Putinovi agenti u misiji da okrenu Njemce protiv Ukrajine

Na trgu ispred gotske katedrale u Kelnu, oko 2000 demonstranata okupilo se u septembru kako bi pozvali njemačku vladu da izađe iz zapadne koalicije koja podržava Ukrajinu i pomiri se sa Rusijom.

”Moramo prestati da budemo vazali Amerikanaca”, kazao je desničarski njemački političar Markus Bajsiht sa improvizovane bine na karoseriji jednog kamiona. Okupljeni su tapšali i vijorili ruskim i njemačkim zastavama.

Jedan mršavi muškarac u maskirnim pantalonama stajao je pored bine, zaklonjen od okupljenih ceradom. Nekoliko metara dalje, krupan muškarac sa tamnim sunčanim naočarima stajao je kao da stražari. Organizatori skupa željeli su da odgovaraju na pitanja. Većina je odbila da govori kada im se obratio izvještač Rojtersa. Jedan demonstrant je pokušao da ubijedi policajca da uhapsi novinara kao ukrajinskog špijuna.

Taj skup je bio jedan od mnogih, na internetu i na ulicama, na kojima su učesnici tvrdili da Berlin treba da preispita svoju podršku Ukrajini. Takva poruka prizilazi iz dubokih veza Njemačke i Rusije, budući da nekoliko miliona ljudi koji govore ruski jezik živi u Njemačkoj, što je zaostavština sovjetskih veza sa komunističkom istočnom Njemačkom, i decenija njemačke zavisnosti od ruskog gasa.

Rojters ističe da su ulozi visoki: ako Njemačka, najveća ekonomija Evropske unije okrene leđa Kijevu, evropsko jedinstvo prema ratu će se slomiti.

Kroz niz intervjua i pregleda objava na društvenim mrežama i drugih javno dostupnih informacija, Rojters je utvrdio identitete ključnih ličnosti koje su uključene u forsiranje promoskovskog stava unutar Njemačke od početka rata, uključujući i dvojicu muškaraca koji su bili blizu bine u Kelnu.

Mršavi muškarac je bivši ruski vazduhoplovni oficir. Njegovo prvobitno ime je Rostislav Tesljuk, a promijenio ga je u Maks Šlund nakon što se nastanio u Njemačkoj prije deset godina. Proteklih mjeseci on je putovao na istok Ukrajine, koji je pod kontrolom Rusije. Nedavno, jedna agencija ruske vlade platila mu je avionsku kartu za Moskvu kako bi prisustvovao konferenciji gdje je Vladimir Putin bio glavni govornik. Agencija Rosotrudničevstvo je pod sankcijama EU zbog upravljanja mrežom “agenata od uticaja” koji šire narativ Kremlja. Šef agencije je sankcije, uvedene u julu, nazvao “suludim”.

Šlundov krupniji susjed blizu bine, muškarac po imenu Andrej Harkovski, povezan je sa kozačkim društvom koje podržava rusku vojnu kampanju u Ukrajini. Šlund i Harkovski nijesu odgovarali na pitanja Rojtersa. U razmjeni na WhatsApp aplikaciji Šlund je napisao “Eff off!” i “Slava Rusiji”.

Rojters je utvrdio da neki od najglasnijih agitatora za promjenu njemačke politike imaju dva lica. Pojedini koriste alijase i tajno su povezani sa Rusijom i ruskim tijelima koja su ne meti međunarodnih sankcija, ili sa ekstremno desničarskim organizacijama.

Njemačke vlasti su povezale jednu od osoba koje je identifikovao Rojters sa ekstremno desničarskom ideologijom. Neki od njenih zagovornika su u decembru optuženi da su kovali zavjeru za svrgavanje vlade. On upravlja kanalom na društvenim mrežama na njemačkom jeziku pod nazivom “Putin Fanclub” i prošle godine je pozivao na upad u njemački parlament.

