Ako zapnemo, stižemo Luksemburg za 115 godina

Ukoliko bi Crna Gora nastavila da ima visoke stope godišnjeg rasta bruto domaćeg proizvoda (BDP) od četiri odsto, a najrazvijenija evropska ekonomija Luksemburg sa svojom sadašnjom stopom rasta od 1,6 odsto, Crna Gora bi stigla ekonomiju ove države za 115 godina, pokazuje računica “Vijesti” zasnovana na podacima iz baze Svjetske banke (SB).

Prema podacima SB, Luksemburg je na kraju prošle godine ima BDP po glavi stanovnika od 135.682 dolara, a Crna Gora 9.367 dolara. To samo pokazuje koliko je Crna Gora izgubila u proteklih više od 30 godina tranzicije, propalih privatizacija i uništenja državnih resursa.

Iako su se iz svih Vlada proteklih godina najviše hvalili kada raste BDP, on je samo jedan od ekonomskih pokazatelja i ne mora da pokazuje rast standarda građana. Iako je stopa rasta višestruko veća u Crnoj Gori nego u Luksemburgu, zbog niske polazne osnove treba da prođe više od vijeka da bi se matematičke ti iznosi izjednačili, uz formalne uslove da inflacije jednako utiče na nominalnu stopu rasta u obje zemlje.

Prosječna plata u Luksemburgu je 4.910 eura a u Crnoj Gori 714, odnosno veća je za skoro sedam puta. Dok na primjer litar eurodizela u Crnoj Gori košta 1,56 eura a u Velikom vojvodstvu 1,69 eura, struja, stan i hrana mogu biti tri do četiri puta skuplji, ali je jasno da je standard građana znatno bolji bez obzira što sada imaju nižu stopu ekonomskog rasta.

U novim Vladinim Makroekonomskim projekcijama za period 2022-2025, objavljenim uz rebalans budžeta, navedeno je da će prosječna godišnja stopa ekonomskog rasta u tom periodu iznositi 3,8 odsto, i to samo ako se obistine prognoze o snažnoj ekspanziji izvoznih aktivnosti usluga (turizam) i roba (proizvodnja), rastu potrošnje, kreditne aktivnosti i stranih investicija.

”Sada je, prema preliminarnim procjenama Ministarstva finansija, za Crnu Goru projektovan nešto niži rast bruto domaćeg proizvoda od 4,7% u 2022. godini, što je pad od 1,7 procentnih poena u odnosu na prethodnu prognozu. Prema osnovnom scenariju, projektovani prosječni realni rast crnogorske ekonomije u narednom trogodišnjem periodu iznosiće 3,8%, sa stopama od 4,5% u 2023, 3,8% u 2024, i 3,1% u 2025. Prognoze ekonomskog rasta za naredni period uslovljene su snažnom ekspanzijom izvozne aktivnosti, po osnovu visokog rasta uslužnog sektora, ali i pojačane aktivnosti izvoza roba, dinamiziranjem privatne potrošnje usljed snažnog rasta zarada i ekspanzije kreditne aktivnosti, kao i otpočinjanjem novog investicionog ciklusa, koji će opredijeliti stvaranje veće dodate vrijednosti domaće privrede”, navedeno je u novim Makroekonomskim projekcijama.

Crna Gora bi morala baš da “zapne” da bi imala narednih godina prosječnu stopu rasta od oko četiri odsto, jer je osnovica za budući rast već skoro vraćena na nivo iz pred krizne 2019. godine. To bi značilo da investicije i potrošnja u buduće moraju biti znatno veće nego 2019. godine, kao i broj turista i prihodi od turizma kao glavne ekonomske grane.

Preduslov ekonomskog rasta je da država ima političku i bezbjednosnu stabilnost, i visok nivo vladavine prava. Međutim upravo su to glavne mane koje se decenijama pominju u izvještajima međunarodnih organizacija o Crnoj Gori (MMF, SB, Komisije EU, Vlade SAD-a...).

