Izraelska kinematografija je strastvena i ambiciozna

Crna Gora je novo otkriće i fantastična destinacija koja može biti veoma interesantna i izraelskoj filmskoj produkciji, kaže u intervjuu dr Noa Regev, generalna direktorka Izraelskog filmskog fonda.

Ona je na funkciju stupila početkom ove godine, i to nakon dugogodišnje karijere u oblasti kinematografije, što uključuje i poziciju direktorke Jerusalimske kinoteke koju je obavljala oko 10 godina, te Izraelskog filmskog arhiva i Međunarodnog filmskog festivala u Jerusalimu. Doktorirala je filmske studije na Univerzitetu u Tel Avivu, gdje je odbranila disertaciju na temu “Mainstrim bioskop za djecu”. Predavala je film na Univerzitetu u Tel Avivu, Sapir akademskom koledžu i Izraelskom otvorenom univerzitetu. Prethodne funkcije Noe Regev uključuju funkciju direktorke kinoteke Holon i vođstvo Međunarodnog festivala studentskog filma u Tel Avivu.

Regev je karijeru u raznim izraelskim filmskim institucijama koju je započela sa svega 15 godina. Radeći istovremeno na više filmskih festivala i u zvaničnim institucijama Regev je tokom godina duboko ušla u filmske studije, a njen doprinos akademskom filmskom istraživanju u Izraelu je izvanredan i neopisiv, pišu tamošnji mediji. Naime, tokom njenog mandata Kinoteka je doživjela renesansu, nakon godina i godina borbe. Jedan od najvažnijih dostignuća Noe Regev je i sveobuhvatna digitalizacija Izraelskog filmskog arhiva koji je stavljen na raspolaganje za strimovanje na veb stranici kinoteke, svima i svuda. Preuzimajući funkciju generalne direktorke Izraelskog filmskog fonda Regev dolazi na čelo ključne institucije, takozvanog stuba izraelske filmske industrije koja od 1979. godine podržava razvoj i produkciju filmova, kao i njihove marketinške i međunarodne karijere.

Regev je nedavno bila u Budvi gdje je upriličen prestižni događaj u oblasti evropskog filma i finansiranja filmskih projekata, “Focal MEDICI: The Film Funding Journey 2022” (Mediči). Program Mediči je prvi put sada upriličen u Crnoj Gori, a krajem septembra je okupilo oko 50 predstavnika filmskih fondova i centara iz Evrope i svijeta. Visokopozicionirani javni finansijeri i donosioci odluka bili su gosti FCCG, a tokom par dana su kroz niz aktivnosti i radionica diskutovali i razmjenjivali mišljenja o različitim segmentima filmske industrije.

Ona za “Vijesti” prenosi utiske sa boravka u Budvi, govori o izraelskoj kinematografiji i projektu digitalizacije filmskog arhiva...

Nedavno ste boravili u Crnoj Gori, kao gošća, učesnica na konferenciji “Mediči”. Opšte pitanje bi bilo kakve utiske nosite, šta je za Vas posebno bilo interesantno?

Ovo je meni bio prvi put da učestvujem u programu “Mediči”, tako da mogu reći da sam nova u okupljanju javnih finansijera i predstavnika festivala. Veoma sam srećna zbog prilike da na tako lijepom mjestu upoznam sve ove kolege iz svijeta kinematografije, sa svih strana svijeta. Energija i atmosfera u Crnoj Gori bili su sjajni. Konferencija je za mene bila izuzetno zanimljiva i značajna, ali takođe bih voljela da sam mogla da iskusim i otkrijem više o Crnoj Gori i posjetim više mjesta. Moram istaći da sve izgleda mnogo drugačije gledajući kroz prozor tokom konferencije i šetajući kasnije obalom. (smijeh)

Da li ste i koliko ranije znali o Crnoj Gori i našoj filmskoj industriji, pa s obzirom na to, kako sada doživljavate Crnu Goru u tom kontekstu?

