"Ako se tebi ikad nešto desi, ubiću se"

Pjesnici Silvija Plat i Ted Hjuz imali su jedan od najintrigantnijih i najnestabilnijih brakova 20. vijeka. Petnaest novotkrivenih pisama biće objavljeno u novoj knjizi i pokazaće šta je autorka romana “Stakleno zvono” zaista mislila o svom nasilnom suprugu koga njeni fanovi krive za samoubistvo koje je počinila 1963, u 30. godini.

Knjiga “Pisma Silvije Plat” knjiga prva 1940-1956, od danas će biti dostupna publici, u izdanju “Fabera”.

Nova pisma razjašnjavaju jednu stvar - Plat je bila beznadežno, očajnički, možda čak i opasno zaljubljena u Hjuza od momenta kada su se upoznali, 1956. godine. “Ako se tebi ikada nešto desi, mislim da ću se ubiti”, napisala je pjesnikinja u jednom pismu.

“Iskreno vjerujem da nas je neka mistična sila ujedinila u jedno tijelo. Bez tebe sam bolesna, psihički sam bolesna, bez tebe. Plačem. Udaram glavom o pod. Gušim se. Ne mogu da jedem. Ne mogu da spavam. Ne mogu ni da ležim u krevetu. Kao da živim smrt”, piše u drugom pismu.

Objavljenja u britanskom “Telegrafu” kao feljton, pisma svjedoče o vremenu tokom kojeg je par bio razdvojen kada je Plat napustila Jorkšir da bi započela drugu godinu studija na Kembridžu. Tokom tri sedmice u oktobru 1956. godine Plat je Hjuzu strastveno pisala gotovo svakog dana. Njihova kćeka Frida Hjuz, sačuvala je pisma u svojoj ličnoj kolekciji nepoznatoj naučnicima koji su proučavali život Platove od 1968. godine.

Ona u predgovoru piše da je, uprkos negativnosti njihovog odnosa, “njen otac bio najveći heroj njene majke”.

“Uvijek sam bila uvjerena da je razlog iz kog moja majka zanima čitaoce zapravo moj otac. Bez obzira na način na koji je njihov brak okončan, on je poštovao rad i djelo moje majke i u znak sjećanja na nju objavio zbirku pjesama 'Arijel' koje su je lansirale u javnost nakon njene smrti”, piše kćerka slavnog spisateljskog para.

“On je, možda više nego iko, prepoznao i priznavao njen talenat kao izuzetan. Bez 'Arijela', književni uspjeh moje majke mogao je zauvijek ostati nezapažen, iako je svojim radom ona sigurno zaslužila pažnju. Moj otac je tako inicirao i krivicu koja će ga pratiti do kraja života”, piše Frida Hjuz.

Tvrdnje o tome da je Hjuz maltretirao Silviju Plat dokazane su ranije ove godine na osnovu prepiske između pjesnikinje i njenog psihijatra koja sugeriše da ju je suprug emotivno i fizički zlostavljao. Plat u pismu navodi da ju je Hjuz fizički zlostavljao neposredno prije nego što je izgubila drugo dijete 1961. godine. Nakon mjesec dana, u drugom pismu, Plat tvrdi da joj je Hjuz rekao da bi želio da je mrtva. Pisma govore i o tome šta je Silvija Plat osjećala nakon saznanja o Hjuzovoj preljubi sa komšinicom Azijom Vevil u julu 1962. godine.

Plat je u 2017. godine doživjela malo renesanse kroz novu knjigu “These Ghostly Archives” koja je otkrila nova pisma, fotografije, pjesme i rukopise. Film “Stakleno zvono” izlazi 2018. godine, a ulogu Silvije Plat tumači Dakota Fening.

Pulicerova nagrada posthumno

Silvija Plat, američka pjesnikinja i književnica, rođena je 1932. godine, a za engleskog pjesnika Teda Hjuza udala se 1956. Na prvom sastanku budućeg muža je ugrizla za obraz. Nakon četiri godine zajedničkog života, Platova objavljuje zbirku pjesama “Kolos”, a 1963. djelimično autobiografski roman “Stakleno zvono” pod pseudonimom Viktorija Lukas. Platova je 1963. godine, nakon dva ranija, bezuspješna pokušaja, izvršila samoubistvo stavivši glavu u rernu.

Priča o Silviji Plat počinje tek dvije godine nakon njene smrti, objavljivanjem zbirke pjesama “Arijel”. Čitavo njeno djelo karakteriše snažan erotizam i to erotizam tijela, sakralni i erotizam srca.

Dobila je Pulicerovu nagradu za zbirku “Sabrane pjesme” 1982. godine i upravo ona je prva spisateljica kojoj je ta nagrada dodijeljena posthumno. Platova je, smatra se, unaprijedila žanr konfesionalne poezije.

( Jelena Kontić )