Mosta na Maloj rijeci se sjetili nakon pola vijeka
Iz preduzeća Željeznička infrastruktura saopštili da je u toku priprema kreditnog aranžmana i donacije za radove na 13 čeličnih mostova, među kojima je i nekada najviši na svijetu...
Čelični most na Maloj rijeci, ponos graditeljstva bivše SFRJ, nakon pola vijeka je dočekao plan za prvu rehabilitaciju.
Na nekada najvišem željezničkom mostu na svijetu praktično ništa nije rađeno od 1973. godine, kada je završena gradnja spektakularne građevine koja se izdiže 200 metara iznad korita rijeke.
Iz preduzeća Željeznička infrastruktura Crne Gore (ŽICG) “Vijestima” su saopštili da je u toku je priprema kreditnog aranžmana sa Evropskom investicionom bankom (EIB), i donacije Zapadnobalkanskog investicionog okvira (WBIF), koja uključuje finansiranje radova na 13 čeličnih mostova na pruzi Vrbica - Bar.
To bi bili prvi radovi na mostu za 50 godina, ako se izuzme, kako su kazali iz ŽICG, “redovno održavanje” jednog od najvrednijih njihovih objekata.
”Na pruzi Vrbnica - Bar nalazi se 108 betonskih i 16 čeličnih mostova. Čelični most Mala rijeka spada u grupu najznačajnijih mostova, ne samo na pruzi Beograd - Bar, već i u Evropi. Rehabilitacija tog mosta, kao dio projekta podrazumijeva radove koji će unaprijediti njegovu stabilnost i integritet i produžiti mu životni vijek”, naveli su iz ŽICG.
Pojasnili su da bi radovi podrazumijevali sanaciju i antikorozivnu zaštitu čeličnih mostovskih konstrukcija, popravku njihovih djelova, kao i zamjenu, popravku i ojačanje ležišta, stabilizaciju terena u zoni mosta, uspostavljanje i održavanje savremenog monitoring sistema, ugradnju uređaja za seizmičku izolaciju kontrole konstrukcija na ležištu, u zonama visokog seizmičkog rizika...
”Imajući u vidu da je most na visini i preko 200 metara iznad korita rijeke, i da na toj lokaciji preovladavaju uticaji vjetra i seizmike, o tome se posebno vodilo računa tokom izrade glavnog projekata. Jednako će se voditi računa i prilikom odabira izvođača, nadzora, a i za vrijeme izvođenja radova”, najavljuju iz ŽICG.
Grandiozno djelo Ljubomira Jevtovića
Most je dug blizu pola kilometra i jedna je od najtežih pružnih dionica u Evropi. Projektovao ga je Ljubomir Jevtović, a radove je izvodila nekadašnja beogradska “Mostogradnja”. Građen je od 1970. do 1973. godine, postavljen na armirano-betonskim stubovima visokim više od 140 metara.
Prema arhivskom podacima, temelji su ukopani u zemlju blizu 28 metara, a površina osnove najvišeg stuba je oko 400 metara kvadratnih. Način izgradnje stubova i njihovih temelja, kao i način montaže čelične rešetkaste konstrukcije, su po mnoge čemu specifični i most su uvrstili u istoriju jugoslovenskog i evropskog graditeljstva. Čelična rešetkasta konstrukcija, visoka 12 metara i teška 2.601 tonu, montirana je pomoću žičare i kabl-krana, korišćenjem tehnike “podizanje sa podupiračima”. Materijal je dovožen tada novoprobijenim pristupnim putevima, čiji su trase i sada vidljive...
Među zanimljivostima koje se u literaturi mogu naći o toj građevini je i podatak da je osnova najvećeg potpornog stuba mosta jednaka površini teniskog terena. Za izgradnju je navodno utrošeno 36.000 kubnih metara betona i 100.000 tona čelika.
Samouki mineri probili litice, bez mašina
Na izgradnji je radilo od 200 do 250 ljudi, a do 2001. godine bio je najviši željezniči most na svijetu.
Kako su u dokumentarnom filmu RTCG “Crnogorska magastrukture - most na Maloj rijeci i Lutovska greda” ispričali neki od graditelja, najviše im je smetalo nevrijeme, prije svega izuzetno jak vjetar.
Tokom izgradnje mosta birani su dani kada se moglo graditi. Ne samo most, već i cijela trasa pruge kroz Lutovsku gredu bili su veliki izazov za graditelje, čak i iz današnje perspektive, a ne prije pola vijeka.
”Najveći i najteži poslovi u probijanju kroz nepristupačni teren crnogorskih planina odrađeni su na, takozvanoj, Lutovskoj gredi. Jedan od najvećih problema, probijanje strme kamene litice, nijesu odradile moćne građevinske mašine, već šestorica samoukih i neustrašivih minera iz Morače i Rovaca, za samo 18 dana…”, ispričao je jedan od ljudi koji se sjećaju gradnje pruge od Podgorice do Kolašina u dokumentarnom filmu “Crnogorska magastrukture - most na Maloj rijeci i Lutovska greda”.
Pruga od Podgorice do Kolašina duga je oko 65 kilometara i jedna je od najzahtjevnijih u Evropi, a polovinu trase čine mostovi i tuneli.
Plavi voz za otvaranje pruge Beograd - Bar
Pruga Beograd - Bar zvanično je otvorena dolaskom Plavog voza i doživotnog predsjednika SFRJ Josipa Broza Tita, 29. maja 1976.
Riječ je o jednom od najvećih graditeljskih poduhvata u bivšoj SFRJ.
”Vijesti” su ranije pisale da je prvi voz u tada najjužniju jugoslovensku luku stigao još 14. januara 1976 - inspekciona kola ŽTP Beograd sa željezničkim stručnjacima, ali je u analima ostao zapisan 29. maj kada je vozom stigao Tito sa suprugom Jovankom i mnogobrojnim funkcionerima. Već sjutradan, iz Beograda je krenuo prvi voz ka Baru...
( Dragana Šćepanović )