Nijesam mnogo znala o Crnoj Gori i kinematografiji ovdje, tako da sam bila oduševljena čitajući informacije iz kataloga koji smo dobili u sklopu konferencije. Mislim da bi Crna Gora bila veoma interesantna destinacija za izraelski film. Zbog toga sam veoma radosna i zahvalna na prilici da posjetim Crnu Goru, da upoznam ljude iz filmske sfere koji dolaze odavde i da usvojim neka saznanja i znanja koja dalje nosim sa sobom i koja ću imati u vidu u buduće.

Dolazite iz Izraela, zemlje koja nosi prepoznatljiv filmski izraz i kompletna kinematografska industrija je veoma specifična. S obzirom na Vaše dugogodišnje iskustvo u tom sektoru, kako biste opisali stanje u kinematografiji u Izraelu?

O toj oblasti imam temeljna znanja zasnovana na mom dugogodišnjem iskustvu na različitim pozicijama i funkcijama u kinematografiji u Izraelu. Mogu reći da je izraelska kinematografija veoma strastvena i ambiciozna. Bogat i raznovrstan svijet filma i filmska industrija neke male države sa niskim budžetom, a sa druge strane sa mnoštvom talentovanih i posvećenih ljudi koji su ambiciozni i žele da kreiraju i stvaraju filmske priče, predstavlja dokaz velikog uspjeha i kreativnosti. To je pogotovo vidljivo i izraženo ukoliko uporedite resurse različitih kinematografija, posebno onih velikih svjetskih koje ulažu u film. Imamo mnogo poznatih filmova koji su postali popularni širom svijeta, a koji su realizovani uz pomoć naših skromnih sredstava, mnogi od njih su prikazani na prestižnom Venecijanskom filmsku festivalu, bilježimo 45 nagrada izraelskih filmova u Veneciji što je veoma važno, a prikazuju se i nagrđuju i na drugim prestižnim evropskim filmskim smotrama. Izraelski filmoci prosječno uzimaju učešće na oko 200 festivala širom svijeta godišnje, a ti podaci su relevantan dokaz uspjeha izraelskog filma, brojnosti talenata, kreativnosti, posvećenosti, upornosti, truda. Svi ti elementi su daleko iznad resursa koji su tom sektoru na raspolaganju, tako da takva situacija na neki način predstavlja kočnicu za ostvarivanje punih kapaciteta... Vrijedno je spomenuti da sada postoji velika izraelska televizija koja podržava filmski sektor, ali svakako, mislim da, bez obzira ne sve, sve dolazi i počinje od filma i talenata.

Govorite o unutrašnjem stanju u kulturi, a kakav bi bio Vaš utisak o tome kako se spolja doživljava izraelska filmska industrija i produkcija, uzimajući u obzir globalnu političku scenu?

Mislim da to umnogome zavisi od vremenskog perioda o kojem govorimo. Rekla bih da je postojao period kada je distribucija filmova po biopskopima zadavala glavobolje na globalnom nivou... Znate već kako to ide - kada imate neki uspješan film svi su tu i svi su zainteresovani, masovno. Istakla bih da je izraelski film u bioskopima bio posebno popularan, kako kod nas tako i u svijetu, u prvoj dekadi ovog milenijuma. Što se tiče naše produkcije, mislim da (i dalje) postoji mnogo radoznalosti o novim projektima koji dolaze iz Izraela. Takođe, uspjehom i usponom platformi poput Netfliksa, što je potpuno druga tema, veoma kompleksna, istovremeno je pomognuta promocija filma raznih zemalja svijeta, pa tako i Izraela.

Šta biste rekli, koji su glavni izazovi u svijetu filma u Izraelu i kakav je odnos tamošnjih vlasti prema tom sektoru?

Dakle, sada je aktuelna jedna specifična atmosfera... Ali i to će se promijeniti, jer uskoro imamo izbore. Trenutno imamo vladu koja (u) filmu ne priznaje ono glavno, a to je sloboda govora. Smatramo da je neophodno za umjetnost i film da (p)održavaju film, naravno, a za sada se čini da je to donekle i u redu. Imamo filmske stvaraoce koji kritikuju i provociraju, sa velikom ljubavlju, ali i sa tugom za neki aspekt kulture, istorije, tradicije... Ali da, za sada opstajemo i radimo.

