U cipelama prethodnika

I said hallelujah to the sixteen loyal fans

Pigeonhed, Battle Flag, The Full Sentence (Bad Animals, 1997)

”Međunarodna izložba arhitekture La Biennale di Venezia di Architettura“, veli u Informaciji o učešću Crne Gore na XVIII Bijenalu arhitekture u Veneciji - La Biennale di Architettura 2023, “smatra se najznačajnijim mjestom predstavljanja tokova i dometa savremene arhitekture, i kulture uopšte, u jednoj zemlji”.

Prvo, kaže se La Mostra Internazionale di Architettura - La Biennale Architettura di Venezia - a drugo, Bijenale arhitekture - obimom i značajem - ipak nadilazi, unekoliko, okvire dometa savremene arhitekture, i kulture uopšte - u jednoj zemlji - s tim da je veliko pitanje, na koje niko od visokih zvaničnika nije pokušao da konkretno odgovori do dana današnjega: koje je to realne benefite polučila CG, majka naša, slava joj i milost, od prisustva na bijenalima arhitekture u Veneciji - od davne 2004. godine (pod zastavom Državne zajednice Srbije i Crne Gore, ali ipak samostalno), zaključno sa 2018. godinom - izuzimajući potonje Bijenale, 2021. godine, koje smo preskočili - navodno zbog budžetskih rezova.

Što i nije toliko bitno, naravno - bitno je da u “Informaciji o učešću Crne Gore na XVI Bijenalu arhitekture u Veneciji - La Biennale di Architettura 2018 - pazite: riječ je o 2018. godini - lijepo piše: “Međunarodna izložba arhitekture La Biennale di Venezia di Architettura smatra se najznačajnijim mjestom predstavljanja tokova i dometa savremene arhitekture, i kulture uopšte, u jednoj zemlji” - što će reći, prvo, da je drug Stevović, prvi crnogorski arhitekt, vrlo vješt u baratanju funkcijom “copy & paste” - i drugo, da su vjerovatno u pravu poznavaoci prilika na našoj političkoj sceni koji kažu da je nova ekipa jednostavno uskočila u stare patike prethodne ekipe - i nastavila da trči po istom pravcu i u istom smjeru.

Ako li pak uporedimo Informaciju o učešću Crne Gore na XVI Bijenalu arhitekture u Veneciji - La Biennale di Architettura 2018 - i Informaciju o, ako-bog-da, učešću Crne Gore na XVIII Bijenalu arhitekture u Veneciji - La Biennale di Architettura 2023 - vrlo brzo ćemo doći zaključka da su novoj ekipi prevelike pomenute cipele - ali su zato apetiti nove ekipe na nešto višoj razini. Naime, u Informaciji iz 2018. stoji da je za ukupan izdatak za predstavljanje CG na Bijenalu arhitekture u Veneciji izdvojeno 146.000,00 eura - uz vrlo detaljan troškovnik, po stavkama - dočim u potonjoj Informaciji stoji da je budžetom predviđeno 200.000,00 eura za realizaciju CG prisustva, ako-bog-da, na predstojećem Bijenalu arhitekture u Veneciji - ali troškovnik ipak nije dat. Koga, uostalom, zanima troškovnik - i zašto bi se neko sjekirao oko smiješnih 54.000 eura - ako znamo da su cijene skočile u međuvremenu - a i nijesmo, je li, u poziciji da donosimo konačne zaključke bez uvida u detaljan troškovnik.

***

Što se tiče dokumenta naslovljenog Javni poziv za kustosa crnogorskog paviljona na XVIII Bijenalu arhitekture u Veneciji - Stevović otvara tu priču starom, dobrom, svima nama omiljenom rečenicom: “Međunarodna izložba arhitekture La Biennale di Venezia di Architettura smatra se najznačajnijim mjestom predstavljanja tokova i dometa savremene arhitekture, i kulture uopšte, u jednoj zemlji”.

