Rudnik bezakonja u rukama tužioca
Specijalni tužioci već češljaju spise kćerke firme iz Beograda, koja se odnosi na prodaju proizvoda Plantaža ispod tržišne cijene
Specijalno državno tužilaštvo (SDT) naredilo je da se pregleda i vještači poslovna dokumentacija, koja je krajem jula kamionom stigla iz predstavništva “Plantaža 13. jul” iz Beograda - nakon toga biće poznato da li će se i na koga proširiti krivična istraga zbog eventualnih malverzacija u toj državnoj kompaniji, saznaju “Vijesti”.
To je “Vijestima” saopšteno juče iz izvora bliskog istrazi nakon što je uhapšena bivša izvršna direktora te kompanije Verica Maraš.
Ona je lišena slobode zbog sumnje da je učestvovala u malverzacijama kojima je ta državna kompanija oštećena za preko pet miliona eura, tvrde zvanično iz Uprave policije. To je učinjeno u sklopu predmeta “Briketi”.
Prema saznanjima “Vijesti” - tužioci utvrđuju i eventualnu odgovornost Maraševe i njenih kolega u navodno nezakonitim poslovima prodaje svježeg lozovog destilata (100%) Rubinu Kruševac za 2,40 eura po litru, što je “višestruko ispod realne cijene”.
Upućeni, međutim, tvrde da je riječ “o rudniku bezakonja” i da će buduće istrage dokazati brojne, višemilionske malverzacije bivše uprave.
Više izvora “Vijesti” tvrdi da je, na početku istrage o slučaju “Briketi”, tužilaštvo dva dana iznosilo i kopiralo dokumentaciju koja može dokazati krivična djela, a da su objedinili istragu o ostalim krivičnim prijavama.
”Između ostalog, kamion dokumentacije tužilaštvo je preuzelo i iz poslovnice Plantaža u Beogradu. Na zahtjev SDT-a, kamion sa spisima krenuo je iz glavnog grada Srbije, pa se na granici pojavio problem - kako ocariniti tu robu ‘uvezenu’ iz druge države”, priča sagovornik “Vijesti”.
Smijeh i suze
Po nalogu specijalnog tužioca Vukasa Radonića policajci su po Maraševu došli u kancelariju Plantaža, u kojoj radi na mjestu referent plana i analize u Sektoru finansija.
Prema informacijama “Vijesti”, pripadnici Specijalnog policijskog odjeljenja (SPO) ušli su u sektor finansija, pitali gdje sjedi, a onda joj pokazali nalog za hapšenje.
”Bilo je stresno... Ustala je mirno i s osmjehom rekla - Idemo. Ona je odavno spremna za hapšenje, čak je i pričala o tome. Reakcije zaposlenih bile su pomiješane... Njene koleginice iz sektora to su teško podnijele, bilo je dosta plača. Sumorno je sve to izgledalo... Niko se nije radovao. Mislim da su mogli i da je uhapse kod kuće, kao što su i članove Odbora direktora, a ne da je sprovode kroz čitavu zgradu”, kazao je “Vijestima” sagovornik iz državne kompanije.
Maraševu su iz te zgrade policajci odvezli da prisustvuje pretresu nekretnina koje posjeduje - stanova u Jerevanskoj i Moskovskoj ulici, kuće u Zeti...
Nakon pretresa, po nalogu tužioca odvedena je u prostorije SPO, odakle su je inspektori izveli nešto poslije 14 sati.
Prema saznanjima “Vijesti”, pretresima nekretnina nije prisustvovao njen branilac jer je Maraš inspektorima rekla da će naknadno odlučiti ko će je zastupati.
Osim nekretnina koje je policija pretresla juče ujutro, Maraš posjeduje i stan u Budvi i vikendicu na Žabljaku, koje će policija takođe provjeriti kako bi utvrdili da li u njima ima dokaza za krivično djelo koje joj se stavlja na teret.
Tužilac Radonjić kazao je za “Vijesti” da je SPO-u dat obavezujući nalog za lišenje slobode Maraš: “Zbog postojanja osnova sumnje da je u saizvršilaštvu učinila krivično djelo zloupotreba položaja u privrednom poslovanju.”
Proširena istraga
U istrazi, koja je proširena i na Maraševu, pripadnici policije 11. jula uhapsili su Veselina Vukotića, Boža Mihailovića, Đorđija Rajkovića, Seada Šahmana, Duška Perovića i Anicu Hajduković koje sumnjiče za zloupotrebu položaja u privrednom poslovanju.