Da li biste nešto dodali ovom našem razgovoru?

Mislim da je važno dodati koliko je, posebno u post-kovid eri nakon svih tih susreta koji su se održavali preko Zooma, značajno biti fizički na nekoj konferenciji sa svim drugim ljudima, a još biti u Crnoj Gori, i to na jednom tako lijepom i inspirativnom mjestu. Znate, nije sve samo u slušanje o tom nekom mjestu, kao na primjer o Budvi, već kada ste tamo i kada ste prisutni vi počinjete da zaista razumijete to mjesto i da upoznajete, a onda i cijenite sve divne ljude.

Najveće bogatstvo Izraela je u 35mm originalima

Kao izvršna direktorka Jerusalimske kinoteke sproveli ste jedan veliki projekat vezan za video arhiv. Vodili ste zajednički projekat Izraelskog kinematografskog arhiva, Kinoteke i Međunarodnog filmskog festivala u Jerusalimu čiji je rezultat bogata digitalna arhiva video materijala. Može li nam reći nešto više o tome?

Vidim da ste dobro pripremljeni i informisani za ovaj razgovor. Tako je, u pravu ste. To je jedan od projekata koje sam realizovala i na koje sam posebno ponosna u svojoj karijeri. Tokom obavljanja svoje prethodne funkcije, prije oko deset godina sam radila kao direktorka Kinoteke u Jerusalimu, a česta pitanja koja su mi predstavnici medija postavljali u intervjuima bilo je koja je moja vizija i šta želim da uradim ili postignem sa te pozicije. Moram reći da nijesam pretjerani ljubitelj tog pitanja, jer, kako je moguće govoriti o viziji u budućnosti... Ali ja sam imala jednu ideju, viziju, pa sam imala i odgovor na to često pitanje... Mislim da je najveće bogatstvo Izraela u 35-milimetarskim originalima izraelskih majstora i preddržavne (pre state) izraelske dokumentacije. To uključuje fikciju, ali takođe i dokumentaciju i dokumentaristiku iz čak 19. vijeka. Najstariji film koji imamo seže iz tog perioda i kako da to ne smatram(o) bogatstvom. Sva ta blaga su bila zaključana u kutijama i kamerama. Tako smo došli na ideju da uspostavimo projekat čija bi glavna svrha bila: dugoročno očuvanje filmskih artefakta u kontekstu digitalizacije arhiva, snimaka, filmova i transponovanje i čuvanje tog materijala u visokokvalitetnom formatu. Druga svrha i cilj, koji je, po mom mišljenju, i mnogo interesantniji jeste prezentovanje tog materijala publici, odnosno građanima koji bi tako mogli pristupiti izraelskom filmu. Ipak, dio za koji bih istakla da je posebno revolucionaran nije pogled na to i gledanje svih tih starih snimaka već način i odnos prema tim istorijskim podacima, informacijama, stvarima... Najznačajnije je to što smo oformili tim istraživača i analitičara koji su upoznati sa svakim detaljem svakog od filmova ili snimaka pojedinačno, tako da sada u našoj audio-vizuelnoj arhivi možete da pretražujete više od 5.000 tema i ključnih riječi i to prilagođenih mapi svijeta. Svaki snimak smo “zakačili” na kartu svijeta i tako ga registrovali u našoj digitalnoj bazi i upravo to je ono što ovaj projekat čini značajnim i bliskim javnosti... Na tim snimcima nije samo istorijsko i umjetničko blago, već i dio nas samih, svako ko je zainteresovan može putem filterisane pretrage pronaći nešto što ga zanima u toj bazi. Na primjer, moja majka je pronašla jedan snimak na kojem se nalazi ona kao djevojčica. Tražila je sebe kada je bila u drugom razredu osnovne škole i kada je učestvovala na nekom događaju koji je tom prilikom snimljen, a našim projektom arhiviran i prijemčivo opisan u toj bazi.

( Jelena Kontić )