INTERVJU Jakov Milatović: Oslobađanje Glavnog grada neminovnost

Pravni timovi pobjedničkih koalicija razmatraju deblokirajuće mehanizme kako bi se ispoštovala izborna volja građana u Glavnom gradu, kojeg je “okupirala” Demokratska partija socijalista (DPS), rekao je nosilac liste Pokreta Evropa sad (PES) i budući gradonačelnik Podgorice Jakov Milatović.

Smatra da “neodgovoran” odnos DPS-a, ali i ostalih parlamentarnih partija koje nisu glasale za izbor sudija Ustavnog suda u Skupštini, ne smije uticati na konstituisanje izborne volje građana koja je apsolutno jasna i za političke aktere u Glavnom gradu obavezujuća.

On je, uoči Dana oslobođenja Podgorice, poručio da je oslobađanje Glavnog grada neminovnost.

Situacija oko preuzimanja vlasti u Podgorici nikako da se riješi. Imate li još neke mehanizme kojima može da se odblokira proces tranzicije vlasti i koji su?

Dosadašnja gradska uprava, na čelu sa DPS-om, već skoro dva mjeseca, uprkos jasnim izbornim rezultatima blokira mirnu tranziciju vlasti. Zakon o izboru odbornika i poslanika jasno kaže da se potvrđivanje mandata vrši u roku od 30 dana od dana održavanja izbora, što je rok koji je davno probijen. Predsjednik Opštinske izborne komisije, uprkos brojnim naredbama Državne izborne komisije, protivzakonito odbija da održi sjednicu, čime ulazi u zonu krivične odgovornosti, zbog čega je Pokret Evropa sad podnio već dvije krivične prijave.

Ustav i zakon takođe propisuju da mandat odbornika traje 4 godine, pa je mandat dosadašnjem sazivu Skupštine Glavnog grada takođe davno istekao, što je i potvrđeno presudama i Ustavnog i Upravnog suda. Uprkos svemu tome, DPS, zajedno sa svojim koalicionim partnerima, nastavlja da nelegitimno vrši vlast, i da na taj način zloupotrebljava gradske resurse, lažno se predstavljajući i kršeći Ustav i zakone Crne Gore, ali i jasno iskazanu izbornu volju građanki i građana Podgorice. Zato, a u kontekstu predstojećeg praznika – Dana oslobođenja Podgorice - slobodno se može reći da je DPS svojim ponašanjem postao “okupator” Glavnog grada. U toku je razmatranje deblokirajućih mehanizama od strane pravnih timova četiri pobjedničke koalicije koje će činiti novu gradsku uprave, pa je oslobađanje Podgorice, u političkom smislu, neminovnost.

S obzirom na kritički stav Vas i Vaše partije, povodom najnovijih odluka Skupštine (neizbor sudija Ustavnog suda, usvajanje izmjena Zakona o predsjedniku) da li preispitujete učešće Evrope sad u vlasti u Podgorici? Da li su zbog toga prekinuti pregovori o formiranju vlasti?

Pregovori o formiranju nove gradske uprave su započeli u prvoj sedmici nakon održavanje izbora, i u njima su uključeni predstavnici četiri pobjedničke liste: Pokreta Evropa sad, koji je osvojio 22 odsto, koalicije “Za budućnost Podgorice” koja je osvojila 18 odsto, koalicije okupljene oko Demokrata sa osvojenih 11 odsto i koalicije okupljene oko GP URA sa osvojenih šest odsto. Nova gradska uprava će tako biti podržana od strane najmanje 34 odbornika u novom gradskom parlamentu, nasuprot 24 koliko će imati predstavnici opozicije okupljene oko DPS-a.

Pregovori idu dobrom dinamikom, i ni u jednom trenutku nisu bili prekinuti, već samo odlagani iz tehničkih razloga. Neodgovoran odnos DPS-a, ali i ostalih parlamentarnih partija koje nisu glasale za izbor sudija Ustavnog suda u Skupštini, ne smije uticati na konstituisanje izborne volje građana koja je apsolutno jasna i za političke aktere u glavnom gradu obavezujuća. Dakle, dvije trećine građana Podgorice su glasali za promjenu vlasti, a izborni rezultat je temelj svakog demokratski uređenog društva.