Hapšenja su uslijedila nekoliko mjeseci nakon što je novi menadžment Plantaža podnio krivičnu prijavu kojom je Vukotića, Maraš, Mihailovića i nekadašnjeg direktora Sektora pravnih i opštih poslova Miroslava Vukovića, tvrdeći da su iskorišćavanjem službenog položaja, odnosno zloupotrebom položaja u privrednom poslovanju, pribavili drugome protivpravnu imovinsku korist, a nanijeli štetu kompaniji - djelujući organizovano kao članovi kriminalne grupe.
Tvrde da je Vukotić formirao kriminalnu grupu koja je planirala način na koji će pristupiti izvršenju krivičnog djela i da su to učinili zaključenjem ugovora o poravnanju i ugovora o prenosu udjela.
”Radi realizacije kriminalnog plana više desetina puta sastajali su se s predstavnicima privrednog društva ‘OMP Engineering’ u čiju korist su zaključeni sporni ugovori, a sve u cilju izvlačenja novca od kompanije ‘13. jul Plantaže’ AD”, piše u prijavi.
Optužuju ih da su, zloupotrijebivši svoj položaj i ovlašćenja, upodobljavali bitne činjenice od kojih je zavisila odluka Odbora direktora kompanije o zaključenju spornih ugovora.
Novo rukovodstvo optužilo je prijavljene da su iskorišćavanjem i zloupotrebom svog položaja pribavili višemilionsku protivpravnu imovinsku korist firmi “OMP Engineering”.
Vještaci bili na strani "Plantaža"
Tokom sačinjavanja poslovne dokumentacije prilikom postupka poravnanja između “Plantaža” i “OMP Engineering”, a nakon neuspjelog posla s fabrikom briketa, državna kompanija obavezala se da firmi, koju su 2009. godine osnovali Oleg Obradović, Miodrag Ivanović i Predrag Bošković, koji je kasnije izašao iz posla, plati 350.000 eura i prenese im u vlasništvo 37.000 kvadrata zamljišta u Donjim Kokotima.
Prema ugovornoj obavezi, firma “OMP Engenering” obavezala se da na “Plantaže” prenese 50 odsto udjela u zajedničkoj firmi “Plant OMP”, koja nikada nije radila niti ostvarila bilo kakav prihod.
Iz SDT-a ranije su nezvanično kazali da su štetno poravnanje predložili, a potom i usvojili većinom glasova tadašnjeg Odbora direktora “Plantaža” iako je pred Privrednim sudom u Podgorici u toku bio parnični postupak između dvije kompanije radi naknade štete po tužbi i protivtužbi, a u kojem su svi dokazi i izjave vještaka bile u korist državne kompanije.
Vještaci su, tokom parničnog postupka pred Privrednim sudom, naveli da vrijednost novca i zemlje prenijete na firmu “OMP Engineeringa”, iznosi najmanje 1,4 miliona eura štete za državnu kompaniju. “Plantaže” su po mišljenju viještaka trebale da dobiju obeštećenje od oko 3,5 miliona eura, ali su pristale da one obeštete suprotnu stranu sa 1,4 miliona. Upitna je i vrijednost ustupljenog placa, tada procjenjena na nešto preko milion eura.
Decenijama crnogorski ponos, kompanija “Plantaže” je 2009. raspisala javni poziv u kojem su tražili partnera za fabriku briketa. Javio se “OMP Engineering”, firma koja je osnovana tačno tri dana nakon raspisivanja oglasa.
U julu 2011. godine organizovano je svečano otvaranje fabrike - pred kamerama, crvenu vrpcu presjekli su tadašnji gradonačelnik Podgorice Miomir Mugoša i Verica Maraš. I pored velikih planova, proizvodnja briketa nikada nije pokrenuta iako su “Plantaže” i privatna firma u fabriku, prema nalazu vještaka, uložili u novcu i zemlji 1.467.029,02 eura, dok je ulog “OMP Engineeringa” bio 1.278,674,47 eura.
”OMP Engineering” je 2014. pokrenuo tužbu protiv “Plantaža”, gdje je na početku traženo obeštećenje od šest miliona eura tvrdeći da su “Plantaže” nudile nekvalitetnu lozovinu i u nedovoljnim količinama, dok je ova državna kompanija naknadno pokrenula kontra tužbu tvrdeći da je “OMP Engineering” u zajedničku fabriku instalirao opremu koja nije odgovarajuća za preradu lozovine.
