Radni sporovi traju sve duže i koštaju sve više
Prvi sudovi samo za radničke sporove formirani u Francuskoj 1806. godine. USS predlaže njihovo formiranje već sedam godina, ali dosadašnje vlade i sazivi Skupštine nisu imali sluha
U Crnoj Gori, za razliku od zemalja Evropske unije, ne postoje specijalizovani sudovi za sporove iz radnog odnosa zbog čega ovi predmeti, koji po svojoj prirodi moraju biti hitni, traju i po nekoliko godina, što dovodi do štetnih posljedica po radnika, njegovu porodicu, poslodavca i samu državu.
Unija slobodnih sindikata (USS) već sedam godina predlaže formiranje ovih sudova ili posebnih odjeljenja u okviru postojećih sudova. Nestvarno zvuči podatak da su prvi sudovi samo za radničke sporove osnovani u Francuskoj 1806. godine, a da Crna Gora ovaj sistem nema uređen ni više od 200 godina kasnije.
Od bivših jugoslovenskih republika u Sloveniji postoje radni i socijalni sudovi a u Hrvatskoj specijalizovani radni sudovi. U drugim državama regiona postoje inicijative za njihovo formiranje.
Kako dosadašnje Vlade niti sazivi Skupštine nisu bili zaniteresovani za rješavanje ovog problema, USS je za svoj kongres koji će se održati 1. novembra pripremio rezoluciju posvećenu ovom pitanju.
Sada se često dešava da zbog dugotrajnosti postupka poslodavac prestane da postoji ili se nad preduzećem otvori stečaj, kao i da se postupci ne završavaju u razumnom roku zbog čega učesnici spora mogu tužiti državu i dobiti obeštećenje. Problem je i što se u praksi često dolazi do različitih presuda i tumačenja pravnih normi po istoj stvari iz domena radnog zakonodavstva, što dovodi do pravne nesigurnosti.
”Nerijetko se dešavaju problemi sa sprovođenjem sudskih odluka u praksi, s obzirom na to da se zbog dugotrajnosti postupka događa da poslodavac prestane da postoji ili se nad preduzećem otvori stečaj. Pored dužine trajanja i troškovi postupka utiču na nedovoljnu efikasnost same procedure. Osim navedenog, sudska praksa po određenim pitanjima, koja su često predmet radnih sporova, nije ujednačena, pa se dešava da o istoj pravnoj stvari sudovi presuđuju različito”, navedeno je u obrazloženju predloga rezolucije USS-a.
Oni podsjećaju da su u prethodnom periodu u više navrata svim relevantnim institucijama sistema ukazivala na potrebu formiranja radnih sudova ili specijalizovanih odjeljenja za radne sporove.
”U tom smislu, osim podnošenja konkretne incijative Ministarstvu pravde (u svim dosadašnjim vladama), USS je organizovao i tematske konferencije na kojima je istaknuta evidentna podrška toj inicijativi i od strane nosilaca pravosudne vlasti. Istovremeno, USS je ukazao da, ukoliko bi u ovom trenutku formiranje posebnih radnih sudova bilo neodrživo iz objektivnih razloga, u tom slučaju bilo bi nužno formirati specijalizovana odjeljenja u okviru osnovnih sudova kod kojih je, prema statističkim podacima, zabilježen značajno veći broj radnih sporova, kao i pri instanciono višim sudovima”, navedeno je u rezoluciji USS-a.
Usvajanjem rezolucije novo rukovodstvo ove sindikalne centrale bi pred nadležnim državnim institucijama nastavilo kampanju za hitnu reformu pravosudnog sistema sa ciljem formiranja radnih sudova ili specijalnih odjeljenja za radne sporove.
”U svjetlu izazova koji stoje pred Crnom Gorom u pogledu ispunjavanja mjerila iz poglavlja 23 i 24 pregovora sa Evropskom unijom, delegati IV Kongresa USSCG obavezuju rukovodstvo USS da inicijativa o nužnosti formiranja radnih sudova ili specijalizovanih odjeljenja za radne sporove bude dio mape puta ka stvaranju efikasnog, efektivnog i jakog pravosudnog sistema Crne Gore, odnosno ka ispunjenju uslova za zatvaranje pomenutih poglavlja kao značajan doprinos vladavini prava i pravnoj sigurnosti”, navedeno je u obrazloženju rezolucije.
Različita iskustva i nadležnosti sudova u zemljama EU
Prema podacima USS-a o uporednoj praksi u zemljama EU, sudovi specijalizovani za radne sporove se različito zovu, pa su tako u Njemačkoj radni sudovi, u Austriji sudovi rada, radni tribunali u Francuskoj i Velikoj Britaniji, dok svoje specifičnosti ima takozvani skandinavski model radnih sudova.
U nekim zemljama postoje specijalizovana odjeljenja za radne sporove, a u nekim zemljama posebni radni sudovi.
”Razlika u uporednom pravu postoji i u odnosu na nadležnost ovih sudova, pa su tako neki nadležni za rješavanje isključivo individualnih radnih sporova, a neki za rješavanje i individualnih i kolektivnih radnih sporova. Takođe, sastav ovih sudova je različit u uporednom zakonodavstvu, ali bi trebalo pomenuti skandinavski model koji predviđa da zbog specifičnosti radnih sporova (posebnost kolektivnih ugovora, samog radnog prava i interesa poslodavaca i radnika), vijeće radnih sudova u svom sastavu ima pored profesionalnih sudija i sudije laike, odnosno porotnike, koje čine predstavnici zaposlenih i poslodavaca - predstavnika socijalnih partnera”, naveli su iz USS-a.
( Goran Kapor )