Fridom haus o Europrajdu: Vlasti Srbije da obezbijede prava manjinskih grupa
"Odobriti marš jednoj grupi - koja negira prava drugoj - krši osnovna načela liberalne demokratije i sugeriše implicitno vladino pružanje prednosti jednoj grupi nad drugom"
"Bez obzira nazivate li to odlaganjem, otkazivanjem ili potpunom zabranom - najava predsjednika Vučića da Europrajd neće biti održan u Beogradu predstavlja značajno kršenje prava srpske i evropske LGBT zajednice", ocijenio je za Glas Amerike Majkl Smelcer – viši istraživač i analitičar američke nevladine organizacije Fridom haus.
"Umjesto pristanka na zahtjeve grupa - protivnika ljudskih prava, koje prijete ometanjem događaja, potrebno je da vlasti Srbije obezbijede prava manjinskih grupa da se mirno okupljaju bez straha od odmazde ili nasilja – što je zagarantovano državnim Ustavom“, podvlači Smelcer.
Prema njegovim riječima, odluka vlasti Srbije posebno je upadljiva zbog oštrog kontrasta u vezi sa protesima protiv Europrajda održanih Beogradu.
"Pravo na izražavanja sopstvenog mišljenja kroz kolektivnu akciju, poput mirnog protesta, jedan je od kamena temeljaca liberalne demokratije. Odobriti marš jednoj grupi - koja negira prava drugoj - krši osnovna načela liberalne demokratije i sugeriše implicitno vladino pružanje prednosti jednoj grupi nad drugom", upozorava predstavnik nevladine vašingtonske organizacije Fridom haus.
Najviši državni zvaničnici, predsjednik i premijerka Srbije, Aleksandar Vučić i Ana Brnabić odluku o, kako su je formulisali, odlaganju ili otkazivanju Europrajda, obrazložili su kompleksnom političkom situacijom koju povezuju sa Kosovom – tvrdeći da za organizaciju panevropske LGBTQI+ manifestacije ne postoje bezbjednosni uslovi.
Predsjednik Srbije nedavno je izjavio da ga u odlaganju ili otkazivanju Europrajda, koju organizatori i pripadnici seksualnih manjina tumače kao zabranu, neće spriječiti ni intervencije najviših svjetskih zvaničnika – poput američkog ili ruskog predsjednika i drugih.
Sa druge strane, Beogradom su u najmanje dva navrata tokom posljednjih nedjelja bez ikakvih prepreka, marširali protivnici tog događaja koji pripadaju tradicionalnoj, konzervativnoj i ultradesničarskoj struji.
Njihovi predstavnici najavljuju i protestno okupljanje u danu kada je najavljena Europrajd šetnja u Beogradu – 17. septembra. Inače, planirano je da čitava manifestacija u prijestonici Srbije traje sedam dana. U tom periodu najavljena su brojna kulturno-umjetnička dešavanja, debate i koncerti.
Jedna od zvanica koja je potvrdila dolazak je Vladimir Bilčik - izvjestilac za Srbiju u Evropskom parlamentu.
"Ohrabruje me vijest da nadležni u Srbiji i organizatori Europrajda zajednički rade na bezbjednom rješenju za održavanje događaja onako kako je planirano. Srećan sam što mogu da objavim da sam prihvatio poziv, radujem se dolasku u Beograd 17. septembra“, napisao je Bilčik na društvenoj mreži Tviter.
Prethodno je više od 140 njegovih kolega pozvalo zvaničnike u Srbiji da omoguće održavanje te manifestacije, izvijestio je u srijedu portal European Western Balkans.
U vezi sa mogućim otkazivanjem ili zabranom Europrajda do sada su se oglašavali brojni međunarodni faktori. Kada je riječ o Americi, nije reagovao sam predsjednik Džozef Bajden, ali se u srijedu oglasio državni sekretar Entoni Blinken.
"Slobode mirnog okupljanja i izražavanja su suštinske komponente zdrave demokratije. Pozivamo Srbiju da se ponovo obaveže da bude domaćin Europrajda. Prava LGBTQI+ osoba su ljudska prava“, saopštio je Blinken.
Takođe, Evropska unija ohrabrila je vlasti Srbije da nastave kontakte sa organizatorima kako bi pronašli rješenje za mirno i bezbjedno održavanje Europrajda, saopštio je iz kabineta njenog portparola.
"EU pridaje veliku važnost da Prajd bude održan u miru i da učesnici budu bezbjedni. Unija podržava jednakost i odbacuje sve oblike diskriminacije. Očekujemo da se naši najbliži partneri posvete zaštiti i promociji ljudskih prava“, navedeno je u saopštenju Unije.
"Zabrana kao sramna predaja"
Njujorška nevladina organizacija za zaštitu ljudskih prava Hjumans rajt voč (HRW) saopštila je da prijetnje nasiljem nad učesnicima Europrajda ne opravdavaju otkazivanje okupljanja i zatražila da Vlada Srbije odmah ukine zabranu tog događaja.
"Odluka Vlade Srbije da otkaže Europrajd je sramna predaja. Ulični protesti ekstremno desničarskih grupa i vjerskih subjekata već su održani. Sada Srbija ima obavezu da osigura i bezbjednost i dostojanstvo učesnika Europrajda. Prijetnje dostojanstvu i pravima LGBT osoba vlasti treba da tretiraju ozbiljno. Otkazivanje regionalnog događaja je pogrešan potez", saopštio je Grejem Rid direktor programa za prava LGBT osoba u toj organizaciji.
Titula domaćina Europrajda dodjeljuje se još od 1992. godine. Beograd je odabran kao domaćin, uprkos tome što ne predstavlja dio Evropskog ekonomskog prostora.
Inače, Srbija je država u kojoj je, proteklih dvadeset godina, Parade ponosa obilježilo nasilje i državne zabrane.
Takođe, Srbija je država u kojoj nisu regulisana osnovna prava LGBT+ osoba uprkos tome što je premijerka Ana Brnabić deklarisana pripadnica te populacije.
Živi u istopolnoj zajednici sa svojom partnerkom i djetetom u državi u kojoj LGBT osobe sebe smatraju obespravljenim u odnosu na većinsku heteroseksualnu populaciju.
Predsjednik Srbije je odluku o dodjeli novog premijerskog mandata Ani Brnabić objelodanio u istom danu kada je saopštio odluku o odlaganju ili otkazivanju Europrajda.
Septembra 2021. učesnici Beograd prajda su, tokom protestne šetnje, ponovili zahtjeve za usvajanje zakona o istopolnim zajednicama i rodnom identitetu, kao i druge mjere za poboljšanje prava pripadnika seksualnih manjina.
( Glas Amerike )