U jednoj, veli, zemlji... Mrka kapa, ako mene pitate, i savremenoj arhitekturi i kulturi u jednoj zemlji, poput naše, u kojoj je Vlada imenovala druga Stevovića - o kojem, da budem iskren, vrlo malo znam - gotovo ništa - za druga komesara crnogorskog nastupa na predstojećoj, XVIII Međunarodnoj izložbi arhitekture - Bijenale u Veneciji 2023.

Što se tiče obaveza kustosa, prvo veli: “ (da - op.a.) Izvrši (kustos - op.a.) artikulaciju tematskog okvira crnogorske postavke u skladu sa temom Bijenala” - pa onda imamo, pod trećom tačkom: “Pripremi i realizuje konkurs za izbor autorskog tima, koncepta i sadržaja crnogorske postavke (izrada konkursnog zadatka, predlaganje i koordinacija sastava žirija, koordinacija učesnika i procesa odlučivnaja, objava konkursa, distribucija rezultata konkursa i dr.)” - zaključno sa posljednjom tačkom, petnaestom, koja mi je ujedno i omiljena, i koja kaže: “Komunicira i koordiniše sve (SVE - op.a.) aktivnosti u procesu pripreme crnogorskog predstavljanja na Bijenalu u saradnji sa Komesarom (veliko “K”, naravno - jedan je drug Stevović - op.a.) i organizacionim timom” - i sve to za smiješnih...

U drugoj polovini osamdesetih, u ta davna vremena, kad sam bio student u Zagrebu, belom gradu, jedan od mojih kolega je živio u čuvenoj zgradi Super Andrija, u Sigetu, s one strane Save - u malom stanu (nekih četrdestak kvadrata) koji mu je velikodušno, dakle bez naknade, ustupila tetka - koja je svakih tri mjeseca dolazila u vizitu - kako bi ustanovila da li je njen bratanić urnisao stan (u međuvremenu). Nakon jedne od vizita, gospođa tetka je kolegi - koji je na sve moguće načine pokušavao (i uglavnom uspijevao) da eskivira te njene vizite - ostavila poruku - poduži spisak uočenih nepravilnosti koje je moj kolega bio u obavezi da otkloni u najkraćem roku - poduži, dakle, spisak: očisti to i to, operi to i to, promijeni to i to, prišarafi to i to itd. - koji je, gle čuda, bio prekrižen - i sveden, na dnu strane, na jedan jedini imperativ: SVE dovedi u red!

”Planirana sredstva”, veli, “koja obuhvataju profesionalni angažman za kustosa, u skladu sa Javnim pozivom, uključujući sve (SVE - op.a.) putne i lične troškove za vrijeme trajanja angažmana - iznose 15.000 eura - u neto iznosu (valjda u bruto iznosu - neto je ono što će ostat nesrećnom kustosu nakon što odbije sve troškove - op.a.)”.

U pomenutoj informaciji iz 2018. stoji, citiram: “Naknada za kustosa, grafičkog dizajnera i štampu promotivnog materijala: 14.000,00 eura (honorar kustosa - 7.000,00 eura, angažovanje grafičkog dizajnera, štampa promotivnog materijala, fotograf, izrada i vođenja web-sajta za potrebe predstavljanja crnogorske postavke na XVI Bijenalu arhitekture u Veneciji - 7.000,00 eura).

Kad smo već kod toga - u Javnom pozivu druga komesara jesu definisane obaveze druga, ako-bog-da, kustosa - ali nijesam uspio da primijetim da su negdje definisane obaveze druga komesara Stevovića.

I još veli: “Biografija (druga komesara Stevovića) u prilogu” - ali prilog nije priložen - nema ga. Ko zna zašto...

OK, izgleda da sam ispucao za danas - a da nijesam rekao sve što sam imao da kažem o ako-bog-da CG nastupu na predstojećem Bijenalu arhitekture u Veneciji...

Nastavak u sljedećem broju...

( Borislav Vukićević )