Novu gradsku upravu čekaju veliki problemi koji su nagomilavani u prethodnom periodu. Moramo intenzivirati razvoj grada, pokrenuti profesionalizaciju gradske uprave, kao i početi sa realizacijom brojnih infrastrukturnih projekata. Podgorici je potrebna reanimacija od dosadašnje tridesetogodišnje vlasti koja je u kontinuitetu urušavala dušu našeg grada, pretvorila mnoge zelene površine u beton, a javni interes zamijenila usko-partijskim i privatnim. Svaki dan kojim se odlaže konstituisanje novog gradskog parlamenta i uprave je dan izgubljen za razvoj grada!

Šta je, prema Vašem mišljenju, glavni razlog za nepostizanje dogovora o sudijama Ustavnog suda?

Glavni razlog su partijske kalkulacije, a možda čak i potpuno lične, koje su nažalost bile opredjeljujuće u odnosu na državni interes prilikom glasanja za sudije Ustavnog suda. Teško je objasniti zašto poslanici DPS-a, ali i ostalih parlamentarnih partija, nisu glasali za kompletiranje Ustavnog suda, pogotovo ako kandidati nisu javno osporavani. Upozoravili smo na sve moguće posljedice, kojim danas svjedočimo.

Mislim da je neizglasavanje sudija Ustavnog suda bio nedržavnički i nedemokratski potez, ujedno suprotan i našoj evropskoj agendi. PES nije mogao imati apsolutno nikakav uticaj na poslanike u Skupštini Crne Gore, osim javnih apela da se postigne društveno odgovoran kompromis. Zato pozivam sve političke aktere da u narednoj iteraciji izbora sudija pristupe sa više političke odgovornosti i posvećenosti državnim interesima Crne Gore i našem evropskom putu.

Smatrate li da je usvajanje izmjena Zakona o predsjedniku dobro rješenje, s obzirom na to da su i Venecijanska i Evropska komisija rekle da je taj propis neustavan? Da li to može dodatno usporiti Crne Gore u EU, ili, eventualno, izazvati primjenu klauzule balansa?

Razumijem da je Zakon o predsjedniku imao namjeru da dodatno definiše ovlašćenja predsjednika, kako bi se ubuduće izbjegle pravne zloupotrebe, koje su se navodno desile od strane gospodina Đukanovića. Poznato je da provjeru ustavnosti tog zakona, ali i svakog drugog, jedino može izvršiti Ustavni sud i tako dati relevantan i obavezujući odgovor na postojeću dilemu, kao što je to recimo bio slučaj kada su u Skupštini usvojene izmjene Zakona o lokalnoj samoupravi, čime se ispostavilo da su neustavno bili odloženi lokalni izbori.

U tom kontekstu smatram da je mnogo racionalnije, ali i odgovornije, bilo postupiti po preporuci Venecijanske komisije, i prvo izabrati sudije Ustavnog suda, pa tek onda glasati o Zakonu o predsjedniku, koji bi takon nakon usvajanja, bio podložan provjeri. Istovremeno, jedini put do preispitivanja ustavnosti izmjena Zakona o predsjedniku je upravo kroz izbor sudija Ustavnog suda, pa me zato i čudi što DPS nije pristupio glasanju bar jednog ili dvoje sudija. Na taj način bi funkcionalan Ustavni sud vrlo lako i brzo mogao da razriješi ovu političku i pravnu dilemu, ali i stvori jasne preduslove za održavanje vanrednih parlamentarnih izbora.

Ako se sve partije deklarativno zalažu za evropske integracije, te zastupaju opšti interes i pravnu sigurnost, onda je izglasavanje sudija Ustavnog suda moralo imati prioritet u odnosu na partijske kalkulacije.

Očekujete li da bude formirana nova vlada, na čelu sa Miodragom Lekićem? Da li bi Evropa sad učestvovala u takvoj vladi i pod kojim uslovima?

Moje razumijevanje je da su izmjene Zakona o predsjedniku u Skupštini usvojene upravo kako bi otvorile put formiranju vlade na čelu sa gospodinom Lekićem. Međutim, kao što znate PES ne učestvuje u tim pregovorima, i zaista je teško iz moje pozicije reći nešto konkretno o tome. Međutim, stav Pokreta Evropa sad je vrlo jasan – smatramo da je najbolji izlaz iz sadašnje političke krize u kojoj se zemlja nalazi kroz vanredne parlamentarne izbore.

