Gluvi na crveni alarm u zdravstvu

Fond za zdravstveno osiguranje (FZO) od 16. marta 2021. pa do kraja te godine uputio je više dopisa Ministarstvu finansija i socijalnog staranja kojima je ukazano na alarmantnu situaciju u zdravstvenom sistemu i probleme u finasiranju, sa molbom da se obezbijedi dodatni novac kako bi ovaj sistem nesmetano funkcionisao, ali na te dopise iz ministarstva nije bio pozitivnog odgovora.

U tom periodu direktor FZO je bio aktuelni ministar zdravlja Dragoslav Šćekić dok je ministar finansija i socijalnog stranja tada bio Milojko Spajić.

”Vijesti” imaju uvid u tu dokumentaciju.

Šćekić je juče “Vijestima” kazao da je jasno da Ministarstvo tada nije željelo da razgovara sa njima, a Spajić da su u tom trenutku uradili koliko su mogli.

Neizmirene obaveze FZO po posljednjoj računici Ministarstva finansija su oko 65 miliona eura i taj novac za podmirenje dugova biće obezbijeđen u rebalansu budžeta koji bi danas Vlada trebalo da utvrdi i pošalje Skupštini na usvajanje.

Prema dokumentaciji, Šćekić je 16. marta 2021. dopisom Spajiću ukazao da su limiti potrošnje za FZO za tu godinu u pripremi budžeta niski i da mogu nastati problemi u finasiranju tokom godine, odnosno da može doći do zastoja u snabdijevanju ljekovima i rastu neizmirenih obaveza po svim osnovama.

Nakon toga, 11. avgusta 2021. uputio je dopis Spajiću kojim je tražio da se sagleda mogućnost da se Fondu obezbijedi dodatni novac za potrošnju, jer podaci za prvih sedam mjeseci te godine pokazuju da će do kraja godine nedostajati za izmirenje obaveza nepunih 60 miliona eura pod uslovom da se epidemiološka situacija ne pogorša. Prema toj računici, za ljekove i medicinska sredstva Montefarmu je trebalo 32 miliona, za bruto zarade 11 miliona, za tretman medicinskog otpada 650,38 hiljada, za liječenje van sistema javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori osam miliona, za ljekove na recept (privatne apoteke) pet miliona, za rashode za labolatorijski materijal tri miliona, za izradu i održavanje softvera 166 hiljada eura.

Dopisi i urgencije

U tom dopisu navedeno je da je Montefarmu za 2021. planirano 68,39 miliona i da je za sedam mjeseci već potrošeno 58,14 miliona, da je za privatne apoteke namijenjeno 17 miliona, od čega je za sedam mjeseci potrošeno 12,7 i do kraja godine ostalo 4,2 miliona, za laboratorijski materijal na kraju sedmog mjeseca je već bilo potrošeno 3,6 miliona i do kraja godine je falilo tri miliona...

Šćekić u istom dopisu objavještava Spajića da osim ovog nedostajućeg novca Fondu svakodnevno pristižu zahtjevi od javnih zdravstvenih ustanova da se obezbijedi dodatni novac mimo budžeta. Za primjere navodi da je opšta bonlica u Bijelom Polju tražila 179,69 hiljada da plati dug za nabavku kiseonika, specijalna bolnica u Brezoviku je tražila 1,6 miliona za nabavku ljekova za onkološke pacijente, barska bolnica je tražila pomoć u finansiranju izgradnje kiseoničke podstanice sa pratećom opremom za distribuciju medicinskog kiseonika (60.000 eura) i 46.000 za nabavku dva paleta tanka za tečni kiseonik od jedne tone za optimalno funkcionisanje, dok je cetinska bolnica tražila novac za izradu podstanice za kiseonik i troškove za dopunskii rad jer se organizuje u tri smjene (29.000 eura). Na ovaj dopis Spajić nije odgovorio.

Istog dana, 11. avgusta, ministarstvo dobija i dopis u kome Fond navodi da je potrebno 4,14 miliona Montefarmu zbog povećanog obima potrošnje kovid ljekova, a što nije planirano prošlogodišnjim budžetom. Naznačeno je da je ta nabavka treba biti hitna. Spajić je 17. avgusta odgovorio da je “ministarstvo mišljenja da se novac potreban za ovu nabavku obezbijedi iz novca koji je planiran Fondu zakonom o budžetu za 2021. godinu”.