Tokom postupka u Privrednom sudu vještak mašinske struke Goran Dedić donio je nalaz u korist “Plantaža”. On je utvrdio da oprema “OMP Engineeringa”, koja je bila njihov ulog, ne bi uopšte mogla da se koristi u toj vrsti proizvodnje.
Ana Đukanović bila protiv poravnjanja
I pored takvog mišljenja vještaka bivši menadžment “Plantaža” je pokrenuo 2020. godine postupak sporazumnog poravnanja, a advokati kompanije Ana Đukanović i Marko Hajduković su otkazali punomoćje.
”Zaključivanje ovakvog poravnanja dodatno čudi i zabrinjava pri činjenici da su nalazi i mišljenja vještaka mašinske, ekonomske i poljoprivredne struke, kao i iskazi vašeg menadžmenta i vaših zaposlenih, u cjelosti išli u korist ‘Plantaža’”, upozorili su advokati Đukanović i Hajduković.
Sudija u višegodišnjem sporu pred Privrednim sudom bio je uhapšeni bivši predsjednik Blažo Jovanić.
Na zahtjev novog rukovodstva “Plantaža” krajem 2021. godine obnovljen je postupak pred Privrednim sudom između “OMP Engineering” i “Plantaža” jer nova uprava nije željela da realizuje ugovor o poravnanju zbog sumnje da je ugovor štetan za kompaniju.
Put Verice Maraš: Mjesečno primala i 9.560 eura
Verica Maraš je u “Plantažama” zaposlena od 1985. godine. Za finansijsku direktorku postavljena je 1991. godine i na toj funkciji je ostala do 2008, kada je izabrana za izvršnu direktoricu.
S mjesta izvršne direktorice razrješena je na lični zahtjev u oktobru 2020. - nakon što je Državna revizorska institucija objavila izvještaj o kontroli poslovanja Plantaža s dvostruko negativnim mišljenjem.
Prema izvještajima o imovini javnih funkcionera Maraš je nakon izbora za izvršnu direktoricu imala mjesečnu platu od 5.426 eura, da bi ona u jednom trenutku 2010. godine narasla i na 9.560 eura. Nakon bure u javnosti o visokim zaradama javnih funkcionera, Vlada 2012. godine ograničava zarade, a plata direktorici “Plantaža” pada na “svega” 974 eura. U naredne četiri godine njena zarada ponovo postepeno raste, pa 2017. dostiže 3.703 eura, a 2019. i 7.367 eura. Za deset mjeseci 2020. godine zarada joj je iznosila 3.890 eura, a te godine je iz državnog budžeta podigla i povraćaj više plaćenih poreza i doprinosa u iznosu od 23.456 eura.
Ona je u maju 2020. godine, komentarišući kritike o visini njene zarade, kazala da se zarade utvrđuju u skladu sa važećim aktima koje donosi Odbor direktora. Tada je navela i da su “Plantaže veliki crnogorski poslovni sistem, ponos Crne Gore i moćna međunarodna kompanija” i da je njena zarada zavisila od poslovnih rezultata “koji su uvijek bili impozantni”.
Međutim, kompanija u kontinuitetu od 2012. godine nije dobila pozitivno mišljenje eskternog revizora na svoje finansijske izvještaje, uz sumnje u njihovu tačnost. Tek je prošle godine kompanija dobila pozitivno mišljenje, a revizor je konstatovao da su ranijih godina pogrešno knjiženi i time bez osnove uvećavani prihodi. To znači da su izvještaji ranijih godina falsifikovani da bi se lažno prikazalo pozitivno poslovanje, a ono je bilo povod za dijeljenje raznih bonusa i naknada menadžmentu i članovima borda direktora. Revizor je procijenio da nisu knjiženi gubici od 14 miliona eura iz prethodnih godina, pa su oni vanredno uknjiženi za 2021. godinu, što je dovelo da je zvanično gubitak u prošloj godini iznosio 20 miliona eura.
Ona je 2010. godine od “Plantaža”, odlukom Odbora direktora kojim je predsjedavao Veselin Vukotić, dobila bespovratna “kadrovska sredstva za rješavanje stambenog pitanja” od 299 hiljada eura.
