Građanima ostaje samo da na ulici vrše pritisak

Desetine hiljada demonstranata u šest njemačkih gradova izašlo je juče na ulice da traži pravedniju raspodjelu vladinih sredstava za suočavanje sa rastućim cijenama energenata i troškova života i brži prelazak sa fosilnih goriva.

”Želimo da pokažemo da nam je hitno potrebna socijalno uravnotežena finansijska pomoć za građane. Vlada radi puno, ali ne može da pruža jednaku podršku i ljudima sa nižim primanjima i bogatima”, izjavila je za Rojters Andrea Kočis, zamjenica predsjednika ver.di, jednog od sindikata koji je organizovao proteste.

U Rumuniji, demonstranti su u četvrtak ispred zgrade vlade u Bukureštu izrazili nezadovoljstvo zbog rastućih troškova života. Ljudi širom Francuske izašli su na ulice da zahtijevaju povećanje plata kako bi se ublažio uticaj inflacije. Česi su izašli da protestuju protiv vlade zbog načina na koji rješava energetsku krizu. Radnici britanske željeznice i njemački piloti štrajkovali su kako bi izvršili pritisak da im se povećaju zarade.

Širom Evrope, rast inflacije je izazavao talas protesta i štrajkova koji su odraz sve većeg nezadovoljstva građana zbog vrtoglavog rasta životnih troškova i koji, kako ocjenjuje agencija Asošiejtid pres (AP), prijete da izazovu politička previranja.

Britanska premijerka Liz Tras bila je primorana da podnese ostavku nakon manje od dva mjeseca na funkciji nakon što su njeni ekonomski planovi izazvali haos na finansijskim tržištima i nanijeli dodatnu štetu oboljeloj ekonomiji. To pokazuje da rizik za političke lidere postaje jasniji kako građani zahtijevaju akciju, navodi AP.

Rat u Ukrajini je izazvao poskupljenje struje i hrane u Evropi. Uprkos tome što su cijene prirodnog gasa pale sa rekordnih ljetnjih maksimuma i što su vlade od septembra 2021. izdvojile ogromnih 576 milijardi eura za energetsku pomoć domaćinstvima i preduzećima, prema podacima istraživačkog centra Brojgel u Briselu, neki demonstranti smatraju da to nije dovoljno, piše AP.

Cijene energenata su podstakle rast inflacije u 19 zemalja koje koriste euro na rekordnih 9,9 odsto, što otežava građanima da kupe ono što im je potrebno. Neki vide malo izbora osim da izađu na ulice.

”Danas su ljudi primorani da koriste taktiku pritiska kako bi dobili povećanje zarade”, rekao je Rašid Oučhem, medicinski radnik koji je bio među više od 100.000 ljudi koji su se ove sedmice pridružili protestnim marševima u više francuskih gradova.

Posljedice rata u Ukrajini naglo su povećale rizik od građanskih nemira u Evropi, prema podacima firme Verisk Maplecroft, koja se bavi procjenom rizika. Evropski lideri su snažno podržali Ukrajinu, šaljući joj oružje i obećavajući ili bivajući primorani da odviknu svoje ekonomije od jeftine ruske nafte i prirodnog gasa, ali ta tranzicija nije laka i prijeti da potkopa podršku javnosti.

”Ne postoji brzo rješenje za energetsku krizu”, kaže Torbjorn Soltvedt, analitičar kompanije Verisk Maplecroft. On je dodao da inflacija izgleda kao da bi sljedeće godine mogla biti gora nego ove.

To znači da će veza između ekonomskog pritiska i mišljenja javnosti o ratu u Ukrajini “zaista biti testirana”, rekao je za AP.

U Francuskoj, gdje inflacija iznosi 6,2 odsto i najniža je u 19 članica eurozone, radnici željeznice i transporta, nastavnici srednjih škola i zaposleni u javnim bolnicama poslušali su u utorak poziv sindikata radnika naftne industrije da traže povećanje plata i protestuju protiv vladine intervencije u štrajkovima radnika rafinerije koji su izazvali nestašicu benzina.

Nekoliko dana kasnije, hiljade Rumuna pridružilo se skupu u Bukureštu u znak protesta zbog troškova energenata, hrane i drugih osnovnih potrepština koji, kako su rekli organizatori, guraju milione radnika u siromaštvo.

Desetine hiljada Čeha protestovalo je krajem septembra u Pragu protiv odgovora vlade na poskupljenje energenata i protiv članstva njihove države u NATO-u i Evropskoj uniji. Demonstracije su organizovale ekstremno desničarske i marginalne grupe i partije, uključujući komuniste, prenio je Rojters. Demonstranti su tražili ostavku prozapadne koalicione vlade, kritikujuči njenu podršku sankcijama protiv Rusije.

Za narednu sedmicu je zakazan još jedan protest u Pragu, ali te akcije do sada nisu dovele do političkih promjena.

Hiljade mađarskih učenika i roditelja protestovalo je 14. oktobra na drugim velikim demonstracijama za dvije nedjelje u znak podrške nastavnicima koji su otpušteni zbog pridruživanja štrajku za veće plate, a više nastavnika je upozoreno da bi mogli dobiti otkaz.

Britanski željezničari, medicinske sestre, lučki radnici, advokati i drugi organizovali su niz štrajkova u posljednjih nekoliko mjeseci zahtijevajući povećanje plata koje bi pratilo inflaciju od 10,1 odsto, što je najviša stopa u posljednjih 40 godina.

Hiljade ljudi izašlo je na ulice Brisela 21. septembra u znak protesta zbog rastućih cijena energenata i troškova života. Sličan protest u junu privukao je oko 70.000 belgijskih radnika.

Vozovi su se zaustavili tokom tranzitnih akcija, dok su nedavni štrajkovi pilota Lufthanze u Njemačkoj i radnika drugih avioprevoznika i aerodroma širom Evrope koji traže veće plate u skladu sa inflacijom poremetili letove.

Njemački parlament je u petak odobrio vladin paket pomoći od 200 milijardi eura koji ima za cilj da zaštiti kompanije i domaćinstva od uticaja rastućih cijena energenata. Inflacija u Njemačkoj je u septembru dostigla 10,9 odsto, što je najviši nivo za više od četvrt vijeka.

Neuspjeli plan ekonomske stimulacije koji je primijenila bivša britanska premijerka obuhvatao je opsežno smanjenje poreza i desetine milijardi funti pomoći za račune domaćinstava i preduzeća za energiju, bez jasnog plana za njihovo plaćanje.

To pokazuje u kakvom problemu su se našle vlasti koje, kako ističe Torbjorn Soltvedt, “imaju veoma malo manevarskog prostora”.

On ističe da ih je do sada spasilo to što je oktobar u Evropi bio topliji nego inače, što znači da je bila manja potreba za gasom za grijanje domova.

Međutim, “ako dođe do neočekivanog prekida u snabdijevanju gasom u Evropi ove zime, onda ćemo vjerovatno vidjeti još veći porast građanskih nemira, rizika i nestabilnosti vlade”, rekao je Soltvedt.

( Angelina Šofranac )