Ključna arena za nadmetanje supersila

Ekonomija i politika Indonezije posljednji put su bile u centru pažnje tokom haosa 1990-ih, kada se usred azijske finansijske krize srušio jedan sistem ortačkog kapitalizma, što je izazvalo pad 32-godišnje diktature Suharta.

Samit grupe 20 vodećih svjetskih ekonomija ove nedjelje održan je u Indoneziji, koju britanski “Ekonomist” opisuje kao “najvažniju zemlju koju ljudi rutinski zanemaruju”.

Indonezija je najveća država u svijetu sa muslimanskom većinom, treća po veličini demokratija i četvrta zemlja po broju stanovnika. Sa 276 miliona ljudi koji žive na hiljadama ostrva od Indijskog okeana do Tihog okeana, ona se zatekla u strateškom nadmetanju između Amerike i Kine. I poput Indije i drugih tržišta u razvoju, ona se prilagođava novom svjetskom poretku u kojem su globalizacija i zapadna nadmoć u povlačenju, piše “Ekonomist”.

Britanski nedjeljnik ističe da bi se uticaj ove zemlje mogao “spektakularno” povećati u narednih četvrt vijeka i kao jedan od razloga navodi ekonomiju. Indonezija je šesto najveće tržište u razvoju po BDP-u, a u protekloj deceniji je rasla brže od bilo koje druge ekonomije od preko bilion dolara, osim Kine i Indije.

Digitalne usluge pomažu u stvaranju integrisanijeg potrošačkog tržišta, pri čemu više od 100 miliona ljudi zajedno troši 80 milijardi dolara godišnje na sve, od elektronskog plaćanja do aplikacija za transport na zahtjev.

Indonezija se zatekla u strateškom nadmetanju između Amerike i Kine. I poput Indije i drugih tržišta u usponu, ona se prilagođava novom svjetskom poretku u kojem su globalizacija i zapadna nadmoć u povlačenju

Drugi ekonomski podsticaj je specifičan za Indoneziju. Država sa petinom globalnih rezervi nikla, koji se koristi u baterijama, ona je vitalna karika u lancima snabdijevanja električnih vozila.

Dok Zapad, Kina i Indija povećavaju subvencije kako bi privukle investicije električnih vozila kod kuće, Indonezija je uočila priliku. Zabranila je izvoz sirovina kako bi primorala globalne firme da grade fabrike u Indoneziji. “Ekonomist” ističe da je ova neuobičajena strategija do sada obezbijedila više od 20 milijardi dolara investicija. Termoelektrane na ugalj se gase prije vremena, što podstiče te nove industrije da rade na čistu energiju.

Kao drugi razlog za snažne izglede Indonezije, “Ekonomist” vidi to što je našla način da kombinuje demokratiju sa ekonomskim reformama. “Kao odraz trauma iz 1990-ih, razvio se manjkav, ali pluralistički politički sistem koji naglašava kompromis i društvenu harmoniju”, piše u analizi.

Džoko Vidodo, predsjednik od 2014. godine, vlada preko velike koalicije koja je kooptirala mnoge njegove protivnike, što navodi na zaključak da je u pitanju politika sa najmanjim zajedničkim imeniocem. Međutim, javnim finansijama se strogo upravlja. Postepena poboljšanja uključuju novu infrastrukturu, čišćenje državnih firmi i izvjesnu modernizaciju obrazovanja i zakona o radu. Korupcija jeste problem, ali je privreda otvorenija nego prije deset godina.

”Ekonomist” piše da je i geopolitika razlog rastućeg uticaja Indonezije. Lokacija, veličina i resursi je čine ključnom arenom za nadmetanje supersila. U skladu sa tradicijom nesvrstavanja koja datira iz 1950-ih, ona želi da bude neutralna. On traži kapital sa obje strane podjele i predstavlja teren na kojem se kineske i američke digitalne firme i investitori direktno takmiče.

