Građani plaćaju greške Vlade

Iako su sudovi utvrdili da je država na početku pandemije kovid-19 2020. kršila pravo na privatnost građana, pa se iz budžeta isplaćuju milionski iznosi za nadoknadu štete, još niko nije procesuiran zbog nezakonite obrade podataka građana.

Pravosudni organi bi odgovorne lako mogli naći - objavljivanje spiskova osoba u samoizolaciji tada su amanovali Nacionalno koordinaciono tijelo za zarazne bolesti (NKT), Vlada i Savjet Agencije za zaštitu ličnih podataka.

Do danas, nije tražena ni utvrđena odgovornost bilo koga iz ovih institucija, iako je Ustavni sud utvrdio da je odluka bila nezakonita i naložio uklanjanje spiskova sa veb stranice.

Spisak osoba kojima je propisana mjera samoizolacija objavljen je na sajtu Vlade u martu 2020, na samom početku pandemije.

Sporni spiskovi građana kojima je inspekcija propisala mjeru samoizolacije sadržali su njihove lične podatke - ime, prezime i adresu.

Odluku o tome donijelo je bivše Nacionalno koordinaciono tijelo za zarazne bolesti (NKT), koje je oformila bivša Vlada, na čelu sa Duškom Markovićem.

Već u maju naredne godine u bjelopoljskom Osnovnom sudu donesena je prvostepena presuda, kojom je djelimično usvojena tužba, prva od nekoliko stotina koje su zbog povrede prava na privatan život podnijeli crnogorski građani.

Odštetni zahtjevi građana, prema saznanjima “Vijesti”, pojedinačno su iznosili i do 3.000 eura.

Precizni podaci koliko se osoba našlo na spisku od 21. marta kada je Vlada objavila prva imena do 7. maja prošle godine, kada ga je povukla sa zvaničnog sajta, ne postoje.

Prema podacima Uprave za inspekcijske poslove od sredine marta do 24. aprila više od 10.000 osoba je dobilo rješenje o obaveznoj samoizolaciji, ili karantinu. Akcija za ljudska prava (HRA) navodi da je prva lista sadržala više od 1.000 imena i da su objavljeni lični podaci najmanje 2.000 osoba.

Savjet Evrope ukazao je u julu 2020. godine da vanredne situacije poput kovid-19 pandemije predstavljaju izazov u smislu obezbjeđivanja dostupnosti pouzdanih informacija koje doprinose očuvanju javnog zdravlja i života građana, ali i da dezinformacije mogu dovesti do ishitrenih reakcija i pretjeranih ograničenja Vlade...

U studiji Evropske mreže političkih fondacija (ENOP) navodi se da je pandemija suspendovala vladavinu prava u Crnoj Gori, kao i da se najteže kršenje ljudskih prava dogodilo na početku pandemije, upravo kada je Vlada odlučila da objavi lične podatke građana koji su u samoizolaciji.

Prethodna Vlada, na čijem je čelu bio Zdravko Krivokapić, krajem prošle godine je dala saglasnost da se isplati po 300 eura kao naknada štete građanima čija su se imena našla na spisku osoba u samoizolaciji zbog korona virusa, objavljenog marta prošle godine.

Zaštitnik imovinsko-pravnih interesa Crne Gore je zadužen da zaključi poravnanje sa 2.720 osoba u iznosu od po 300 eura na ime naknade zbog povrede prava ličnosti objavljivanjem ličnih podataka.

Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN-CG) u oktobru je objavio da ova odšteta u najmanje 500 slučajeva nije isplaćena u zakonskom roku, zbog čega su angažovani javni izvršitelji i značajno uvećani troškovi, pa je pored više od pola miliona eura kašnjenje Ministarstva finansija sa isplatama koštalo još oko 100.000 eura.

Civilni sektor je odmah po objavljivanju spiskova upozoravao da je riječ o kršenju prava na privatnost građana. Vlada je, ipak, tvrdila da su se na to odlučili zbog poštovanja epidemijskih mjera i zaštite javnog zdravlja.

Osuda nezakonite objave ličnih podataka našla se i u izvještaju Evropske komisije o napretku Crne Gore za 2020. godinu.

Ovo, međutim, nije jedini slučaj povrede prava na privatnost građana tokom pandemije kovid-19. Početkom aprila prošle godine u javnost je dospio spisak na kom su podaci 62 osobe iz Podgorice oboljele od koronavirusa i njihovi matični brojevi. Zbog toga je procesuiran, u međuvremenu i prvostepeno oslobođen, samo jedan zaposleni u podgoričkom Domu zdravlja. Iako je i Osnovni sud, u toj oslobađajućoj presudi od kraja prošlog mjeseca, tvrdio da Institut za javno zdravlje (IJZ) nije zakonito obrađivao podatke, niko od odgovornih iz te ustanove i Doma zdravlja nije procesuiran zbog toga.

( Ana Komatina )