Kandidat DPS-a pobjeđivao na svim predsjedničkim izborima od referenduma: Kruni se ubjedljiva prednost

Kandidati Demokratske partije socijalista (DPS), koja je 30 godina bila na vlasti, pobjeđivali su na svim predsjedničkim izborima od obnove nezavisnosti Crne Gore 2006. godine.

Iako su izbore pratile optužbe opozicije o nepravilnostima i kupovini glasova, na predsjedničkim izborima su kandidati DPS-a Filip Vujanović i Milo Đukanović pobjeđivali u prvom krugu, odnosno imali su podršku više od 50 odsto važećih glasova birača.

S obzirom na to da se DPS-u od parlamentarnih izbora 2020. osipa podrška, malo je izvjesno da bi njihov kandidat na predsjedničkim izborima 19. marta pobijedio u prvom krugu.

Prema Zakonu o izboru predsjednika, ako nijedan kandidat ne dobije više od polovine važećih glasova birača, održava se drugi izborni krug, za 14 dana. U drugom izbornom krugu učestvuju dva kandidata koji su dobili najveći broj glasova.

Prema posljednjim rezultatima istraživanja javnog mnjenja, koje je CEDEM objavio prošlog mjeseca, ako bi se Đukanović opet kandidovao za tu funkciju, na izborima bi ga sigurno glasalo 24,4 odsto građana, dok bi 39 odsto podržalo nekoga od proitvkandidata.

Predsjednica Skupštine Danijela Đurović u ponedjeljak je raspisala izbore za predsjednika, podsjetivši da Đukanoviću mandat ističe 20. maja, jer je tog datuma 2018. godine položio zakletvu, a potom stupio na dužnost.

U javnosti se već pominju imena nekoliko mogućih učesnika izborne trke. To su pored Đukanovića, profesorica Milica Pejanović Đurišić (DPS), lider Demosa i donedavno mandatar za sastav vlade Miodrag Lekić, lider Demokrata Aleksa Bečić, dr Jelena Borovinić Bojović, aktuelni rektor Univerziteta Crne Gore Vladimir Božović...

Ovo su četvrti predsjednički izbori u Crnoj Gori, od obnove nezavisnosti 2006. godine. Prethodno su održani 2008. godine, 2013. i 2018.

Na glasanju 6. aprila 2008. godine učestvovala su četiri kandidata - Nebojša Medojević (Pokret za promjene), Andrija Mandić (Srpska lista), Srđan Milić (Socijalistička narodna partija) i Filip Vujanović (DPS).

To je bila prva izborna trka za predsjedničko mjesto nakon referenduma o nezavisnosti i od proglašenja novog Ustava, usvojenog u oktobru 2007. godine. Prema podacima sa sajta Državne izborne komisije (DIK-a) glasalo je 334.455 birača, a važeći je bio 329.781 glasački listić.

Najviše glasova dobio je Vujanović, 171.118 glasova, što je više od polovine važećih glasova, odnosno 51,89 odsto.

Mandić je bio na drugom mjestu sa 64.473 glasa ili 19,55 odsto, Medojević treći sa 54.874 glasa ili 16,64 odsto i Milić četvrti sa 39.316 glasova ili 11,92 odsto.

Posmatračka misija OEBS-a konstatovala je u izvještaju, objavljenom nakon izbora, da je i na ovim izborima problem bio kontinuirano zamagljivanje razlike između crnogorske države i tada vladajuće partije, DPS-a.

”Zvanična uloga g. Vujanovića kao važećeg predsjednika, ponekad se preklapala s aktivnostima koje je vodio u sklopu svoje predsjedničke kandidature. U toku svoje turneje po zemlji, korišćeno je otvaranje državnih projekata. G. Vujanovićev finalni promotivni skup se održao u zgradi u kojoj se i glavne Vladine kancelarije, kao i partijsko sjedište DPS-a”, navodi se u izvještaju.

Vujanović je prvi put izabran za predsjednika Crne Gore 2003. godine, kada je formirana državna zajednica Srbija i Crna Gora.

Kao kandidat DPS-a on je učestvovao i pobijedio na predsjedničkim izborima 2013, iako je u dijelu javnosti osporavana njegova kandidatura zbog trećeg mandata, što je protivustavno.