Šćekić sedmog septembra piše urgenciju Spajiću u kojoj opet ukazuje da je potrebno obezbijediti dodatni novac do kraja 2021. godine, kao i za vanrednu nabavku ljekova za Montefarm, ali ni na to ministar nije odgovorio. Pisana je i urgencija 30. septembra 2021. godine.

Nakon toga Šćekić piše 20. oktobra pismo Spajiću u kome opet upozorava na probleme Fonda i traži sastanak kako bi ministra i njegove saradnike upoznao sa problemima zdravstvenog sistema, ali i na to pismo Spajić ne odgovara.

Molba za sastanak

”Poslovanje Fonda u 2021. pored neizmirenih obaveza na 31. decembrar 2020. koje iznose oko 40 miliona eura dodatno opterećuje umanjenje budžeta Fonda za oko 10 miliona eura u odnosu na planirani novac koji je bio iskazan kroz nacrt budžeta. Neizmirene obaveze u toku tekuće godine (2021) su se uvećale i uvećavaće se do kraja godine s obzirom na pandemiju koja traje. Ovo za posljedicu ima nedostatak novac na pozicijama na kojima se vrše plaćanja za izdavanje ljekova na recept (privatne apoteke), liječenje van sistema javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori, tretman medicinskog opada, materijalne troškove, održavanje softvera, ljekove i medicinska sredstva Montefarma. Sagledavajući stanje finansija i dinamiku potrošnje obratili smo se Ministarstvu sa zahtjevom za obezbjeđenje nedostajućeg novca do kraja ovog godine 11. avgusta. Istog dana smo uputili još jedan zahtjev da se obezbijedi novac Montefarmu a koji nije planiran budžetom za 2021. Dana 29. septembra smo uputili zahtjev za obezbjeđenje nedostajućih sredstava za uplatu dospjelih potraživanja za privatne apoteke za jul 2021, a petog oktobra smo se obratili sa zahtjevom za obezbjeđenje nedostajućeg novca za uplatu dospjelih potraživanja za Montefarm”, piše u pismu.

Ono što je zajedničko za pomenute dopise koji su poslati je da od strane ministarstva nijesmo, navodi Šćekić, dobili povratnu informaciju u vezi sa tim da li se odlučivalo o našim zahtjevima i da li će se traženi novac obezbijediti do kraja ove godine, a ako smo i dobili odgovor on je bio takav da smo upućeni da za nedostajuća sredstva vršimo preusmjeravanje sa pozicija na kojima smo obezbijedili uštede.

”Obavještavamo vas da sa pozicija na kojima smo obezbijedili uštede nije moguće izmiriti nedostajuće obaveze. Menadžment Fonda svjestan ozbiljnosti u kojoj se nalazi zdravstveni sistem više puta je neposredno i elektronskim putem pokušavao da zakaže sastanak sa odgovornim licima u Ministarstvu finansija kako bi u neposredbnno komunikaciji izložili finansijsko stanje i izazove sa kojima se susreće čitav zdravstveni sistem. Ovim putem Vas najljubaznije molimo da u terminu koji sami odredite zakažete sastanak na kome bi vas i vaše saradnike upoznali sa trenutnim stanjem finansija FZO”, piše u pismu, na koje nije odgovoreno, kao ni na dopis od 26. oktobra.

Poslata je i urgencija 27. decembra da se uplate dva miliona eura da bi se platilo privatnim apotekama za izdavanje ljekova na recept, na koju nije odgvoreno.

Šćekić: Upozorenja nijesu uvažena

Šćekić je juče zvanično “Vijestima” kazao da se iz ovih dokumenata može vidjeti ozbiljno upozorenje tadašnjem ministru finansija Milojku Spajiću na sve moguće posljedice zanemarivanja potreba zdravstvenog sistema koje nijesu uvažene već se prstupilo još drskije nego što je rađeno prethodnih deset godina i 200 miliona prihoda se otelo iz FZO.

