Bezvizni režim pod lupom EU?
EK traži od Podgorice da uskladi viznu politiku za “treće zemlje” i ukine ekonomsko državljanstvo
Evropska komisija (EK) je ponovo upozorila Crnu Goru zbog programa ekonomskog državljanstva, navodeći da zbog toga može biti ukinut bezvizni režim.
”Ako se procijeni da takvi programi predstavljaju povećan rizik za unutrašnju bezbjednost i javnu politiku država članica, bezvizni režim može biti suspendovan”, navodi se u petom izvještaju o praćenju bezviznog režima EU sa Crnom Gorom, Albanijom, BiH, Sjevernom Makedonijom, Srbijom, Gruzijom, Moldavijom i Ukrajinom, koji je objavljen na sajtu EU.
U njemu se preporučuje da Crna Gora treba hitno da uskladi viznu politiku sa Evropskom unijom kada su u pitanju treće države, posebno one koje predstavljaju neregularne migracijske ili bezbjednosne rizike za Uniju.
EK je u izvještaju navela da Crna Gora nije preduzela ništa da uskladi viznu politiku u vezi sa listom trećih zemalja za koje je potrebna viza.
”Naprotiv, 2021. i početkom 2022. godine Crna Gora je odstupila od preporučene politike. Državljani Jermenije, Kazahstana, Rusije, Azerbejdžana, Bjelorusije, Kube, Ekvadora, Turske, Katara i Kosova i dalje su izuzeti od zahtjeva za vize za kratkoročni boravak. Za neke nacionalnosti izuzeci su sezonski, a za druge važe tokom cijele godine”, navodi se u izvještaju koji je EK razmatrala u ponedjeljak.
Evropska komisija je u međuvremenu ispravila izvještaj u dijelu gdje se od Crne Gore i Sjeverne Makedonije tražilo uvođenje viza za građane Kosova uz objašnjenje da je u pitanju bila greška i da nijesu promijenili stav o viznoj liberalizaciji za Kosovo, te da podržavaju slobodno kretanje građana kao prioritet.
U njemu se podsjeća da je Crna Gora u martu 2021. produžila izuzeće od viza za strane državljane koji imaju važeću dozvolu za boravak u Ujedinjenim Arapskim Emiratima (UAE).
”Takvo produženje nije u skladu sa viznom politikom EU i bilo je predmet zloupotrebe jer se neki strani državljani sa dozvolom boravka u UAE nijesu vratili u UAE i umjesto toga su pobjegli sa vjerovatnom namjerom da uđu u EU”, navodi se.
Podsjeća se da je Crna Gora 26. maja 2022. usvojila odluku o privremenom oslobađanju od viza za državljane Saudijske Arabije od 1. juna do 30. septembra 2022. godine, koja je imala za cilj da ublaži pad broja turista koji dolaze iz Rusije i Ukrajine.
Poručuju da će usklađivanje vizne politike biti važna tema za nastavak dijaloga između EU i Crne Gore i da će, u kontekstu mehanizma suspenzije viza i u skladu sa članom 8 Vizne uredbe, EK kontinuirano pratiti i ocjenjivati djelovanje Crne Gore u pravcu viznog usklađivanja sa EU.
Crnoj Gori je EK ponovo preporučila da bez odlaganja ukine program ekonomskog državljanstva, navodeći da nijesu ispoštovane prethodne preporuke u vezi sa ovom šemom dodjele crnogorskih pasoša.
”Crna Gora još nije ukinula svoj program državljanstva za investitore uprkos prethodno najavljenoj odluci da ga ukine 2021. Naprotiv, u decembru 2021. crnogorska Vlada odlučila je da produži program do kraja 2022”, navela je EK.
Podsjećaju da je Crna Gora 2021. godine primila 241 prijavu za 807 osoba za sticanje državljanstva po osnovu ulaganja. Po tom osnovu su do decembra 2021. godine izdata 264 crnogorska pasoša.
”Komisija žali zbog odluke o produženju programa ekonomskog i nastavlja da apeluje na Crnu Goru da ga ukine što je prije moguće. Odluka o produženju programa od velike je zabrinutosti za EU u kontekstu njenog sporazuma o bezviznom režimu s Crnom Gorom”, navedeno je u izvještaju.
Dodaje se da je “ovaj nadzor neophodan jer se šeme investitorskog državljanstva mogu koristiti za zaobilaženje procedura za dobijanje viza za kratkoročni boravak u EU i dubinske procjene individualnih migracionih i bezbjednosnih rizika koje ovaj postupak podrazumijeva”.
Program, s planom da traje tri godine, 2019. godine pokrenula je prethodna Vlada Demokratske partije socijalista (DPS). Njime je bilo predviđeno da se za tri godine (od januara 2019. do kraja 2021) “proda” 2.000 pasoša, pa je zbog slabog interesovanja Vlada Zdravka Krivokapića planirala da ga ukine krajem 2021. Međutim, 30. decembra 2021. odlučila je da program produži do kraja 2022. uz obrazloženje da investitori zbog kovid krize nijesu imali vremena da završe projekte.
Ministar finansija Aleksandar Damjanović u ponedjeljak je na sjednici skupštinskog Administrativnog odbora rekao da država naredne godine od projekta ekonomskog državljanstva može prihodovati do 70 miliona eura i naglasio da se cijeli postupak ekonomskog državljanstva 2020. i 2021. godine radio netransparentno. “Frapirala me činjenica da su se ova sredstva nalazila na escrow (prelaznim) računima, van budžeta, što je apsolutnuo nezakonito. Ovaj novac mora biti iskazan u budžetu”, naveo je ministar.
U izvještaju se navodi i da države članice EU imaju dobru ukupnu saradnju sa Crnom Gorom u oblasti bezbjednosti.
Podsjeća se da je Crna Gora u 2021. godini nastavila bilateralnu saradnju sa nizom država članica u oblasti javnog reda i bezbjednosti, uključujući Njemačku i Švedsku, kao i sa Europolom i Eurodžastom.
”Cnogorska policija je nastavila da dijeli informacije sa Interpolom da identifikuje aktivne terorističke grupe i doprinese borbi protiv terorističkih prijetnji”, kazali su iz EK. Međutim, kako su dodali, saradnja sa Evropskim centrom za praćenje droga i zavisnosti od droga (EMCDDA) zaostaje.
Navodi se da Crna Gora bilježi dobre rezultate u istragama, krivičnom gonjenju i pravosnažnim presudama u slučajevima korupcije na visokom nivou, ali to se može dodatno poboljšati.
Povećan broj zahtjeva za međunarodnu zaštitu
Broj zahtjeva za međunarodnu zaštitu koje su u državama članicama podnijeli crnogorski državljani porastao je 65 odsto između 2020. i 2021. godine, sa 420 zahtjeva podnesenih u 2021. u poređenju sa 255 u 2020. godini.
”Stopa priznavanja je porasla sa dva odsto u 2020. na pet odsto u 2020. godini”, piše u izvještaju EK.
( Biljana Matijašević )