“Odbor je imao u vidu, donošenjem ove odluke, da ulažući u kadrovska sredstva, ujedno motiviše dalji kvalitetan i uspješan rad izvršnog direktora, a u krajnjem ovim putem ulaže u profit, u brend ‘Plantaža’”, naveo je Vukotić u svom obrazloženju ovakve odluke.
Maraš je u periodu od aprila 2009. do maja 2020. godine bila i članica odbora Podgoričke, odnosno kasnije Sosijete banke, gdje je dobijala mjesečnu naknadu od 700 do 800 eura. Bila je i odbornica DPS-a u gradskom parlamentu od septembra 2006. godine do jula 2014. godine gdje je imala mjesečnu naknadu od 100 do 150 eura.
Svjesno izgubili šest miliona?
SDT je, navodi sagovornik lista, tokom izviđajne faze tražio od predstavništva “Plantaža” iz Beograda da im dostave poslovnu dokumentaciju kako bi se utvrdilo da li se nesavjesno poslovalo unutar kćerke - firme, odnosno sklapani sumnjivi poslovi na štetu nekadašnjeg crnogorskog privrednog ponosa.
Da je rad predstavništva “Plantaža” u Beogradu posao za tužilaštvo, prva je upozorila bivša finansijska direktorica kompanije Valerija Saveljić, koja je krajem 2019. godine saopštila da kćerka - firma tokom 2018. godine i početkom 2019. godine, u vrijeme dok je šef predstavništva bio Veselin Đurišić, uz saglasnost tadašnje izvršne direktorice Verice Maraš, počeo prodaju svježeg lozovog destilata (100%) Rubinu Kruševac za 2,40 eura po litru...
Saveljić je tada medijima dostavila fakturu robe na Rubin Kruševac iz koje se može vidjeti da se radi o prodaji oko milion litara svježeg lozovog destilata jačine 62 odsto.
Tada je izračunala da je u poslu na relaciji “Plantaže - Rubin Kruševac” gubitak po prodatom litru bio - 10,43 eura, pa je crnogorska kompanija za milion litara sirovog destilata prihodovala 1.488.000 eura, a da je proizvod prodat po realnoj cijeni od 12,83 eura po litru apsolutnog alkohola, naplatili bi čak 7.955.634 eura.
”Prodajom apsolutnog alkohola dobijenog od sirovog lozovog destilata ispod cijene koštanja, ne samo da je nanijeta materijalna i finansijska šteta “Plantažama”, zbog prodaje ispod cijene koštanja, već je narušen i ugled brenda, a konkurenciji stavljeno do znanja da se firma nalazi u velikim finansijskim problemima”, kazala je Saveljić, koja je i članica GO URE.
Tokom izviđaja poslovne dokumentacije iz beogradskog predstavništva utvrdiće se ko je sve podizao novac iz blagajne, gdje je trošen prihod kompanije i kako su sklapani i drugi poslovi.
Stvarala lažnu sliku...
Prema prijavi Maraš je prihvatila da postupa po nalozima organizatora kriminalne grupe, pa je pristala da učestvuje u pripremi Izvještaja za zaključenje poravnanja i stvara lažnu sliku da je posao dobar po kompaniju.
”Da na osnovu naloga organizatora grupe, na sjednicama Odbora direktora zastupa stav da je zaključenje poravnanja dobra odluka za Kompaniju, da Odbor ima dovoljno materijala za donošenje takve odluke, kao i da na sjednici Odbora iznosi polovične podatke o iznosu ulaganja, kako bi stvorila lažnu sliku da je ulaganje OPM Engineering značajno veće od ulaganja kompanije ‘13 jul Plantaže’, dajući tako Odboru direktora informaciju iz 2014. godine, o procjeni ulaganja i jedne i druge firme u zajedničku firmu, navodeći da su Plantaže uložile oko 450.000 eura, a OMP 1.122.000,00 eura, iako je kao izvršni direktor Plantaža, te kao predsjednik odbora direktora Plant OMP-a, Verica Maraš morala znati da su od tada ukupna ulaganja Plantaža značajno veća, i da premašuju iznos ulaganja OPM Engineeringa, te da obavlja i druge radnje u cilju realizacije planiranog štetnog posla”, piše u krivičnoj prijavi.
( Goran Kapor, Jelena Jovanović, Biljana Nikolić )