Kineski proizvođač baterija za električna vozila CATL ulaže u projekat vrijedan šest milijardi dolara, ali se Džokovi, kako zovu predsjednika, udvara i “Tesli”. U diplomatiji nastoji da bude organizator samita i mirotvorac. Indonezija kritikuje sankcije Zapada protiv Rusije. Džokovi je možda jedina osoba koja se ove godine sastala sa predsjednicima Džoom Bajdenom, Sijem Đinpingom, Vladimirom Putinom i Volodimirom Zelenskim.

”Ako Indonezija ostane na ovom putu u narednoj deceniji, mogla bi postati jedna od deset najvećih svjetskih ekonomija. Ostala bi prilično otporna na šokove: njena valuta je ove godine nadmašila nekoliko valuta bogatog svijeta uprkos globalnim finansijskim previranjima.

Životni standard bi se povećao: samo četiri odsto građana sada živi sa 2,15 dolara dnevno ili manje, tri četvrtine manje nego 2012. Iako je malo vjerovatno da će Indonezija postati proizvodno čudo u kineskom stilu, pojavila bi se velika srednja klasa”, piše u analizi britanskog lista.

Jedan od razloga za snažne izglede Indonezije je taj što je pronašla način da kombinuje demokratiju sa ekonomskim reformama

Kao jednu od opasnosti na tom putu, “Ekonomist” navodi nasljeđivanje. Džokovijev posljednji mandat se završava 2024. i ne postoji očigledan nasljednik. Neke pristalice žele da on petlja sa ustavom kako bi ostao na vlasti.

Proces izbora nasljednika bi se mogao pretvoriti u takmičenje za privlačenje pobožnih glasača podržavanjem šovinističke muslimanske politike. Moguće je i da poslovne ličnosti i politički klanovi koji čine dio Džokovijeve koalicije osvoje vlast i dovedu do povratka oligarhijske vladavine.

Džokovi je, kako navodi “Ekonomist”, izgradio dosta puteva i aerodroma, ali nije ojačao institucije koje mogu garantovati kontinuitet nakon što napusti funkciju.

Jedan od rizika je i protekcionizam, piše “Ekonomist” ukazujući na dugu istoriju nacionalizma resursa. Ta stragija bi mogla biti uspješna kada je u pitanju nikl, ali bi mogla imati negativne posljedice u drugim industrijama.

Britanski list najveću opasnost vidi u mogućnosti da geopolitika izazove posrnuće Indonezije, ocjenjujući da bi, čak i ako ostane na trenutnom putu, mogla da zaluta u kinesku orbitu.

”Na svaki dolar koji su američke firme uložile u Indoneziju od 2020. godine, kineske firme su uložile skoro četiri. Ako bi tenzije eskalirale, troškovi bi bili visoki. Rat oko Tajvana mogao bi da blokira morske puteve na koje se Indonezija oslanja, a zapadne sankcije bi mogle pogoditi kineske firme od kojih Indonezija zavisi”.

”Ekonomist” opisuje Indiju i Indoneziju kao svijetle zvijezde Azije, koje moraju zadovoljiti birače kod kuće i pronaći način za rast, čak i dok je globalizacija u povlačenju. Indija je izabrala razvoj vođen tehnologijom i proizvodnjom, podstaknut subvencijama, šovinističku politiku i odvajanje od Kine. Indonezija se oslanja na resurse, protekcionizam, šaroliku politiku i neutralnost, navodi se u analizi.

”Supersile će pažljivo posmatrati - kao i mnoge druge zemlje koje žele da se obogate, ali ne bi željele da izaberu stranu. Ako uspije, Indonezija će poboljšati živote četvrt milijarde ljudi i podstaći svijet koji je gladan rasta. Ona bi čak mogla da promijeni globalni odnos snaga”, zaključuje “Ekonomist”.

( Angelina Šofranac )