To je put ka politički stabilnoj Vladi koja bi fokus stavila na vladavinu prava, ekonomski razvoj i intenziviranje evropskih integracija. Vjerujem da uprkos turbulentnoj 2022. godini – Crna Gora može u skorijoj budućnosti, uz politički stabilnu Vladu sa fokusom na potrebne reforme, ubrzati svoj demokratski razvoj i postati punopravna članica Evropske unije. Ono što takođe mogu reći je to da bi sasvim sigurno proces demokratizacije u Crnoj Gori počeo mnogo ranije nego 2020, da je 2013. godine gospodin Lekić postao predsjednik Crne Gore.

Da li će Evropa sad imati kandidata za predsjedničke izbore naredne godine?

Pokret Evropa sad svakako razmišlja o mogućim opcijama kada su u pitanju predsjednički izbori naredne godine. Iako još uvijek nismo odredili kandidata, uvjereni smo da će predlog za predsjednika Crne Gore koga predložimo ili podržimo sigurno biti budući predsjednik (ili predsjednica) naše zemlje. Ono što je važno istaći je da će PES predložiti ili podržati kandidata koji će po karakteru predsjedničke funkcije znati da ujedinjuje zemlju, a ne da je dijeli kao što je to bio slučaj do sada.

Ono što takođe mogu reći je to da bi sasvim sigurno proces demokratizacije u Crnoj Gori počeo mnogo ranije nego 2020, da je 2013. godine gospodin Lekić postao predsjednik Crne Gore”

Stabilna vlada neophodna za razvoj ekonomije

Najavili ste program Evropa sad 2, koji podrazumijeva, između ostalog, prosječne plate od hiljadu eura. Na čemu bazirate procjene da bi prosječna plata mogla da se poveća na hiljadu eura i u kom period je to moguće postići?

Prosječna neto zarada u oktobru je iznosila 720 eura, i za 200 eura je veća u odnosu na prethodnu godinu, zahvaljujući programu Evropa sad. Zato mnogi taj program upravo i vide kao prvo značajnije povećanje životnog standarda u prethodnih 30 godina. Međutim, u kontekstu resursa koje Crna Gora ima, a imajući u vidu da je recimo u susjednoj Hrvatskoj, koja je članica EU, prosječna plata 1.000 eura, cilj programa Evropa sad 2 je da u što kraćem roku pokrene novi model ekonomskog razvoja koji bi bio osnova daljeg povećanja životnog standarda građana.

Fokus mora biti na pet ključnih tačaka. Pod jedan, pokretanje investicionog ciklusa u izgradnji infrastrukture, prije svega nastavka auto-puta ka Srbiji i otpočinjanje Jadransko-jonskog auto-puta, kao i unapređenje stanja na crnogorskim aerodromima, a sve u cilju bolje dostupnosti Crne Gore kao turističke destinacije i unapređenja ekonomske aktivnosti.

Pod dva, ključno je pozicionirati zemlju na mapi inovativnih i dobro plaćenih privrednih grana, između ostalog u sferi digitalne ekonomije kroz nova zakonska rješenja i akcenat na unapređenju vještina programiranja i engleskog jezika, kao osnovnih inputa za međunarodno tržište rada.

Pod tri, važno je kreiranje boljeg pristupa finansiranju za malu privredu i poljoprivredne proizvođače, između ostalog i kroz Kreditno-garantni fond, Razvojnu banku i značajnije veći agrobudžet. Pod četiri, ubrzanje EU integracija, te s tim u vezi - pristup i korišćenje većih sredstava iz EU fondova, kao i unapređenje regionalne ekonomske saradnje, takođe je dio plana. I pod pet, privlačenje kredibilnih stranih investitora kroz novi Zakon o podsticaju investicija i dodatno povoljan poslovni ambijent u dijelu ekonomskog rasta, vladavine prava i prostornog planiranja.

Za sve ovo, neophodna je stabilna Vlada koja ima političku volju, znanje i kapacitet da zemlju izvuče iz trenutne političke i institucionalne krize, i snažno je pozicionira na putu ekonomskog razvoja.

( Biljana Matijašević )