Drugi je direktor jedne građevinske kompanije u Berlinu i nekada je bio oficir ruske vojne obavještajne službe. On poznaje jednog od trojice Rusa koji su u Holandiji nedavno osuđeni da su pomogli u snabdijevanju raketom kojom je oboren malezijski putnički avion iznad Ukrajine 2014.

Treći muškarac je motociklistički entuzijasta koji na društvenim mrežama objavljuje postove o navodnim zločinima ukrajinske vojske i prikuplja novac za jednu rusku bajkersku grupu koja je pod sankcijama SAD i EU zbog podrške ratu u Ukrajini.

Njemačka je do sada opredijelila preko milijardu eura humanitarne pomoći za Ukrajinu i susjedne zemlje, plus vojnu opremu, uključujući i napredne sisteme vazdušne odbrane. Većina Njemaca i dalje podržava Ukrajinu, ali nakon žestokog rasta cijena energenata istraživanja pokazuju da sve manje njih želi nastavak vojne podrške.

Veze između Njemačke i Rusije datiraju unazad nekoliko vjekova, podsjeća Rojters i dodaje da je carica Katarina Velika pozvala njene njemačke sunarodnike da emigriraju u Rusiju u 18. vijeku. U periodu između 1992. i 2002, oko 1,5 miliona potomaka tih naseljenika vratilo se u Njemačku zahvaljujući zakonima koji su omogućavali ljudima njemačkog porijekla da traže državljanstvo. Istraživanje njemačke vlade je pokazalo da ta zajednica više od bilo koje druge glasa za desničarsku Alternativu za Njemačku (AfD). Oni žele strože kontrole imigracije i ograničavanje islamskog uticaja u Njemačkoj.

Dvostruki identitet

Javno lice protesta u Kelnu je Šlundova partnerka, Elena Kolbasnikova, koja je porijeklom iz Ukrajine a sada živi u Njemačkoj. Ona je predvodila okupljene uzvikujući “Mir. Sloboda. Samoopredjeljenje”. Koristeći letke i društvene mreže, ona i Šlund su organizovali demonstracije i niz drugih proruskih događaja.

Kolbasnikova je prošle godine stekla status slavne osobe u pojedinim krugovima protiv establišmenta u Njemačkoj nakon što je tvrdila da je otpuštena sa posla medicinske sestre zbog “rusofobije”, što Rojters nije mogao da potvrdi iz nezavisnih izvora. Prilikom obraćanja pristalicama ona ne podržava eksplicitno rusku invaziju i umjesto toga se fokusira na uticaj koji konflikt ima na Njemce zabrinute zbog rasta računa.

Prema podacima sa društvenih mreža, Šlund je studirao na Žukovski vojnoj akademiji koja je najpoznatija po obukama ruskih kosmonauta. Brat Kobalsnikove je za Rojters kazao da je služio kao poručnik u ruskim vazduhoplovnim snagama.

Od 2007. Šlund je radio za privatne firme za obezbjeđenje. Sud u Moskvi je 2010. osobi sa istim imenom i prezimenom i datumom rođenja izrekao uslovnu kaznu zatvora od godinu, navodi se u sudskim dokumentima. Šlund se preselio u Njemačku 2012. kako bi živio sa tadašnjom suprugom, Ruskinjom njemačkog porijekla, kazala je osoba koja ga poznaje.

Brat Kobalsnikove, koji i dalje živi u Ukrajini, kazao je za Rojters da njen proruski stav doveo do razdora u porodici: “Ona mi možda jeste sestra po krvi, ali to što radi nije u redu”.

Šlund je početkom 2022. kupio stan u Moskvi.

Tokom ljeta Šlund i Kobalsnikova su preko Telegrama pozvali “istomišljenike” na dan muzike, hrane i sporta u Dizeldorfu. U Sali za banket bile su istaknute zastave čečenskog lidera i Putinovog lojaliste Ramzana Kadirova. Ministar u vladi Kadirova, Ahmed Dudajev je objavio fotografije sa tog događaja na Telegramu i hvalio Kobalsnikovu i Šlunda kao “ambasadore dobre volje” koji su na “strani istine”.

