Savjet bezbjednosti UN produžio mandat EUFOR u BiH

Savjet bezbjednosti Ujedinjenih (UN) nacija usvojilo danas Nacrt rezolucije o Bosni i Hercegovini (BiH) kojom je za godinu produžen mandat EUFOR u BiH, prenosi Radio Slobodna Evropa.

Rezolucija je usvojena jednoglasno na zasjedanju Savjeta bezbjednosti UN, u Njujorku, na kojem se raspravlja o situaciji u BiH.

Uoči zasjedanja, visoki predstavnik međunarodne zajednice u BiH Kristijan Šmit uputio je redovni polugodišnji izvještaj.

Šmit je u izvještaju, među ostalim, naveo da je misija Althea EUFOR-a nastavlja igrati vitalnu ulogu u očuvanju mira i bezbjednosti u BiH i da je njeno prisustvo i dalje neophodno.

Snage EUFOR-a raspoređene su u BiH od 2004. godine, a njihov mandat svake godine obnavlja Savjet bezbjednosti UN. Mandat ove godine ističe 3. novembra.

U BiH je trenutno više od 1.100 vojnika EUFOR iz 19 država, ali se aktiviranjem rezervnih trupa iz inostranstva može angažovati ukupno 3.500 vojnika.

Nekoliko dana nakon početka ruske invazije na Ukrajinu, koja je počela 24. februara, EU je odlučila u BiH poslati dodatnih 600 vojnika kako bi spriječila potencijalnu nestabilnost.

U BiH je u avgustu 2022. stigla i grupa vojnika iz Njemačke, čija je Vlada nakon 12 godina odlučila poslati trupe u okvire Mirovne misije EUFOR.

Od početka ruske invazije na Ukrajinu, NATO je nekoliko puta upozorio na mogući štetan utjecaj Rusije u BiH.

Rusija je ranije, tokom rasprave u Savjetu bezbjednosti UN, kritikovala evropske vojne snage posebno zbog njihovog jačanja od početka ruske invazije u Ukrajini, nagovještavajući da bi mogla blokirati obnovu mandata misije u BiH

Zbog toga je, u proteklom periodu, postojala je zabrinutost da bi mogla uložiti veto na sjednici Savjeta bezbjednosti UN na produženje mandata misije EUFOR.

Althea, mirovna misija EUFOR u BiH, najduža je vojna operacija EU, jedina kopnena misija, te jedina misija koja ima izvršni mandat da koristi silu.

Snage EUFOR su raspoređene u BiH od 2004. godine, kada su zamijenile mirovne trupe NATO.

Na početku misije, EUFOR je brojao oko 7.000 vojnika, ali se broj smanjivao kako se popravljala bezbjednosna situacija u zemlji.

Evropska unija (EU) i Sjevernoatlantski savez (NATO), prema sporazumu iz 2003. godine, mogu u bilo kom trenutku u kratkom roku rasporediti dodatni broj vojnika u BiH u slučaju prijetnje bezbjednosti ove zemlje.

Svake godine Savjet bezbjednosti glasa o ponovnoj autorizaciji mandata multinacionalnih stabilizacijskih snaga, a svakih šest mjeseci organizuje debatu o BiH.

Šta je Šmit poručio u izvještaju o BiH?

Tom prilikom visoki predstavnik u BiH podnosi polugodišnji izvještaj o statusu u vezi sa sprovođenjem mira u BiH.

Visoki predrastavnik Kristijan Šmit je u izvještaju, među ostalim, preporučio povećan angažman međunarodne zajednice, kako bi bilo osigurano puno poštovanje Opšteg okvirnog sporazuma za mir i ključne reforme.

U izvještaju, koji obuhvaćta period od aprila do oktobra 2022. godine, visoki predstavnik je naglasio da su na političkoj sceni dominirale teme o opštim izborima i predizbornoj kampanji.

U izvještaju se navodi da je visoki predstavnik donio niz odluka kako bi ostvario ove ciljeve, a među njima je i ona od 2. oktobra 2022. godine, kada je nametnuo set mjera kako bi omogućio funkcionalnosti bh. entieta Federacija BiH.

Ovaj paket sadrži set mjera koje omogućavaju brzo uspostavljanje zakonodavnih, izvršnih i sudskih tijela u tom bh. entitetu nakon opštih izbora koji su održani 2. oktobra 2022.

Kad je u pitanju ekonomija, u izvještaju se navodi da preliminarni pokazatelji za 2022. godinu pokazuju određene pozitivne trendove, iako to ne znači neminovno i bolji ekonomski i društveni razvoj, kaže se u saopštenju.

Stopa registrovane nezaposlenosti je blizu 30 posto, dok udio nezaposlenih mladih osoba u ukupnom broju nezaposlenih prelazi 18 posto.

Visoki predstavnik je naveo da su zbog visoke inflacije, prosječna plata i penzija u BiH znatno ispod prosječne potrošačke korpe, što ukazuje na to da čak i oni sa stalnim primanjima "teško sastavljaju kraj s krajem."

Visoki predstavnik u BiH svakih šest mjeseci podnosi izvještaj Savjetu bezbjednosti UN u kojem daje ocjenu političke situacije u zemlji.

Savjetu se posljednji put obratio 11. maja 2022, kada je upozorio da vlasti entiteta Republika Srpska žele sprovesti zakonska rješenja koja bi mogla da miniraju ustavni poredak BiH.

Prethodno je, u novembru 2021. godine, u izvještaju upućenom Savjetu bezbjednosti UN upozorio da je "zemlja u neposrednoj opasnosti od raspada" i da postoji "veoma realna perspektiva povratka sukoba."

Šmit se tada nije mogao obratiti Savjetu bezbjednosti UN i predstaviti svoj polugodišnji izvještaj jer su protiv toga bile Rusija i Kina.

To je bio prvi put od potpisivanja Dejtonskog sporazuma 1995. godine i formiranja OHR-a da se jedan visoki predstavnik nije mogao obratitSavjetu bezbjednosti UN i predstaviti izvještaj, što je njegova obaveza.

Ruska Federacija, članica Savjeta za implementaciju mira (PIC) u BiH, Kina te politički predstavnici iz entiteta Republika Srpska smatraju Šmita "običnim njemačkih državljaninom."

PIC je izabrao Schmidta bez saglasnosti Rusije. Ta zemlja i politički predstavnici iz RS-a tvrde da je imenovanje morao potvrditi i Vijeće sigurnosti UN-a, ali i da OHR treba ugasiti. Ostale članice PIC-a tvrde suprotno.

( Radio Slobodna Evropa )