Ko masno plati ne čeka na pasoš
Različit odnos države prema kategorijama koje pasoš “papreno” plate, u odnosu na one kojima je dokument potreban za ostvarivanje osnovnih prava. Samo po osnovu spajanja porodice sa crnogorskim državljaninom, na taj dokument čeka 1.600 osoba
Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP) od početka godine donijelo je više od 390 rješenja za ekonomsko državljanstvo.
Od toga, 353 rješenja donijeta su od 19. februara, kada je pred Ustavnim sudom osporena odluka kojom su propisani kriterijumi za sticanje crnogorskog državljanstva.
Proces pred Ustavnim sudom “svezao je ruke” MUP-u na neko vrijeme i od tada na pasoš Crne Gore, samo po osnovu spajanja porodice sa crnogorskim državljaninom, čeka 1.600 osoba.
Osporavanje te odluke ne odnosi se na ekonomsko državljanstvo, ali oslikava različit odnos države prema kategorijama koje pasoš “masno” plate, u odnosu na one kojima je dokument potreban za ostvarivanje osnovnih prava.
Centar za građanske slobode (CEGAS) tražio je od MUP-a podatke o broju zaprimljenih zahtjeva za dobijanje crnogorskog državljanstva po osnovu Posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privreni i ekonomski interes Crne Gore, kao i podatke o broju zahtjeva za članove porodica aplikanata koji su mlađi od 18 godina. Podatke su tražili za period od 1. januara do 17. novembra, ali i odvojeno od 19. februara, kada je Ustavni sud osporio odluku po kojoj se, mimo ekonomskog, može steći državljanstvo Crne Gore.
”U skladu sa članom 12 Zakona o crnogorskom državljanstvu i Odlukom o kriterijumima, načinu i postupku izbora lica koja mogu steći crnogorsko državljanstvo prijemom, radi realizacije posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privredni i ekonomski interes Crne Gore, od strane predsjednika Vlade MUP-u je u periodu od 01. 01. do 17. 11. 2022. godine dostavljeno 217 predloga za sticanje crnogorskog državljanstva prijemom po osnovu posebnog programa (ekonomsko državljanstvo) za 217 aplikanata i 473 članova njihovih porodica (157 supružnika i 316 djece), dok je u periodu od 19. 02. do 17. 11. 2022. godine dostavljeno 188 predloga za sticanje crnogrskog državljanstva prijemom po osnovu posebnog programa (ekonomsko državljanstvo), i to za 188 aplikanata i 413 članova njihovih porodica (135 supružnika i 278 djece)”, piše u odgovoru Radovana Popovića, vršioca dužnosti generalnog direktora Direktorata za upravne poslove, državljanstvo i strance MUP-a.
Iz CEGAS-a su tražili podatke i o broju pozitivno riješenih zahtjeva. Iz MUP-a, na čijem je čelu u tehničkom mandatu Filip Adžić, kazali su da su od 1. januara, na osnovu predloga predsjednika Vlade (sad već u tehničkom mandatu, prim. aut.) Dritana Abazovića, donijeli 393 rješenja o sticanju državljanstva Crne Gore prijemom po osnovu posebnog programa (ekonomsko državljanstvo). Od toga, pasoš Crne Gore, po osnovu ekonomskog državljanstva, dobilo je 118 aplikanata i 275 članova njihovih porodica, odnosno 95 supružnika i 189 djece.
Od ukupnog broja pasoša koji su od početka godine dodijeljeni po osnovu ekonomskog državljanstva, od 19. februara do 17. novembra donijeta su ukupno 353 rješenja i to 106 za aplikante i 247 za članove njihovih porodica (85 supružnika i 162 djece).
U 2021. godini, Crna Gora je primila 241 prijavu za 807 osoba za sticanje državljanstva po osnovu ulaganja, dok su do kraja prošle godine, po tom osnovu, izdata 264 crnogorska pasoša.
”Vijesti” su juče objavile još jedno upozorenje Evropske komisije (EK) na program ekonomskog državljanstva, zbog kojeg, kako navode u izvještaju, pored ostalih, i Crnoj Gori prijeti ukidanje bezviznog režima.