Takođe 2022, par je putovao u Donbas, oblast na istoku Ukrajine koja je uglavnom pod kontrolom Rusije. Na snimcima objavljenim na Jutjubu vide se Šlund i Kolbasnikova kako dijele pomoć uključujući i grijače za šatore promoskovskim snagama. Par je kazao da je organizacija Narodni front obezbijedila dio pomoći i pomogla u organizaciji puta. Narodni front je udruženje ruskih grupa građanskog društva, a njen lider je Putin, navodi se na sajtu organizacije.

Par je sa pristalicama ponovo marširao ulicama Kelna početkom decembra. Ubrzo nakon toga planirali su da učestvuju na forumu aktivista građanskog društva u Moskvi čiji je jedan od organizatora bila ruska vlada. Na kraju, Kolbasnikova je kazala pristalicama da su propustili let.

Šlund i Kolbasnikova su odbili da odgovore na pitanja Rojtersa, a u razmjeni na aplikaciji WhatsApp, Šlund je novinarki Rojtersa kazao: “Bolje za tebe, glupa kravo, da te nikada ne vidim”.

Kozačka veza

Preko fotografija na društvenim mrežama Rojters je identifikovao tri člana obezbjeđenja na protestu u Kelnu. Sva trojica su učestvovala na kozačkim skupovima u Njemačkoj. U carskoj Rusiji, kozaci su bili lojalni caru. Sada su glavne ruske kozačke grupe lojalne Putinu, i bore se na strani ruskih snaga u Ukrajini.

Glavno kozačko tijelo, koje je podržao Kremlj, jeste Savez kozačkih ratnika Rusije i inostranstva, koje ima desetine ogranaka u Rusiji i inostranstvu. Ne otkrivaju izvor finansiranja. U Njemačkoj, kozaci povezani sa Savezom polažu vijence na grobove vojnika Crvene armije i pružaju obezbjeđenje na događajima koje organizuje ruska ambasada.

Krupni muškarac pored bine u Kelnu, Harkovski, porijeklom je iz sibirskog Tomsk regiona. On sada živi u Trojsdorfu, jugoistočno od Kelna i ima malo prevozno preduzeće, navodi se na društvenim mrežama. Redovno se fotografiše na kozačkim skupovima, često noseći kozačku uniformu. Na ruci ima istetoviran simbol koji je usvojila krajnja desnica u Rusiji i drugim zemljama.

Dvojica njegovih kolega iz obezbjeđenja takođe su prisustvovali kozačkim skupovima - entuzijasta borilačkih vještina Vladimir Felk i jedan muškarac koji se na društvenim mrežama predstavlja kao Sergej Šnajder. Felk je radio kao obezbjeđenje i ima firmu za logistiku, pokazuju njegove objave na društvenim mrežama.

Prema fotografijama objavljenim sa godišnjih skupova, trojica muškaraca se druže sa članom obezbjeđenja i izbacivačem u noćnim klubovima Grigorijem Kramerom. Kramer je predstavnik Saveza kozačkih ratnika. Dugogodišnji predsjednik Saveza Viktor Vodalatskiju je pod sankcijama SAD i EU zbog podrške ruskim akcijama u Ukrajini.

Većina Njemaca i dalje podržava Ukrajinu, ali nakon žestokog rasta cijena energenata, istraživanja pokazuju da sve manje njih želi nastavak vojne podrške.

Na skupu 2022. u Hanoveru dočekane su i ruske diplomate iz konzulata u Hamburgu, pokazao je post koji je Ruska pravoslavna crkva objavila na svom sajtu.

Harkovski je prekinuo vezu kada su ga kontaktirali novinari Rojtersa. U naknadnoj razmjeni poruka, on je potvrdio da radi kao obezbjeđenje na protestima koje organizuju Šlund i Kolbasnikova, ali nije dogovarao na pitanja.