”Vidi se iz dokumentacije da se nije željelo ni razgovarati, ni uzeti u obzir mišljenje menadžmenta fonda. Vidi se i kroz urgencije da nije bilo dinamike plaćanja, već se namjerno prikrivalo stanje u državnom budžetu i to preko leđa zdravstva. To samo mogu ljudi koji nemaju elementarna znanja i emocije prema građanima i državi”, rekao je Šćekić.

On je kazao da je menadžmet FZO napravio ozbiljne uštede i zahvate i da nije bilo toga dug bi bio veći, kao i da su se za zdravstvo borili sa “tajkunima i umišljenim ministrom Spajićem”. Šćekić je rekao da je bilo bitnije napraviti marketinški potez za podgoričke izbore nego voditi računa o budućnosti države i osnovnog segmenta sistema kao što je zdravstvo.

Spajić: Uradili koliko smo mogli

”Vijesti” su juče kontaktirale i Spajića koji je kazao da su Fondu odgovorili na urgencije kada su vidjeli koliko imaju ušteda sa drugih pozicija i prebacili smo im nekih 20-ak miliona u novembru i decembru.

”Mi smo uradili koliko smo mogli u tom trenutku. Imali smo u budžetu oko 305 miliona eura 2021. godine što je blago iznad 2020. godine i dodali smo još 20 miliona da se vrate dugovi, tako da smo potrošili 325 miliona. I krajem 2020. smo dali nekih 20-ak miliona za pokrivanje dugova. Od kada smo Vlada, mi smo potrošili oko 340 miliona na zdravstvo, a što se tiče urgencija svako ih šalje non stop. Svi šalju za više pare, a mi imamo budžet, radimo po njemu i kada nađemo uštede po drugim pozicijama mi prebacimo sa tih drugih pozicija na pozicije koje možemo”, rekao je Spajić, koji tvrdi da je za zdravstvo “što iz rezerve, što iz regularnog budžeta ukupno dato u 2021. godini oko 370 miliona eura i da su povećali sredstva u najgoroj krizi koja je zadesila crnogorsku ekonomiju”.

On je kazao da bi bilo dobro da Ministarstvo zdravlja i FZO saopšte koliko je u kumulativnom iznosu od početka ove godine od 350 miliona budžeta fonda potrošeno, kao i da je FZO dugogodišnji problem nekontrolisane potrošnje i naslijeđenih dugova iz DPS perioda.

Prema nezvaničnim informacijama FZO je krajem 2020. po zaključku Vlade dobio nepunih sedam miliona.

Zbog pandemije troškovi rastu, a planira se manje novca u budžetu

Šćekić je 16. marta 2021. godine u pripremi budžeta za tu godinu uputio Spajiću izjašnjenje na limite potrošnje u kome je istakao da nije uobičajeno da se budžet za zdravstveni sistem utvrđuje u nižem iznosu od izvršenja u prethodnoj godini.

Prema revidiranim smjernicama makroekonomske i fiskalne politike za period od 2021. do 2023. limit potrošnje za FZO za 2021. je bio 290,9 miliona, a izdaci za zarade 121,62 miliona.

”Limit potrošnje za 2021. utvrđen je u iznosu nižem za 1,73 miliona u odnosu na rebalans budžeta za 2020. godinu (289,23 miliona), a za 10,88 miliona u nižem iznosu od izvršenja budžeta za 2020. godinu (301,84 miliona). Nije uobičajeno da se budžet za zdravstveni sistem utvrđuje u nižem iznosu od izvršenja u prethodnoj godini, posebno u uslovima pandemije koronavirusa kada troškovi u zdravstvenom sistemu enormno rastu, a sa druge strane prihodi iz drugih izvora (prihodi kod instituta za javno zdravlje, od pružanja usluga medicine rada...) se ne ostvaruju ili se ostvaruju u smanjenom obimu”, navodi se u dopisu, gdje je upozoreno da se povede računa o dvije najvažnije stavke: izdacima za zarade i ljekove i medicinska sredstva.

U dopisu je navedeno da FZO smatra da nije dobro za Vladu da se u trenutnoj zdravstvenoj situaciji, u kojoj zdravstveni sistem funkcioniše u složenim uslovima, umanjuje budžet za zdravstveni sistem, odnosno, da se projektuje približno na nivou prethodne (2020.) godine, a potrošnja je značajno veća nego u prethodnoj godini i takav trend se nastavlja u prvom kvartalu 2021. godine.