”Ako se procijeni da takvi programi predstavljaju povećan rizik za unutrašnju bezbjednost i javnu politiku država članica, bezvizni režim može biti suspendovan”, piše u petom izvještaju o praćenju bezviznog režima Evropske unije (EU) sa Crnom Gorom, Albanijom, Bosnom i Hercegovinom, Sjevernom Makedonijom, Srbijom, Gruzijom, Moldavijom i Ukrajinom, koji je objavljen na sajtu EU.
U njemu se preporučuje da Crna Gora treba hitno da uskladi viznu politiku sa EU kada su u pitanju treće države, posebno one koje predstavljaju neregularne migracijske ili bezbjednosne rizike za Uniju.
EK je u izvještaju navela da Crna Gora nije preduzela ništa da uskladi viznu politiku u vezi sa listom trećih zemalja za koje je potrebna viza.
I CEGAS je više puta ukazivao na obavezu ukidanja ekonomskog državljanstva iz, kako navode, više razloga.
”Netransparentnost, mogućnost političkog uticaja, pogodno tlo za koruptivne radnje i trgovina slobode, jesu razlozi zbog kojih se insistira na njegovom ukidanju. Evropa nas je posljednjih godina konstantno upozoravala, ali je interes naših vodećih elita, za mogućnošću povećanja ekonomskih prilika uvijek prevagnuo. Nastavilo se sa dodjelom ekonomskih državljanstava u kontinuitetu, i iz tih razloga ne očekujem da će se u dogledno vrijeme bilo šta promijeniti. Nismo u prilici da iz dodijeljenih rješenja i mišljenja vidimo konkretne razloge dobijanja državljanstva, a i zaključene ugovore”, kazala je izvršna direktorica CEGAS-a Marija Popović Kalezić.
Mišljenja je, kako je rekla, da će Crna Gora zbog toga “bez razloga trpjeti kritike”.
”A onda i posljedice onih koji nam konstantno ukazuju na obavezu ukidanja ovakve dodjele”, kazala je ona.
Prema riječima Popović Kalezić, sporno je i to što se oni koji su zahtijevali ukidanje ekonomskog državljanstva dok su bili opozicija, čim su došli na vlast krenuli da se zalažu za taj program.
”Ipak je finansijski interes jači od evropskog, svim vladama pa i 43. Vladi”, poručila je izvršna direktorica CEGAS-a.
Program ekonomskog državljanstva, s planom da traje tri godine, 2019. godine pokrenula je prethodna vlada Demokratske partije socijalista (DPS). Njime je bilo predviđeno da se za tri godine (od januara 2019. do kraja 2021) “proda” 2.000 pasoša, pa je zbog slabog interesovanja Vlada Zdravka Krivokapića planirala da ga ukine krajem 2021.
Međutim, 30. decembra 2021. odlučila je da program produži do kraja 2022, uz obrazloženje da investitori zbog kovid krize nijesu imali vremena da završe projekte.
Ministar finansija Aleksandar Damjanović u ponedjeljak je na sjednici skupštinskog Administrativnog odbora rekao da država naredne godine od projekta ekonomskog državljanstva može prihodovati do 70 miliona eura i naglasio da se cijeli postupak ekonomskog državljanstva 2020. i 2021. godine radio netransparentno.
”Odluka o produženju programa od velike je zabrinutosti za EU u kontekstu njenog sporazuma o bezviznom režimu s Crnom Gorom”, navodi se u izvještaju EK i dodaje se da je “ovaj nadzor neophodan jer se šeme investitorskog državljanstva mogu koristiti za zaobilaženje procedura za dobijanje viza za kratkoročni boravak u EU i dubinske procjene individualnih migracionih i bezbjednosnih rizika koje ovaj postupak podrazumijeva”.
Čekaju odluku Ustavnog suda
Ustavni sud je 19. februara osporio Odluku o izmjeni odluke o kriterijumima za utvrđivanje uslova za sticanje crnogorskog državljanstva prijemom i ona je i dalje na snazi.
Od momenta stupanja na snagu, odnosno od 19. februara, kako su rekli iz MUP-a, taj resor ne rješava podnijete zahtjeve.
”Sačekaćemo odluku Ustavnog suda. Zasad imamo predato 1.936 zahtjeva... a pritom, oko 1.600 zahtjeva je po spajanju porodice sa državljaninom Crne Gore”, odgovorili su CEGAS-u iz MUP-a.
( Damira Kalač )