Ruska vojna obavještajna služba

Kada je Njemačka komunistička partija održala festival “mira i solidarnosti” u Berlinu krajem avgusta, taj događaj je uključivao i panel diskusiju pod nazivom “Mir sa Rusijom”. Među učesnicima je bio Oleg Eremenko, rusko-njemački biznismen koji je tvrdio da ukrajinsku omladinu uče da mrzi Rusiju. Eremenko je dugo bio aktivan u rusko-njemačkoj zajednici. Vodi građevinski posao u Berlinu, a među njegovim klijentima je Ruska pravoslavna crkva.

Nekoliko miliona ljudi koji govore ruski jezik živi u Njemačkoj, što je zaostavština sovjetskih veza sa komunističkom istočnom Njemačkom, i decenija njemačke zavisnosti od ruskog gasa.

Unuk sovjetskog ratnog heroja koji je bio član Centralnog komiteta Sovjetske komunističke partije do 1981. godine, Eremenko je u odboru organizacije pod nazivom “Desant”, koja se sastoji od bivših ruskih vojnika. Pojavljivao se na događajima zajedno sa ruskim diplomatama kako bi odali poštu sovjetskim ratnim žrtvama u Njemačkoj i fotografisan je sa njemačkim političarima poput Manuele Švesig, članice socijaldemokrata i premijerke pokrajinske vlade Meklenburg-Vorpomern. Eremenko je 2020. bio među malom grupom ljudi koji su dobili pohvale za službu Rusiji od ambasadora te zemlje u Njemačkoj.

Njegova prošlost je manje javna.

Na fotografiji iz 2016, Eremenko pozira pored Igora Girkina, bivšeg ruskog obavještajca koji je nedavno osuđen u odsustvu u Holandiji zbog umiješanosti u obaranje malezijskog putničkog aviona MH17 iznad Ukrajine. Girkin, takođe poznat i kao Igor Strelkov, odbacio je umiješanost u obaranje aviona. Kada su ga kontaktirali Rojtersovi novinari, Girkin je kazao: “Ne dajem intervjue neprijateljskim medijima”.

Prije šest godina, Eremenko je učestvovao u ruskoj TV emisiji pod nazivom “Hajde da se vjenčamo”. Blizak saradnik Girkina, pojavio se na sceni kao prijatelj Eremenka. Eremenko je tada kazao da želi da se oženi “finom slovenskom djevojkom” i da ima djecu.

Ermenko je potvrdio za Rojters da je radio za rusku vojnu obavještajnu službu GRU. Kazao je da je radio unutar Rusije, ali je odbio da navede detalje. “Služio sam i to je to”, kazao je on. “Sada sam u Njemačkoj, recimo sa statusom civila”, radi promovisanja ruske kulture i sjećanja na stradale u Drugom svjetskom ratu zajedno sa ruskim zvaničnicima.

Eremenko je kazao da je upoznao Girkina kada je isporučivao humanitarne zalihe stanovnicima Donbas regiona 2014. i 2015. Odbijajući da navodi detalje kazao je da su on i drugi ruski aktivisti pod pojačanim nadzorom ruskih vlasti. “Previše informacija ne ide na ruku proruskoj strani”, kazao je on. “Što više imena i informacija o našim aktivnostima ovdje neće pomoći našoj reputaciji, naročito kod njemačkih vlasti”. Kazao je da nije davao politička saopštenja podrške nijednoj strani u ratu u Ukrajini.

Klub obožavalaca Putina

Pojedini proruskih aktivisti šire poruke Kremlja njemačkoj javnosti preko interneta.

Rojtersova analiza Telegram kanala na njemačkom jeziku pronašla je najmanje 27 kanala koji dijele i promovišu poruke Kremlja publici od oko1,5 miliona pretplatnika.

Jedan takav nalog je “Putin Fanclub.” Tu se redovno objavljuju fotografije Putina, informacije o njegovim pojavljivanjima i njemački prevodi Putinovih govora. Na jednom montiranom snimku prikazan je Putin kako tuče Džoa Bajdena. U drugoj objavi apeluje se na Njemce da ozbiljno shvate Putinova upozorenja na nuklearni konflikt.