”Molimo Vas da sagledate mogućnost da se limit potrošnje za zdravstveni sistem poveća odnosno da se omogući Fondu da predloži budžet na bazi stvarnih potreba jer će u protivnom doći do ugrožavanja funkcionalnosti zdravstvenog sistema”, piše, između ostalog, u dopisu.

Spajić i Milatović dali riječ pa je nijesu ispoštovali

Javna apotekarska ustanova Montefarm se juče oglasila da, kako su naveli, “ekspertima objasnimo bazične postavke zdravstvenog sistema koji su zatekli izlaskom na političku scenu kao glumci u epizodi “Eksperti na djelu u 42. Vladi Crne Gore”.

Montefarm je reagovao povodom nedavnih saopštenja Pokreta “Evropa sad” u vezi aktuelne situacije sa FZO. Iako nijesu naveli imena eksperata, Montefarm aludira na Spajića i na bivšeg ministra ekonomskog razvoja Jakova Milatovića.

”Zdravstveni sistem je sistematično urušavan od 2000. godine i od njega je napravljen specifičan rašomon čija je svrha isključivo bila prelivanje novca iz državne kase u privatne džepove. Tako je konstituisan FZO koji nema čak ni sopstveni žiro račun, a tobože upravlja sa 335 miliona eura”, navodi se u saopštenju.

Montefarm navodi da bi eksperti trebalo da objasne kako je moguće upravljati bilo kakvim finansijskim sredstvima bez sopstvenog žiro računa, a da u uticaj njihovog ukidanja doprinosa za zdravstvo na rad FZO nije ni potrebno komentarisati.

”Prije će biti da vam je FZO služio za manipulaciju finansijskim sredstvima i izigravanje “malih bogova” gdje ste po sopstvenoj procjeni udjeljivali sredstva za potrebe nesrećnog plebsa. Ignorisali ste sve stručne procjene FZO i Montefarma, kao i mnogobrojne urgencije i navode o realnim potrebama zdravstvenog sistema, odnosno građana Crne Gore. Potpuno ste zanemarili sva upozorenja da će ta finansijska politika dovesti do devastiranja crnogorskog zdravstva. Klasičan primjer ovakvog odnosa je potpuno ignorisanje prethodnih dugova i njihovo prebacivanje u naredni period. Takav hazarderski pristup javnim finansijama doveo je do nevjerovatnog opterećenja FZO i Montefarma i nemogućnosti da te dvije institucije normalno posluju”, naveli su iz ove ustanove.

Za primjer kako je rješavan problem dugova Montefarm navodi da su nedospjeli dugovi u 2021. godini, a koji su dospijevali krajem te godine prema dobavljaču Glosariju bili od 15 miliona.

”Na vaše insistiranje su putem faktoringa preneseni u 2022. godinu uz čvrsto obećanje da će ta sredstva biti planirana budžetom za 2022. godinu. Naravno, ništa od vašeg obećanja. Vlada je na vašu inicijativu donijela početkom novembra 2021. zaključak o proširenju plana javnih nabavki u iznosu od 43 miliona eura, prevedeno na prosti jezik o kupovini ljekova i potrošnog materijala u tom iznosu. Sredstva su trebalo da budu uplaćena u zadnjem kvartalu 2021. i to polovina, a druga polovina u prvom kvartalu 2022. Ni ta sredstva nikad nisu uplaćena Montefarmu iako je po tom zaključku i uz saglasnost Ministarstva zdravlja izvršena nabavka ljekova i medicinskog materijala za cjelokupan iznos”, navodi se u saopštenju.

U saopštenju se navodi i sljedeće: da ne griješimo dušu, iz budžetskih rezervi ste nam uplatili sedam miliona u 2021. godini, ali uz ucjenjivački uslov da ta sredstva moraju biti uplaćena samo jednoj firmi.

Montefarm navodi i da je Šćekić u pravu u vezi sa svim što je saopštio o stanju u zdravstvu.

( Marija Mirjačić )