sati. Iz CGES to pravdaju povećanim obimom izvođenja radova u postrojenjima prenosnog sistema.
Ukupni gubici u prenosnom sistemu iznosili su 1,79 odsto u odnosu na energiju koja je ušla u prenosni sistem, što je na nivou evropskog prosjeka, dok su gubici u distributivnom sistemu 12,39 odsto i imaju tendenciju pada u odnosu na raniji period. Tako su 2007. godine gubici bili 22,76 odsto.
”Smanjenje ukupnih gubitaka prvenstveno se može pripisati realizaciji projekta ugradnje novih brojila s daljinskim očitavanjem. Prilikom implementacije navedenog projekta vršena je i rekonstrukcija mreže, što je za posljedicu imalo i smanjenje tehničkih gubitaka”, piše u izvještaju.
Prirodni gas ostao u planovima
Crna Gora i dalje nema pristup izvorima prirodnog gasa, ni infrastrukturu koja bi podržala njegovo korišćenje.
Plan izgradnje Jonsko-jadranskog gasovoda teče sporo, a idejni projekat gasovoda na teritoriji Albanije i Crne Gore završen je u novembru 2021. godine.
Prirodni gas bi se koristio kao supstitucija za upotrebu električne energije i uglja.
”Prirodni gas se smatra ekološki najprihvatljivijim gorivom jer u poređenju s ostalim fosilnim gorivima ima najmanji koeficijent emisije ugljen-dioksida po jedinici oslobođene energije. Kao takav, u odnosu na ostala fosilna goriva, manje zagađuje okolinu i lako se koristi, te zbog toga sve više dobija na važnosti kako se zalihe postojećih fosilnih energenata smanjuju”, navodi se u izvještaju.
Kada je u pitanju proizvodnja ugljovodonika u podmorju Crna Gora je do sada zaključila dva ugovora. Ugovorom s italijansko-ruskim konzorcijumom Eni-Novatek predviđena su dva perioda istraživanja. Izbušena bušotina prošle godine dala je negativne rezultate, a koncesionar je dužan da izbuši još jednu bušotinu čija je planirana dubina 1.045 metara, a Eni-Novatek će morati da položi bankarsku garanciju vrijednosti 12 miliona eura.
Država je drugi ugovor o koncesiji za proizodnju ugljovodonika zaključila u martu 2017. godine s kompanijom Energean za dva bloka (26 i 30).
Prema tom ugovoru kompanija ima obavezu da sklopi ugovor s drugom partnerskom kompanijom kako bi ušla u drugi period istraživanja nafte u crnogorskom podmorju što nije uradila u predviđenim rokovima, pa joj je Vlada dozvolila produženje za pronalazak partnera do 15. jula ove godine. Međutim, grčka kompanija Vladi ni u dodatnom roku nije dostavila ime partnera, što joj je bila zakonska obaveza, ali zbog toga izvršna vlast, kako je “Vijestima” ranije saopšteno iz Ministarstva kapitalnih investicija, neće raskidati ugovor.
Energean je ispunila sve obaveze koje se odnose na prvi period istraživanja. I. I.
Jugopetrol dominira među naftnim kompanijama
Na tržištu naftnih derivata Crne Gore, na kraju 2021. godine poslovalo je 65 preduzeća, a ukupni skladišni kapaciteti iznosili su 96.546 kubnih metara, od čega Jugopetrolu pripada 79.669 kubna metra.
Na kraju prošle godine trgovina na malo naftnim derivatima obavljana je u 121 objektu u Crnoj Gori, od čega je 115 benzinskih stanica i šest jahting servisa.
Najviše objekata ima Jugopetrol - 50, od čega tri jahting servisa, 15 pumpi ima Petrol CG, INA ima 12, Lukoil 10,...
Transport naftnih derivata prošle godine su obavljale 32 kompanije, a tu takođe Jugopetrol ima najviše vozila za transportovanje.
( Ivan Ivanović )