Na nalogu nema podataka o tome ko je vlasnik ili administrator kanala, ali je Rojterosova analiza dovela do čovjeka po imenu Vjačeslav Sivald koji živi u Bavarskoj. On je za Rojters potvrdio da stoji iza kanala, ali je kazao da je jedan od nekolicine ljudi.

Sivald je aktivan na Jutjubu, a 2011. je objavio fotografiju sa Aleksandrom Kinjevičem, osnivačem vjere zasnovane na “slovensko-arijevskoj rasi”. Sival je na internetu izražavao podršku njemačkoj desničarskoj AfD, a 2017. je objavio fotografiju sa Bjornom Hekeom, političarom AfD-a i jedinim od lidera “Krila” desničarske frakcije koja je kasnije raspuštena. Jedan od ciljeva te grupe je bila zaštita etničkog identiteta njemačkog naroda i sprečavanje ulaska “stranaca”. Heke je za Rojters kazao da ne poznaje Sivalda i da je nemoguće da dijeli stavove svakoga ko se slikao pored njega.

U jednom postu na Telegramu tri dana prije ruske invazije na Ukrajinu, Sivald je napisao: “Rajhštag treba ponovo zauzeti”. Privukao je pažnju njemačkih vlasti, a u jednom od izvještaja navodi se da on javno propagira antisemitske teorije zavjere i utiče na ekstremiste koji prijete demokratiji.

Sivald je potvrdio njegovu ulogu na sajtu “Putin Fanclub”, ali je odbio zahtjev za intervju, rekavši da ne razgovara sa medijima zbog “rusofobije” u Evropi. Odbio je da odgovara na pitanja, ali je rekao: “Kako jedan Rus može da podržava Hitlera. Jeste li vi pri zdravoj pameti?”

Noćni vukovi

Neke grupe unutar Njemačke su fokusirale pažnju na humanitarnu krizu koju su u Donbasu, prema njihovim riječima izazvale, ukrajinske snage koje su namjerno granatirale civilne mete. Takav stav - za koji Kijev i njegovi saveznici tvrde da je netačan - podsjeća na narativ koji forsira Kremlj.

Jan Ridel, motociklistički entuzijasta iz istočne Njemačke, predsjednik je grupe pod nazivom “Njemačko-ruske duše”. Oni učestvuju u proruskim događajima u Njemačkoj, povremeno zajedno sa ruskim diplomatama, polažući cvijeće na grobove vojnika Crvene armije stradalih u Drugom svjetskom ratu. Ridel i njegova grupa na društvenim mrežama na dnevnoj bazi objavljuju fotografije onoga što tvrde da su posljedice ukrajinskih artiljerijskih napada na stambene zgrade i civilnu infrastrukturu u Donbasu.

Ridelova grupa sarađuje sa organizacijom pod nazivom “Patriote Nove Rusije” - što se odnosi na ruske nacionaliste u oblastima na jugu i istoku Ukrajine za koje Kremlj tvrdi da su ruske.

Na javnim događajima, Ridel je obično obučen u kožnu motociklističku jaknu ukrašenu zastavom Novorosije i brojem 1423. Broj označava “Noćne vukove”, ruski bajkerski klub koji je pod američkim sankcijama jer je pomogao ruskim snagama da zauzmu ukrajinsku oblast Krim 2014. i zbog regrutovanja separatističkih boraca u Donbasu.

Ridel je 2019. godine posjetio Donbas. U postu na društvenoj mreži najavljena je donacija od 10 000 rubalja ogranku “Noćnih vukova” iz Donbasa. Navodi se da je novac prikupljen na dobrotvornom događaju u Njemačkoj. Vitalij Kiškinov, šef ogranka “Noćnih vukova” iz Donbasa, kazao je za Rojters da je njegova grupa primila donaciju. Istakao je da je to bila jednokratna donacija i da ogranak i Ridelova organizacija ne rade zajedno.

( Nada Bogetić )