Žalbu Ustavnom sudu podnio je tada koalicioni partner DPS-a Socijaldemokratska partija (SDP), ali je ona odbijena sa obrazloženjem da je imao pravo na još jedan predsjednički mandat u nezavisnoj Crnoj Gori, pošto je prvi put na funkciju izabran u zajedničkoj državi sa Srbijom.

Protivkandidat Vujanovića na izborima 7. aprila 2013. bio je Miodrag Lekić, kao nezavisni kandidat. Treći potencijalni - Rade Bojović nije uspio da prikupi potreban broj potpisa podrške.

Kandidat DPS-a tada je osvojio 161.940 glasova, odnosno 51,2 odsto, dok je Lekić dobio 154.289 glasova ili 48,79 odsto.

Lekić je osporio rezultate izbora, tvrdeći da se radi o izbornoj krađi.

Predizborna kampanja sprovedena je u sjenci afere “Snimak”, kada su se u javnosti pojavili snimci sa internih sastanaka DPS-a na kojima funkcioneri te partije govore o zapošljavanju partijskih pristalica, kao i dokumenti o navodnim zloupotrebama prilikom zapošljavanja.

Aktuelni predsjednik države Milo Đukanović pobijedio je na predsjedničkim izborima 15. aprila 2018. godine.

Na izborima je učestvovalo sedam kandidata. Osim njega to su bili i Marko Milačić (Prava Crna Gora), Mladen Bojanić (DF, Demokratska Crna Gora, Socijalistička narodna partija i Građanski pokret URA), Hazbija Kalač (Stranka pravde i pomirenja), Vasilije Miličković (Građanska akcija i Partija penzionera, invalida i restitucije Crne Gore), Dobrilo Dedeić (Srpska koalicija), Draginja Vuksanović (Socijaldemokratska partija).

Biračko pravo imalo je 532.599 građana. Milačić je dobio 9.405 glasova, odnosno 2,81 odsto, Bojanić 111.711 glasova (33,4 odsto), Kalač 2.677 glasova (0,8 odsto), Miličković 1.593 glasa (0,48 odsto), Dedeić 1.363 glasa (0,41 odsto), Vuksanović 27.441 glas (8,2 odsto), a Đukanović 180.272 glasa (53,9 odsto).

To je skoro 40 hiljada glasova više nego što je Đukanovićeva partija osvojila na parlamentarnim izborima 2020. Prema podacima DIK-a, izborna lista DPS-a dobila je podšrku 143.515 glasova, odnosno 35,06 odsto birača.

Đukanović je predsjednik države bio i u periodu od 1998. do 2002. godine. Na dužnost je stupio 15. januara 1998, nakon što je 19. oktobra 1997. godine pobijedio Momira Bulatovića. Prvi izborni krug je održan 5. oktobra, a drugi 19. oktobra.

“Izbori raspisani bez konsultacija”

Iz opozicionog SD-a su juče poručili da raspisivanje predsjedničkih izbora bez političkih konsultacija je dodatno produbilo krizu.

“Država u najvećoj političkoj krizi od uvođenja višeparlamentarizma, skoro sve partije pozivaju na dogovor oko objedinjenih parlamentarnih i predsjedničkih izbora, međunarodni partneri podržavaju taj stav, a ‘evropski’ SNP i URA miniraju i sam pokušaj dogovora zakazujući predsjedničke izbore bez bilo kakvih konsultacija, u terminu kada oni ne mogu biti objedinjeni sa vanrednim parlamentarnim”, saopštili su iz SD-a.

Kandidatima potrebni potpisi 1,5 odsto birača

Prema Zakonu o izboru predsjednika, kandidata za predsjednika može predložiti politička stranka ili grupa građana, na osnovu potpisa najmanje 1,5 odsto birača. Pojedina politička stranka ili grupa građana može predložiti samo jednog kandidata.

Predlog se podnosi DIK-u najkasnije 20 dana prije dana izbora, što znači 28. februara. Zatim se utvrđuje lista kandidata u roku od 48 sati od isteka roka za dostavljanje predloga, a redosljed se utvrđuje žrijebom.

”Kandidat za predsjednika ne može koristiti objekte, finansijska sredstva, vozila, tehnička sredstva i drugu državnu imovinu u svrhu kampanje”, piše u zakonu.

( Biljana Matijašević )