Ekstremisti više nijesu samo neonacisti
Hapšenje bivše poslanice iz redova AfD zbog sumnje da je učestvovala u zavjeri za državni udar naglašava problem radikalne desnice u Njemačkoj
Berlinska sutkinja Birgit Malsak Vinkeman donedavno je držala govore u njemačkom parlamentu. Prošle nedjelje ona je uhapšena kao dio grupe osumnjičene da je planirala nasilno zbacivanje njemačke vlade.
Tužioci su kazali da je 58-godišnjakinja, članica ekstremno desničarske partuije Alternativa za Njemačku (AfD), trebalo da nakon državnog udara postane ministarka pravde u novoj državi na čijem čelu bi bio aristokrata Hajnrih XIII princ Rojsa.
Njena pozicija u njemačkom pravosuđu i blizina vlasti su podstakli zabrinutost da je ekstremizam možda zanemaren u AfD-u i generalno u društvu.
Tužioci kažu da osumnjičeni za planiranje državnog udara duboko odbacuju državne institucije i slobodni demokratski poredak a pronašli su dokaze da su pojedini planirali upad u Bundestag (parlament) - kojem Malsak Vinkeman, bivša poslanica, ima pristup.
Poslanik Zelenih Konstantin von Noc, predsjedavajući parlamentarnog odbora koji nadgleda obavještajne službe, kazao je za Rojters da bezbjednosni protokoli Bundestaga ne predviđaju da “neprijatelji ustava” budu izabrani u parlament.
”Ono što ovdje zaista privlači pažnju jeste činjenica da razgovaramo o ljudima sa visokim pozicijama u društvu... koji imaju određene mreže i pristup”, kazala je Pua Lamberti, jedna od direktora CeMAS-a, njemačke organizacije koja prati ekstremizam.
”Ovo je krajnje zabrinjavajuće”.
Svega dva mjeseca ranije, sud je odbacio slučaj protiv Malsak Vinkeman koji je pokrenula uprava u Berlinu kako bi pokušala da je primora da se povuče sa funkcije sudije, navodeći da nema dovoljno dokaza o njenoj privrženosti krugovima koji prihvataju teorije zavjere sa ekstremno desničarskim tendencijama.
Međutim televizijski snimci sudije, koja nije ponovo izabrana u septembru 2021, dok je odvode sa lisicama na rukama iz njene kuće u Berlinu okružene naoružanim policajcima sa maskama pokazuje koliko je vlasti zapravo ozbiljno shvataju.
Tužioci tvrde da su osumnjičeni zavjerenici inspirisani teorijama zavjere o dubokoj državi koje forsiraju njemački Rajhsburger (Građani Rajha) i Kjuanon, čiji su desničarski pobornici među uhapšenima nakon upada u američki Kapitol u januaru 2021.
JoIhen Lober, koji je zastupao Malsak Vinkeman u slučaju u oktobru, odbio je da za Rojters komentariše njeno hapšenje.
AfD je u saopštenju od prošle srijede naveo da osuđuju napore osumnjičenih zavjerenika.
Ronald Gliser, portparol berlinskog ogranka AfD-a, kazao je da su navodi protiv Malsak Vinkeman ozbiljni i da partija ne može da saopšti ništa više na tu temu dok istražitelji ne navedu više detalja, imajući u vidu da AfD raspolaže samo informacijama iz medija.
Najuspješnija ekstremno desničarska partija od nacista
Osnovana 2013. godine kao antieuro partija tokom dužničke krize eurozone, AfD se okrenuo desnici i politički profitirao na bijesu birača zbog politike otvorenih vrata prema migrantima 2015. godine koju je sprovodila vlada Angele Merkel i zbog restriktivnih mjera za vrijeme pandemije kovida.
Nakon nekoliko previranja i promjene rukovodstva, AfD je toliko otišao u krajnju desnicu - sa, na primjer, ekstremnim antimigrantskim stavovima - da je sada pod nadzorom obavještajnih službi u nekoliko njemačkih pokrajina.
Na saveznom nivou, prema istraživanjima javnog mnjenja, AfD ima podršku 14 odsto birača zbog čega je najuspješnija ekstremno desničarska partija u Njemačkoj od Drugog svjetskog rata.
Pejzaž radikalne desnice više se ne sastoji primarno od nezadovoljnih mladih neonacističkih skinheda
”AfD je u velikoj mjeri promovisao niz teorija zavjere koji su postale popularne među pripadnicima Kjuanona, Rajhsburgera i Kuerdenkera, ključne grupe koja se bori protiv mjera za sprečavanje širenja kovida u Njemačkoj”, kazao je za Rojters Jakob Gul sa londonskog Instituta strateškog dijaloga (ISD).
Za vrijeme marša protiv mjera zaključavanja u avgustu 2020, jedna grupa demonstranata, od kojih su pojedini isticali zastave krajnje desnice, pokušala je da uđe u zgradu Rajhstaga.
Malsak Vinkeman je postala zamjenica šefa ogranska AfD-a u južnom Berlinu 2015. godine i na toj funkciji je bila do 2017, kada je izabrana u Bundestag. Tamo je postala poznata po izražavanju antiimigrantskih stavova, naročito optužujući izbjeglice da uvoze bolest i na taj način opterećuju sistem javnog zdravlja.
”Kao poreski obaveznici moramo se osjećati kao krava muzara suočeni sa ovim ljudima koji nadiru u našu zemlji”, kazala je ona u Bundestagu u septembru 2018. “To se mora prekinuti”.
Kao i mnogi članovi AfD-a, govorila je protiv ograničenja uvedenih za suzbijanje širenja koronavirusa.
U slučaju protiv Malsak Vinkeman, vlada u Berlinu navela je kao primjer opasnih dezinformacija njene spekulacije u jednom tvitu da je obavezno nošenje maski razlog kolabiranja 13-godišnje djevojčice u autobusu 2020. Dijete je kasnije preminulo, a istragom je utvrđeno da maska nije uzrok smrti, ističe Rojters.
Malsak Vinkeman je u svoju odbranu kazala da je izbrisala naloge na Tviteru i Fejsbuku nakon što prošle godine nije izabrana za Bundestag. Pobijedila je u sudskom slučaju.
”Ljudi postaju radikalizovani skoro pred našim očima i mi im prosto predugo dozvoljamo takvo ponašanje”, kazao je Lamberti.
U širem smislu, eksperti tvrde da su starosna dob osumnjičenih, od koji su neki stariji od 50 godina, njihov stepen obrazovanja i pozicije odgovornosti potencijalno opasne pošto njihovi stavovi imaju lakši prolaz i lakše se prihvataju.
Mnogi su relativno neupadljivi. Pejzaž radikalne desnice više se ne sastoji primarno od nezadovoljnih mladih neonacističkih skinheda, kazao je Gul. “Sada se radi o širem spektru ljudi, a to se zaista najbolje vidjelo za vrijeme velikih protesta protiv mjera zaključavanja 2020. godine”.
( Nada Bogetić )