U situaciji kada je Vlada u tehničkom mandatu, a predsjednik države i Skupština se inate, ne može se govoriti o postojanju političke i institucionalne stabilnosti, niti da postoji vladavina prava ako nema Ustavnog suda. U takvoj situaciji ne može doći do rasta stranih investicija, povjerenja investitora i banaka u državne hartije od vrijednosti, već samo da bježanije i onih koji sada posluju i smanjenja investicija i kreditiranja razvojnih projekata.

Kada BDP raste, svi se hvale

Podatke Monstata o rastu BDP-a u drugom kvartalu za 12,7 odsto, što je formalno bio najveći rast u Evropi, političari su predstavili kao rezultat baš njihovih poteza.

Tako je bivši ministar ekonomskog razvoja i član pokreta “Evropa sad” Jakov Milatović na Tviteru napisao da je ovo “rezultat povećanja plata zbog Programa Evropa sad i samim tim značajno veće potrošnje domaćinstava”.

Slično je reagovao i njegov partijski kolega i bivši ministar finansija Milojko Spajić.

“Neki mrače i pričaju kako je država pred bankrotom, a mi imamo najveći realni rast u Evropi! Program Evropa Sad je podigao standard građana - bogatiji građani, bogatija država”, napisao je na Tviteru Spajić koji je u objavi umetnuo i emodži ispaljene rakete.

Da je rast BDP rezultat nečeg drugog smatra premijer Dritan Abazović, koji je, prema njegovim riječima, još ranije vjerovao u “malo ekonomsko čudo”.

“Ovo je samo jedan od podataka koji pokazuje ispravnost ekonomske politike Vlade kojom rukovodim... Naša beskopromisna borba protiv korupcije i organizovanog kriminala dovela je do malog ekonomskog čuda u koje sam vjerovao kada sam preuzeo poziciju premijera... Čeka nas još mnogo posla, tek smo počeli da udaramo hobotnicu i of šor predsjednika tamo gdje ih najviše boli - po džepu”, naveo je Abazović na Fejsbuk objavi.

Aktuelni ministar ekonomskog razvoja i turizma Goran Đurović je naglasio da je BDP u drugom kvartalu bio veći za više od sedam odsto od rekordnog BDP-a 2019. godine.

“Crna Gora ima najveću stopu rasta i to garantuje stabilnost ekonomije. 43. Vlada je pokazala da zna upravljati ekonomijom. Idemo dalje još jače”, naveo je Đurović na Tviteru u objavi koja kroz emodžije sadrži šest crnogorskih zastava.

Ministar finansija Aleksandar Damjanović na jučerašnjoj sjednici Vlade govoreći o katastrofalnom stanju državnih kompanija pomenuo je i BDP.

“Moraju se donositi odluke o Aerodromima, željezničkim kompanijama, o Crnogorskoj i Barskoj plovidbi kojima stalno prijete garancije, To Montenegru i spisku nikad kraja. I neko priča o rastu BDP-a od 13 odsto, a nama stotine miliona u dubiozi”, kazao je Damjanović.

BDP u drugom kvartalu porastao 12,7 odsto jer su noćenja turista povećana 138 odsto

Prema podacima Monstata, BDP je u drugom kvartalu (april, maj, jun) porastao za 12,7 odsto u odnosu na isti period prošle godine. Najznačajniji sadržalac BDP-a je takozvana lična potrošnja, gdje se računa ukupna potrošnja svih i građana i turista.

Prema podacima Monstata, u ova tri mjeseca 2021. godine u hotelima je ostvareno 453 hiljade noćenja turista, a u tom periodu ove godine bilo je 1,08 miliona noćenja. Odnosno ostvaren je rast od 138 odsto, pa je jasno da je to glavni razlog ekonomskog rasta, zbog niske polazne osnove u ovom tromjesječju prošle godine.

Problem će biti obračun rasta za naredno tromjesječje (jul, avgust, septembar) jer je prošle godine bio znatno veći broj turista nego u drugom tromjesječju, pa će procenat rasta biti znatno manji. Takođe u ova tri mjeseca ove godine Elektroprivreda je potrošila preko sto miliona eura za uvoz električne energije, što će takođe vrlo negativno uticati na mogući rast ekonomije.

Tako da se ukupno može očekivati minimalni rast ekonomije u trećem tromjesječju.

( Goran Kapor, Ivan Ivanović )